Στη Βιέννη, στο Μουσείο της Ιστορίας της Τέχνης, έχει εγκαινιαστεί μια έκθεση αφιερωμένη στην Αναγέννηση του Βορρά, σε αντιδιαστολή με την πιο γνωστή στις λεπτομέρειές της Αναγέννηση της Ιταλίας. Στην Ελλάδα, γνωρίζουμε τον Αλμπρεχτ Ντίρερ (1471-1528) και τον Χανς Χολμπάιν τον πρεσβύτερο (π. 1464-1524) και πολλούς ακόμη δασκάλους του Βορρά, αλλά μας λείπουν ενίοτε τα βαθύτερα κίνητρα και οι αφανείς διεργασίες που οδήγησαν σε εκείνη την τόσο σημαντική μετακίνηση των κοινωνιών βορείως της Ιταλίας. Η έκθεση στη Βιέννη, με διάρκεια έως τις 30 Ιουνίου, έρχεται από τη Φρανκφούρτη και είναι επικεντρωμένη στους προαναφερθέντες κορυφαίους ζωγράφους όπως και στον Χανς Μπουργκμάιρ (1473-1531).
Πλήθος διαφόρων έργων τέχνης από κορυφαίους ζωγράφους από τη Γερμανία, την Ολλανδία, αλλά και την Ιταλία, δημιουργούν ένα καλειδοσκόπιο ευρωπαϊκής τέχνης του 1500. Το «1500» ως χρονικό ορόσημο σε μια συμβολική και ουσιαστική στροφή στους νεότερους χρόνους, μετά τη συγκλονιστική αλλαγή που έφεραν η τυπογραφία, η εξέλιξη στην επιστημονική γνώση, αλλά και το άνοιγμα των οριζόντων με την ανακάλυψη της Αμερικής, προβάλλεται εδώ ως μια κορύφωση στην κατανόηση της ανθρώπινης μορφής.
Ας δούμε προσεκτικά το εικονιζόμενο πορτρέτο του νεαρού άνδρα, που φιλοτέχνησε ο Χανς Μπουργκμάιρ το έτος 1507. Είναι μια μορφή που μας παραδίδει ο χρόνος. Ερχεται από μια απόσταση 517 ετών. Και όμως, στον ιστορικό χρόνο η απόσταση δεν είναι μεγάλη. Μπορούμε με ευκολία να κατανοήσουμε πώς περίπου ζούσε αυτός ο νέος, πώς ντυνόταν και πώς περίπου θα κυλούσε η ζωή του, ποιες αρρώστιες θα τον ταλαιπωρούσαν και τι τροφές θα προτιμούσε. Περισσότερο, όμως, από κάθε τι άλλο, βλέπουμε την έκφρασή του, βαθιά και μελαγχολική, και μοιραζόμαστε μαζί τους τον τρόπο με τον οποίο ένιωθε τον εαυτό του το έτος 1507.
Η πόλη Αουγκσμπουρκ, στη Βαυαρία, έγινε το κέντρο της Αναγέννησης του Βορρά με επιρροές από την Ιταλία. Πάνω από 160 έργα, ζωγραφική και γλυπτική, από σημαντικές συλλογές της Ευρώπης και των ΗΠΑ έχουν έρθει στη Βιέννη και οδηγούν το βλέμμα μας σε όλες εκείνες τις φανερές και αφανείς μεταβολές στη διάθεση, στο χρώμα, στη σύνθεση. Αυτός ο νέος του 1507, π.χ., μας δείχνει ότι οι γνώσεις της ψυχολογίας όχι μόνο δεν ήταν άγνωστες, αλλά ήταν και οδηγός για την απόδοση της ψυχής.
ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
ΣΙΑΤΛ
Βόρεια Ευρώπη
Μια ιδιαίτερη έκθεση παρουσιάζει το Μουσείο των Βορείων Χωρών (National Nordic Museum) στο Σιάτλ, εστιάζοντας στη μετανάστευση Αφροαμερικανών τον 19ο και 20ό αιώνα στις σκανδιναβικές χώρες. Είναι μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας της μετανάστευσης και οι λόγοι αυτής της μετακίνησης παραμένουν μισοφωτισμένοι. Ωστόσο, ποικίλλουν. Κοινός παρονομαστής, το καλύτερο μέλλον. Η έκθεση δείχνει έργα Αφροαμερικανών καλλιτεχνών στη Βόρεια Ευρώπη, ανοίγοντας νέους ορίζοντες κατανόησης.
ΟΣΛΟ
Μοναδική ατμόσφαιρα
Περίπου 40 χιλιόμετρα από το Οσλο, στο Ραμ, υπάρχει η παλιά ιδιοκτησία του ζωγράφου Εντβαρντ Μουνκ, το ησυχαστήριό του. Σήμερα είναι ένας ατμοσφαιρικός χώρος για επίσκεψη. Μουσείο και ξενοδοχείο, φάρμα και κήπος, ανήκει στον μαικήνα Πέτερ Ολσεν, ο οποίος λέγεται πως έχει κοινά χαρακτηριστικά με τον βασιλιά Κάρολο Γ΄ της Αγγλίας, με την αγάπη για τη φύση, την αρχιτεκτονική, τα ζώα και την τέχνη. Ολα αυτά συνιστούν μια μοναδική μείξη γοητείας για το ησυχαστήριο στο Ραμ.
ΛΟΣ ΑΝΤΖΕΛΕΣ
Από την Ουγκάντα στον κόσμο
Ο 74χρονος καλλιτέχνης Sanaa Gateja, γεννημένος στην Ουγκάντα, είναι ένας διεθνής εικαστικός με έργα που προκαλούν τη σκέψη. Στη δουλειά του αντλεί από την υφαντική παράδοση της πατρίδας του και μπλέκει ετερόκλητα υλικά, όπως χαρτί και ύφασμα, σχηματίζοντας καταρράκτες μνήμες και χάρτες εμπειρίας. Η έκθεση στην γκαλερί Karma του Λος Αντζελες (https://karmakarma.org/) είναι προάγγελος της συμμετοχής του Sanaa Gateja στην Μπιενάλε της Βενετίας (περίπτερο Ουγκάντας).
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ
Σχολή της Βοστώνης
Η Εθνική Πινακοθήκη στην Ουάσιγκτον απέκτησε δύο σημαντικά έργα γυναικών ζωγράφων της αποκαλούμενης Σχολής της Βοστώνης, από τις αρχές του 20ού αιώνα. Πρόκειται για το έργο «Η συγγραφέας» (π. 1912) της Μέρι Μπρέιντις Τίτκομπ (1858-1927) και «Ο δίσκος του πρωινού» (π. 1910) της Ελίζαμπεθ Οκι Πάξτον (1877-1971). Το 2022 είχε αποκτη-θεί το έργο «Five o’ clock» (π. 1910) της Γκρέτσεν Ρότζερς. Ολα εμπλουτίζουν τη συλλογή της Σχολής της Βοστώνης.
ΛΟΝΔΙΝΟ
Φρανκ Αουερμπαχ
Στην Πινακοθήκη Courtauld, στο Λονδίνο, μπορεί κανείς να δει μια ιδιαίτερη έκθεση. Παρουσιάζονται τα μεγάλα διαστάσεων σχέδια με κάρβουνο του Φρανκ Αουερμπαχ (γενν. 1931). Είναι μεγάλα κεφάλια, τα οποία ζωγράφιζε και ξαναζωγράφιζε έχοντας διάφορα μοντέλα στα πρώτα χρόνια των σπουδών του. Αυτά τα νεανικά έργα, από τα τέλη του ’50 και τις αρχές του ’60, απολύτως υποβλητικά, εμφανίζουν όλη τη βάσανο της δημιουργίας μέσα από την πυκνότητά τους. Εμφανίζονται για πρώτη φορά ως ενότητα.