Θυμάμαι ότι την εποχή της γιαγιάς μου υπήρχαν μπαταρίες. Οπως εξάλλου και ψυγεία και ηλεκτρικές λάμπες και κάθε είδους ηλεκτρική συσκευή με όλα τα συμπαρομαρτούντα. Υπήρχαν γυαλί, μέταλλο, λάδια. Δεν θυμάμαι να προβληματίστηκε ποτέ πού θα τα πετάξει. Στα σκουπίδια. Μια κάποια ανακύκλωση γινόταν, αλλά σε είδη που περιβάλλονταν την έννοια της φροντίδας για τον Αλλον. Φαγητό, ρούχα, παλιά παιχνίδια, ένα παλιό ψυγείο που δούλευε περνούσαν στην κατοχή άλλων ανθρώπων και όχι μόνον ή απλώς λιγότερο προνομιούχων. Η επιμέλεια υπήρχε χωρίς να τη διαφημίσει κανείς, χωρίς να την προωθήσουν οι αρμόδιοι φορείς, ενταγμένη με κάποια φυσικότητα, χωρίς την πρόκληση πρόσθετου άγχους σε μια καθημερινότητα που έβριθε «επιμελειών» όπως εξάλλου και σήμερα, όπως και πάντα στη ζωή των κοινών θνητών.
Βεβαίως, απόρροια της ενημέρωσης, των ευρωπαϊκών οδηγιών και τελικώς της μιας κάποιας γνώσης ημών των κοινών θνητών περί απορριμμάτων και των βλαβερών συνεπειών τους στο περιβάλλον και στον έρμο πλανήτη είναι η δημιουργία μιας σχετικής περιβαλλοντικής συνείδησης, όπερ… δεν μπορούμε να πετάμε τα πάντα στα «γενικά» σκουπίδια. Πρέπει να χρησιμοποιούμε τους κάδους ανακύκλωσης. Αν τους βρούμε. Διότι από την ευγενή πρόθεση μέχρι την εκπλήρωση του στόχου μεσολαβούν χιλιόμετρα τα οποία μπορεί να διανυθούν με τα πόδια και κουβαλώντας το φορτίο των προς απόρριψιν αντικειμένων, αλλά και της ψυχής σου την οποία αναθεματίζεις κάθε τόσο, στον δρόμο για την ανακύκλωση.
«Ανάθεμα την ψυχή μου», σιγοψιθυρίζεις καθώς κάνεις τον γύρο του τετραγώνου αναζητώντας λύση για τις άδειες μπαταρίες και κάτι βαρύτερο όταν πρέπει να μπεις στο αυτοκίνητο ή σε κάποιο ΜΜΜ για να πας στο μοναδικό πολυκατάστημα που διαθέτει κάδο για λάμπες, οι οποίες το γράφουν καθαρά και ξάστερα: Απορρίπτονται στους ειδικούς κάδους με προσοχή ώστε να μη σπάσουν οι λαμπτήρες, διότι μπορεί να διαρρεύσουν επιβλαβείς χημικές ουσίες και να μολύνουν το περιβάλλον.
Ως γνωστόν, οι οδηγίες για τη φροντίδα του περιβάλλοντος ακολουθούν τον χρυσό κανόνα πασών των οδηγιών, που λέει «δυσκόλεψέ τους όσο μπορείς για να τις εκτιμήσουν». Οπως αυτές στα φάρμακα και πολλών άλλων ποικίλων ειδών, που για να τις διαβάσεις δεν θέλεις γυαλιά αλλά ένα γεράκι στον ώμο να βλέπει για λογαριασμό σου. Δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν ούτε την πνευματική υγεία του κοινού θνητού που θέλει να ανταποκριθεί στον ρόλο του πολίτη με περιβαλλοντική συνείδηση ούτε τον χρόνο που απαιτείται για να τις εφαρμόσεις και να πας τους λαμπτήρες χιλιόμετρα πολλά από το σπίτι σου χωρίς να σπάσουν. Και γιατί να το κάνουν άλλωστε, εσύ επέλεξες να ενημερωθείς γι’ αυτά που πληρώνει κάθε χρόνο η Ελλάδα σε πρόστιμα για τη μη ορθή διαχείριση των σκουπιδιών και είπες να βάλεις ένα τρισπανελάχιστο χεράκι, που «ανάθεμα την ώρα».
