Πρόσκληση από το Πράδο στο ατελιέ του Λεονάρντο
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, όπως και πολλοί μεγάλοι δάσκαλοι, δέχονταν μαθητές στο εργαστήρι τους και τους δίδασκαν, τους παρακολουθούσαν και τους ενθάρρυναν. Ορισμένοι από τους μαθητές έγιναν εξαίρετοι ζωγράφοι, αν και συχνά δεν ξέρουμε τα ονόματά τους, ίσως γιατί δεν μπόρεσαν ποτέ να απογαλακτιστούν από τη σκιά του δασκάλου. Το Μουσείο Πράδο της Μαδρίτης εγκαινίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση, που παρουσιάζει έργα μαθητών και ακολούθων του Λεονάρντο, με ορισμένες εκδοχές που καταπλήσσουν. Ολα τα έργα είχαν πάρει την ευλογία του μεγάλου δασκάλου. Είναι η πρώτη έκθεση που παρουσιάζει με πληρότητα και επιστημονική εγκυρότητα τα αποτελέσματα πολυετών ερευνών. Θα παραμείνουν σε έκθεση στο μουσείο έως τις 23 Ιανουαρίου, μια παραγωγή ιδιαίτερα απαιτητική που προχώρησε σε συνεργασία με άλλους διεθνείς φορείς, όπως το Μουσείο του Λούβρου, το Εργαστήρι Μοριακής Αρχαιολογίας στη Σορβόννη και η Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία εξασφαλίζουν νέες αναγνώσεις στην ιστορία της τέχνης. Το Πράδο διαθέτει το πρώτο αντίγραφο της Μόνα Λίζα από το εργαστήρι των μαθητών του Λεονάρντο και πλέον έχει πιστοποιηθεί ότι έργα του ίδιου ζωγράφου είναι και άλλα αντίγραφα του Ντα Βίντσι, όπως η «Αγία Αννα» στο Μουσείο Χάμερ του Λος Αντζελες και ο «Σωτήρ του Κόσμου» (εκδοχή Ganay). Επιμελήτρια της έκθεσης είναι η Αννα Γκονθάλεθ Μόθο, προϊσταμένη στο τμήμα συντήρησης του Πράδο. Οπως επισημαίνεται, παρέχονται πλέον πληροφορίες για τη μέθοδο διδασκαλίας που ακολουθούσε ο Λεονάρντο αλλά και ευρύτερα για τη μεγάλη παραγωγή ζωγραφικών έργων στα ατελιέ της Ιταλίας στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα. Το Πράδο εστιάζει τώρα στη μοναδική και αντισυμβατική προσωπικότητα του Λεονάρντο ως δασκάλου, αλλά και σε άλλα κομβικά θέματα για την περαιτέρω κατανόηση της Αναγέννησης, όπως η σημασία της ιδέας και η αντίληψη για το πρωτότυπο έργο τέχνης καθώς και για το πώς λειτουργούσε η μαθητεία αλλά και η αγορά γύρω από τα αντίγραφα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που κοινοποιεί το Πράδο, η έκθεση διευκολύνει επιπλέον την κατανόηση του τρόπου με τον οποίον η θεωρητική διδασκαλία γινόταν κτήμα των μαθητών, όπως επίσης ερμηνεύει πολλές από τις ιδέες και τις παρατηρήσεις που ο Λεονάρντο είχε εκφράσει στα γραπτά κείμενα που άφησε. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί διεθνώς αναζωπύρωση των ερευνών γύρω από τον Λεονάρντο, τάση που επισφραγίστηκε και με τις εκθέσεις στο Λούβρο το 2012 και το 2019. Η πολυπλοκότητα της προσωπικότητάς του αποτελεί διαρκές ερέθισμα για τους ερευνητές.
