Τι αντιλαμβάνεται ως βιβλιοθήκη ο κάτοικος της Λισσαβώνας, του Βελιγραδίου, της Κολωνίας, της Μασσαλίας; Είναι, πρώτον, ένας χώρος που βρίσκεται στη γειτονιά· ας παραδεχτούμε για τις ανάγκες της συζήτησης ως «γειτονιά» μιαν ευρύτερη περιοχή. Να την πούμε «δημοτικό διαμέρισμα»; Περιλαμβάνει αναγνωστήριο, τμήμα παιδιών και βρεφών, αποθετήριο, Διαδίκτυο, υπολογιστές. Ας την πούμε, λοιπόν, «βιβλιοθήκη της γειτονιάς». Αποτελεί, δεύτερον, μέρος ενός δικτύου. Είναι ο κοντινός μας «κόμπος» (κόμβος) σε ένα μεγάλο, διαρκώς διευρυνόμενο στην ψηφιακή εποχή, δίχτυ (δίκτυο) αποθετηρίων, αρχείων, αναγνωστηρίων. Απλώνεται στη χώρα, στην ήπειρο, στον κόσμο όλον.
Πριν από το Διαδίκτυο, η Βρετανίδα μαμά ή ο Γερμανός μπαμπάς περνούσαν λίγες ώρες του πρωινού με τα μωρά τους και το Σαββατοκύριακο με τα παιδιά τους στη βιβλιοθήκη. Είχε μοκέτα και παιχνίδια, μα και βιβλία για κάθε ηλικία. Η εμβληματική βιβλιοθήκη που βρίσκεται στον περίβολο του Βρετανικού Μουσείου, εκεί όπου άπλωναν τα χαρτιά τους ο Μαρξ, ο Ουάιλντ, ο Γκάντι και τόσοι άλλοι, διαθέτει ασφαλώς παιδικό τμήμα αλλά και πιατάκι με νερό για τον σκύλο. Στο Βελιγράδι, η βιβλιοθήκη της πόλης είναι ανοιχτή καθημερινά από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ και τα Σάββατα μέχρι τις 2 το μεσημέρι. Στη Σόφια, καθημερινά μέχρι τις 19.45 και τα Σάββατα μέχρι τις 14.45. Αν μια βιβλιοθήκη δεν λειτουργεί καθημερινά έως αργά, και τα Σαββατoκύριακα, απευθύνεται αποκλειστικά σε συνταξιούχους και ανέργους.
Οταν η Ισπανίδα ή ο Βέλγος φεύγουν με τα μωρά τους από τη βιβλιοθήκη της γειτονιάς τους, παίρνουν μαζί και τα βιβλία που έχουν δανειστεί. Στην εποχή του Διαδικτύου, μπορούν να τα παραγγείλουν ηλεκτρονικά, από το σπίτι. Στο σπίτι, με το ταχυδρομείο, θα καταφθάσει, εάν θέλουν, το βιβλίο. Κάθε χρήστης, νήπιο, παιδί ή ενήλικος, έχει μια κάρτα, μια ταυτότητα βιβλιοθήκης. Πληρώνει ένα συμβολικό αντίτιμο.
Το παιδί μαθαίνει από νωρίς ότι στη βιβλιοθήκη μιλάμε σιγά. Δεν ενοχλούμε. Προσέχουμε τα βιβλία. Είναι κοινό αγαθό. Τα μοιραζόμαστε.
Οι κάτοικοι πολλών επαρχιακών ελληνικών πόλεων αναγνωρίζουν σε κάτι από τα παραπάνω, αν όχι την πλήρη εικόνα της δικής τους βιβλιοθήκης, τουλάχιστον μέρος της. Βέβαια, ο κανόνας της κυριακάτικης αργίας μοιάζει ακλόνητος. Ακόμη και η εξαιρετική, βραβευμένη δημοτική βιβλιοθήκη της Βέροιας αρκείται σε ένα Σάββατο πρωί, μέχρι τις 3 το μεσημέρι. Φαντάζομαι κάτι νοητές κάννες ιερών και απαραβίαστων εργασιακών δικαιωμάτων, προληπτικά στραμμένες προς όποια ή όποιον διανοηθεί να τις παραβιάσει. Οσο για την Αθήνα, μην το συζητήσουμε. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη είναι ο απόλυτος καθρέφτης της Χιονάτης του αθηναϊκού πολιτισμού. Μας δείχνει σαν αυτό που πραγματικά είμαστε. Σουβλάκι καλαμάκι και δωμάτιο προς ενοικίαση. Η ιδέα του κοινού αγαθού, της δημόσιας υποδομής, μας φέρνει αντιμέτωπους με την αλήθεια μας, που θυμίζει μισοεγκαταλελειμμένη βρώμικη τούρκικη τουαλέτα. Κλειστή το Σαββατοκύριακο. Από τις 9 π.μ. έως τις 7 μ.μ. τις καθημερινές, αλλά και έως τις 3 μ.μ. την Τετάρτη(!). Κλειστή ολότελα εδώ και αμέτρητους μήνες για ανακαίνιση. Μια ντροπή.