Τα έργα για τον νέο σταθμό μετρό «Ακαδημία» στην οδό Μασσαλίας και Ακαδημίας αποκαλύπτουν ένα νέο, εφήμερο αστικό τοπίο, καθώς το έργο είναι υπό κατασκευήν. Η αναγκαστική κοπή των δέντρων στο σημείο εκείνο έχει γεννήσει νέες όψεις, αλλά και επαναφέρει με έναν έμμεσο πλην σαφή τρόπο την ανάγκη μιας εκ νέου ανάγνωσης του αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος.
Ενός περιβάλλοντος όχι τυχαίου, φυσικά, καθώς εκεί, στην πλάτη της Τριλογίας και προς την οδό Ακαδημίας έχουμε ένα δυνητικό πάρκο αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα. Είναι μια συζήτηση πολύ παλιά, που μετράει δεκαετίες. Το πώς, δηλαδή, θα μπορούσαν να ενοποιηθούν, έστω και χωρίς την υπογειοποίηση της οδού Ακαδημίας σε εκείνο το σημείο, τα κτιριακά συγκροτήματα της Τριλογίας με το νυν Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων και το κτίριο Κωστής Παλαμάς του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με λίγη φαντασία ακόμη, θα μπορούσαν να γεννηθούν πράσινοι αστικοί διάδρομοι για περαιτέρω ενοποίηση προς τη Γαλλική Σχολή και τον Λυκαβηττό από τη μια πλευρά και προς την πλατεία Κλαυθμώνος από την άλλη. Ενα συνεχές πυκνής φύτευσης. Και ανάμεσα, αναφύονται τα ιστορικά οικοδομήματα του 19ου αιώνα μαζί με το παλίμψηστο του αθηναϊκού 20ού αιώνα.
Η οδός Ακαδημίας υπήρξε παραμελημένη. Τα βράδια είναι έρημη και είναι βανδαλισμένη με μουντζούρες στις προσόψεις. Κατεβασμένα ρολά δίνουν έναν τόνο κατήφειας. Επενδύσεις σποραδικές, με ξενοδοχεία και αναπλάσεις μεμονωμένων κτιρίων είναι ελπιδοφόρες, αλλά δεν αρκούν.
Η καλλιέργεια της ιδέας ενός αρχιτεκτονικού πάρκου του 19ου αιώνα από την πλατεία Κλαυθμώνος (και το Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών) έως τη Γαλλική Σχολή της Διδότου, με διαδρομή που θα υποδεικνύει η υψηλή φύτευση, είναι ένα βήμα. Τα κτίρια του Πνευματικού Κέντρου και του «Κωστή Παλαμά» είναι και τα δύο ιστορικά, παλαιότατα και χτισμένα πριν από την Ακαδημία Αθηνών. Το Πνευματικό Κέντρο οι παλαιότεροι το θυμούνται ως Πολιτικό Νοσοκομείο («Η Ελπίς») με επιπλέον βοηθητικά κτίσματα και περιτοίχισμα επί της Σόλωνος.
Το κτίριο «Κωστής Παλαμάς», γνωστό παλαιότερα ως Νεκροτομείο, ήταν αρχικά στέγη του Ελληνικού Εκπαιδευτηρίου του Γρηγορίου Παπαδόπουλου. Γρήγορα όμως (1870) αγοράστηκε από το Πανεπιστήμιο (ας θυμηθούμε πως στον 19ο αιώνα υπήρχε εκεί κοντά και το Αρσάκειο επί της Πανεπιστημίου και μετά το 1907 η Λεόντειος στη Σίνα). Η νεοκλασική επέκταση επί Μασσαλίας κατεδαφίστηκε μεταπολεμικά. Η κατεδάφιση της πτέρυγας εκείνης είχε θορυβήσει τον Γιάννη Τσαρούχη, που νόμιζε ότι γκρέμιζαν το παλαιότερο κτίριο επί της Ακαδημίας.
Το Πνευματικό Κέντρο έχει περιέλθει εδώ και δεκαετίες σε μια εντελώς άχαρη κατάσταση. Είναι κτίριο που θεμελιώθηκε το 1836 και τα αρχικά σχέδια ήταν του αρχιτέκτονα Φρίντριχ Στάουφερτ. Επί δικτατορίας ανακαινίστηκε σε σχέδια του Κίμωνα Λάσκαρι και λειτούργησε ως Πνευματικό Κέντρο. Τα γλυπτά ολόγυρα κακοπάθησαν. Ορισμένα ορειχάλκινα εκλάπησαν μετά το 2010. Το κτίριο «Κωστής Παλαμάς» (το σπίτι του Παλαμά ήταν στην Ασκληπιού 3) είναι και αυτό κτίριο που χτίστηκε επί Οθωνος (1857). Εχουμε μπροστά στα μάτια μας τις πρώτες κινήσεις για τη συγκρότηση δημόσιας αρχιτεκτονικής και δημόσιου χώρου. Τα έργα του μετρό είναι μια ευκαιρία αναθεώρησης του τρόπου που βλέπουμε την πόλη.