ΛΟΝΔΙΝΟ
Σχέδια του Χοκουσάι
Το Βρετανικό Μουσείο αγόρασε πρόσφατα (2020) μια σειρά σχεδίων του Ιάπωνα καλλιτέχνη Χοκουσάι (1760-1849) και τα παρουσιάζει σε έκθεση για πρώτη φορά. Πρόκειται για εικαστικό γεγονός καθώς τα έργα αυτά είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό· ήρθαν στο φως μόλις το 2019. Προορίζονταν ως εικονογράφηση σε έκδοση που στα αγγλικά έχει τίτλο «The Great Picture Book of Everything», περιγραφή που έχει χρησιμοποιηθεί και για την έκθεση. Διάρκεια έως τις 30 Ιανουαρίου.
ΚΛΙΒΕΛΑΝΤ
Ο νεαρός Ρενουάρ
Ενα από τα νέα αποκτήματα του Μουσείου Τέχνης του Κλίβελαντ είναι ένα νεανικό πορτρέτο του Ρενουάρ, φιλοτεχνημένο από τον Φρεντερίκ Μπαζίλ (1841-1870). Ο Μπαζίλ έχασε τη ζωή στα 29 του χρόνια στον γαλλοπρωσικό πόλεμο. Με τον Ρενουάρ συνδεόταν με φιλία και τον είχε ζωγραφίσει με βλέμμα ειλικρίνειας και αθωότητας. Η προσωπογραφία αυτή προσθέτει νέα στοιχεία για την καλλιτεχνική ζωή στη δεκαετία του 1860, αλλά και για την προσωπικότητα του Ρενουάρ.
ΡΙΤΣΜΟΝΤ
Ανσελ Ανταμς
Το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βιρτζίνιας στο Ρίτσμοντ παρουσιάζει έκθεση με 70 φωτογραφίες του Ανσελ Ανταμς. Είναι μια ανθολόγηση από μια μακρά πορεία πέντε δεκαετιών με έμφαση στη φωτογράφηση της φύσης και κυρίως των ορεινών όγκων. Η προσέγγιση στη φύση, για την οποία φημίζεται ο μεγάλος Αμερικανός φωτογράφος, αποκτάει χαρακτήρα μεταφυσικό και σχεδόν παγανιστικό. Η έκθεση περιλαμβάνει και φωτογραφίες του Ανταμς με πρόσωπα και αρχιτεκτονική.
ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ
Σχέδια και γράμματα του Κάφκα
Η Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ παρουσιάζει, διαδικτυακά, χειρόγραφα και σχέδια του Φραντς Κάφκα, τα οποία απέκτησε έπειτα από χρόνια διεκδικήσεων. Περιλαμβάνονται 70 σχέδια αλλά και 200 επιστολές σταλμένες από τον Κάφκα στον φίλο του Μαξ Μπροντ (1884-1968), επίσης συγγραφέα και πολυσχιδή προσωπικότητα. Ο Μπροντ διέσωσε την αλληλογραφία τους, παρότι ο Κάφκα είχε ζητήσει την καταστροφή της. Ο Μπροντ διέφυγε στο Τελ Αβίβ μαζί με τα γράμματα.
ΔΡΕΣΔΗ
Ονειρα ελευθερίας
Στο Μουσείο Αλμπερτίνουμ της Δρέσδης δοξάζεται το πνεύμα του Ρομαντισμού με Ρώσους και Γερμανούς ρομαντικούς ζωγράφους στον μετα-ναπολεόντειο κόσμο. Η συνεργασία με την Πινακοθήκη Τρετιακόφ έφερε στη Δρέσδη Ρώσους ζωγράφους που συγκατοικούν με τους Γερμανούς του Αλμπερτίνουμ. Η νοσταλγία για την Ιταλία, νυχτερινά τοπία, η θρησκεία και η ελευθερία στην τέχνη είναι μερικά από τα θέματα αυτής της έκθεσης, που ενισχύει την ανάγκη για συγκριτικές αντιπαραθέσεις.