ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΔΑΚΗΣ
Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη
εκδ. Καστανιώτη, σελ. 400
Ο παλαίμαχος πυγμάχος Αλεξάγγελος είχε προ καιρού βγει νοκ άουτ. Τη ζωή του την αποτιμούσε σαν «τριάντα εννιά χρόνια αποτυχίας». Eνας ακατασίγαστος φόβος πονούσε την καρδιά του. «Είναι μαύρη, ζαρωμένη σαν φαφούτα γριά και τρέμει από το κρύο». Τον ρήμαζε ο φόβος του πόνου, το αδόκητο χτύπημα. Eνιωθε σαν να ήταν «ο τελευταίος μιας εξαφανισμένης και –το χειρότερο– αδιάφορης ως προς τη μελέτη της φυλής, μιας φυλής που η Ιστορία θα αγνοούσε και δεν θα της χαλάλιζε ούτε καν μια μικρή αναφορά σε αδίδακτη ύλη σχολικού εγχειριδίου». Eπειτα ήρθε ο Δεκέμβρης του 2008. Μέσα στη φλεγόμενη, εξαγριωμένη Αθήνα, ο Αλεξάγγελος αναγκάζεται να αναμετρηθεί με φαντάσματα του παρελθόντος. Οι γροθιές του δεν άξιζαν μία και η ήττα είχε σφραγίσει το κορμί του. Παρ’ όλα αυτά, πίστευε πως η ύπαρξή του αξίωνε μια κάποια δικαίωση.
Eντεκα χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία (Μεταίχμιο, 2012) το μυθιστόρημα του Λευτέρη Γιαννακουδάκη (Ηράκλειο Κρήτης, 1972) επανεκδίδεται σε μια Αθήνα που δεν έχει αλλάξει πολύ από τότε που ούρλιαζε από οργή. Aλλωστε, η δολοφονία του δεκαπεντάχρονου από αστυνομικό βρίσκεται στο φόντο της πλοκής. Ο κεντρικός ήρωας περιβάλλεται από απολιθώματα ενός προ πολλού περασμένου χρόνου, που νομίζουν πως μπορούν να συνεχίσουν στο παρόν τις μάχες που έχασαν στο παρελθόν. Θρυαλλίδα της δράσης είναι ο θάνατος ενός καθηγητή φιλοσοφίας, συνονόματου του αρχαίου αυτόχειρα φιλοσόφου. Ο σύγχρονος Σωκράτης το 1992, την εποχή της έξαρσης του «Μακεδονικού», ήταν ηγετικό μέλος μιας τρομοκρατικής οργάνωσης, αλλά αργότερα περιορίστηκε στα ακαδημαϊκά του καθήκοντα. Ο στωικός φιλόσοφος Ζήνων ο Κιτιεύς, ο οποίος με αναρχικό πνεύμα οραματιζόταν μια ιδεατή πολιτεία, μονοπώλησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Ο Αλεξάγγελος, ούτε Aγγελος ούτε Εξάγγελος, περιπλανιέται στην πυριφλεγή Αθήνα, ανάμεσα σε παιδιά που παίζουν πετροπόλεμο με τα ΜΑΤ, σε κατερειπωμένες μορφές που ψυχομαχούν στα παγκάκια, σε μετανάστες σακατεμένους από τα νταηλίκια των νεοναζί, σε ανεπίληπτους μεσήλικες που μπουκάρουν σε μπουρδέλα με ανήλικες και σε απολιθωμένα μαμούθ, σε ζόμπι που τρέφονταν από τις σάρκες του παμπάλαιου παρελθόντος. Μέσα στη βρώμικη πόλη, με πολύ ροκ να λυσσομανά στο μυαλό του, ο Αλεξάγγελος σκιαμαχεί με φαντάσματα, ουροβόρα φίδια και νεκρούς που έστελναν από το επέκεινα κρυπτογραφημένα ραβασάκια. Το παρελθόν επέστρεφε, «σαν αδιόρθωτη, επαναλαμβανόμενη φράση, σαν φάντασμα που ζητούσε την ετεροχρονισμένη δικαίωσή του».
Τα πρώτα βιβλία του Γιαννακουδάκη, όπως τα «Απολεσθέντα αντικείμενα» και «Τρέξε, μύγα, χτύπα το τζάμι», εντυπωσίαζαν με την εκπληκτική τεχνική τους της ανοικείωσης. Η μυθοπλασία του έβριθε από αλλόκοτα και παράδοξα, από εξαίσιες στρεβλώσεις του οικείου. Τώρα απομακρύνεται από τη φιλοπαίγμονα λογοτεχνική νεότητα για να προσαρμοστεί στους κανόνες μιας αναπεπταμένης μυθοπλαστικής σύνθεσης με στοιχεία νουάρ. Η συγγραφική του εμπειρία τού εξασφαλίζει γερά θεμέλια. Η πολυπρόσωπη αφήγηση, οι εκπλήξεις και οι ανατροπές, οι αλλεπάλληλοι γρίφοι, το αμείωτο σασπένς, η σταθερή παρουσία του ήρωα σε κάθε παρέκβαση της πλοκής, όλα συνυφαίνουν ένα παλλόμενο από ένταση μυθιστόρημα.
Παλιοί σύντροφοι και νεοναζί, παράφορα παιδιά και παροπλισμένοι σαραντάρηδες, ρίχνονται αέναα σε πεδία μάχης, μολονότι το παιχνίδι είναι εξαρχής στημένο. Ο καθένας κραδαίνει τη δική του παντιέρα, κουκουλωμένος τη δική του πανοπλία. Και μέσα σε όλα φιγουράρει το φάντασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τιμή ή άγος για το έθνος; Στρατηλάτης ή σφαγέας; Μέσα από τον πνευματώδη του λόγο και την οξύληκτη σκέψη του, ο Γιαννακουδάκης εμφυτεύει τους κάθε λογής ιδαλγούς της ελληνικότητας σε ένα από κάθε άποψη συναρπαστικό μυθιστόρημα.