Διότι το μόνο που έχουν προσθέσει μέχρι στιγμής –τουλάχιστον στην Ελλάδα, και ακόμη πιο τουλάχιστον στην Αθήνα για την οποία μπορώ να μιλήσω μετά λόγου γνώσεως– οι οδηγίες για τη σωστή ρίψη των απορριμάτων από τους απλούς πολίτες σαν κι εμένα, είναι μια επιπλέον «επιμέλεια» στην καθημερινότητα με, συχνά, ανυπέρβλητα εμπόδια. Κάτι που μας φέρνει στην πρώτη αφορμή για το σημερινό κείμενο, και δεν είναι παρά ένα καθημερινό γεγονός. Γράφτηκε μια μέρα που είχαν γίνει οι διαδρομές προκειμένου να καταλήξουν άδειες μπαταρίες και καμένες λάμπες εκεί όπου ο σύγχρονος πολιτισμός ορίζει ότι ανήκουν. Είναι αυτό που στα λαϊφστάιλ περιοδικά έχει τη βινιέτα «πήγαμε, το ζήσαμε και σας το περιγράφουμε». Στο τέλος, η σωματική κούραση και ο χαμένος χρόνος οδήγησαν το πνεύμα μου… στα σκουπίδια.
Το οποίο μας φέρνει στη δεύτερη αφορμή, που είναι η επίσημη ανάληψη καθηκόντων του νέου δημάρχου και οι σκέψεις οι οποίες μου κρατούσαν συντροφιά στον δρόμο για την απόρριψη των μπαταριών. Σκέψεις κοινότοπες όπως στην πραγματικότητα και τα καθήκοντα κάθε δημοτικής αρχής, αν και, αντίθετα από τις δικές μου σκέψεις, αυτά τα τελευταία είναι και πολύτιμα. Αλλά για κάποιους –ίσως όχι και τόσο μυστήριους– λόγους, το να θέσει ο δήμαρχος εαυτόν στην εξυπηρέτηση αυτών των καθηκόντων –αν και πάντοτε αποτελούν μέρος των εξαγγελιών– τελικώς θεωρείται από τον ίδιο μισή δουλειά. Τα σωστά πλακοστρωμένα πεζοδρόμια, τα φώτα στους δρόμους και στα στενά, μάλλον φαίνονται, στην πορεία, ως καθήκοντα άνευ γοητείας.
Η δημοτική υποχρέωση για σταθερή αποκομιδή των σκουπιδιών φαντάζει ανέμπνευστος στόχος. Επετεύχθη βεβαίως την τελευταία τετραετία και θα ήταν αδικαιολογήτως… άδικο να μη σημειωθεί ως επιτυχία, αλλά –μας αρέσει δεν μας αρέσει, που δεν μας αρέσει– η Αθήνα (και όλη η Ελλάδα φοβάμαι) βρίσκεται ακόμη σε αυτό το «στοίχημα»: να συνεχίσουν να συλλέγονται σταθερά τα «γενικά» σκουπίδια. Να φωτίζονται όλοι οι δρόμοι και να περπατάμε στα πεζοδρόμια. Ισως και να κλείνουν οι λακκούβες. Αλλά τίποτε από τα παραπάνω δεν πείθει για την αξία κάθε –μα κάθε– δημοτικής αρχής, τουλάχιστον στον Δήμο Αθηναίων, αν δεν συνοδεύεται από μια Μεγάλη Ιδέα.
Ελπίζω μόνον ότι η επόμενη Μεγάλη Ιδέα δεν θα συσκοτίσει την πραγματικότητα πολύ. Ακόμη πιο αισιόδοξα ότι ίσως θα μπορούσε να ενσαρκωθεί σε «ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανακύκλωσης, με την επέκταση του μπλε και του καφέ κάδου και την υιοθέτηση μεθόδων “έξυπνης” αποκομιδής των απορριμμάτων, αφού ο τομέας της καθαριότητας θα είναι προτεραιότητα», κατά δήλωσιν εξάλλου του νέου δημάρχου. Καλή χρονιά!