Το Φεστιβάλ Νάξου εδώ και 16 χρόνια έχει καθιερωθεί στη συνείδηση όχι μόνο των κατοίκων αλλά και των απανταχού ταξιδιωτών. Το πρόγραμμά του περιέχει θεατρικές παραστάσεις (στις 16/8 έρχεται η παράσταση του Βασίλη Παπαβασιλείου «Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή…»), μουσικά δρώμενα, συναυλίες (10/8, Κωστής Μαραβέγιας: Κατάστρωμα) και εικαστικά.
Φέτος από τις 18/6 έως τις 25/9, με τίτλο «New Mythologies», επτά διεθνείς καλλιτέχνες αφηγούνται με διαφορετικά εκφραστικά μέσα –λόγο, ζωγραφική, γλυπτική, video, εγκαταστάσεις in situ– νέες μυθολογίες, επιδιώκοντας να αποκαλύψουν τη δυναμική της προβολής των ιδεών που κρύβονται μέσα μας. Υστερα από πρόταση του επιμελητή της έκθεσης και ιδιοκτήτη του Πύργου Μπαζαίου στη Νάξο Μάριου Βαζαίου, ο Hiroshi Egami από την Ιαπωνία, η Mireya Samper και η Kristjana Samper από την Ισλανδία, o Saulius Valius και η Diana Radaviciute από τη Λιθουανία, ο Δημήτρης Δημητριάδης από την Ελλάδα, που ζει στη Γαλλία, και ο Klaus Pfeiffer από τη Γερμανία, χρόνια κάτοικος Νάξου, συναντήθηκαν και εγκαταστάθηκαν για λίγο στον Πύργο για να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν με υλικά του κυκλαδίτικου νησιού έργα τέχνης τα οποία εμπνέονται, προτείνουν ή συνεχίζουν εσωτερικούς, εθνικούς ή κοινούς μύθους. Το αποτέλεσμα –και λόγω της ιδιαιτερότητας του εσωτερικού του Πύργου– είναι ένα ταξίδι σε μια μαγική ατμόσφαιρα.
Η «Κ» επισκέφθηκε την έκθεση και συνομίλησε ηλεκτρονικά με τους επτά καλλιτέχνες –έχουν επιστρέψει στις χώρες όπου ζουν και δημιουργούν– για τη συνάντησή τους στον Πύργο, τους προσωπικούς τους μύθους και τη δυσκολία νέων αφηγημάτων.
Δημήτρης Δημητριάδης: «Στον Πύργο συμμετέχω με τον λόγο και με μερικά Τετράδια, η προϊστορία των οποίων πηγαίνει πολύ πίσω, στην δεκαετία τού ’90, αλλά και ακόμη πιο πίσω, στα παιδικά μου χρόνια, όταν, τα καλοκαίρια ιδίως, καθόμουν μόνος και σχεδίαζα με μολύβια σε όποια λευκά χαρτιά έβρισκα. Το ότι εκτίθενται τώρα στον Πύργο Μπαζαίου οφείλεται στον Ντένη Ζαχαρόπουλο, που πρώτος τα είδε στο σύνολό τους. Δεν κατοικεί κανένας εθνικός μύθος μέσα μου, θα ήταν ολέθριο για τον ψυχισμό μου παρόμοιο επιδημικό κατάπλασμα, είμαι μάλιστα εναντίον οποιουδήποτε μύθου που αποκτά εθνικό, δηλαδή κατασταλτικό, χαρακτήρα. Κυρίως είμαι εναντίον εκείνων που δημιουργούν εθνικούς μύθους, κατά κανόνα προς ίδιον όφελος. Είμαι αναφανδόν υπέρ μιας απογυμνωμένης λευκής σελίδας που περιμένει τα χρώματα που θα την προικίσουν με κάτι πρωτοφανές και αναπάντεχο. Δεν είναι καθόλου δύσκολο να δημιουργήσουμε σύγχρονους μύθους, είμαστε άλλωστε ασφυκτικά πολιορκημένοι από τέτοιους, που δεν είναι άλλοι από τούς εφήμερους πομφόλυγες είτε της πολιτικής είτε της τέχνης. Για να δημιουργηθεί πραγματικός μύθος, χρειάζεται μία άλλη σχέση με την αλήθεια, πράγμα σχεδόν πλέον ανέφικτο, αφού η άνεση που προσφέρει το ψεύδος είναι εξαιρετικά ανθεκτική σε αντίθετες τάσεις και επιλογές. Αν πρόκειται να δημιουργηθούν μύθοι που θα συγκαλύπτουν την αλήθεια –και λέγοντας «αλήθεια» εννοώ το αντίθετο τής συγκάλυψης– τότε είναι πολύ προτιμότερο, κατά τη γνώμη μου, να δημιουργήσουμε ισχυρότατους αντιπερισπασμούς σε κάθε μορφής απόκρυψη, ώστε αυτοί οι αντιπερισπασμοί, άκρως αναγκαίοι, να αποβούν μύθοι οι ίδιοι, γιατί μόνον το αντίθετο τής απόκρυψης αποτελεί, για μένα, σήμερα τον πιο ζωτικό και εντέλει τον κατεξοχήν μυθοπλαστικό μηχανισμό. Η νέα μυθολογία θα μπορούσε να ονομαστεί «νέα ψυχολογία» – όπως την αποτυπώνω στην ποιητική ενότητα «Κατάλογοι.20», που παρουσιάζεται επίσης μαζί με τα Τετράδια στον Πύργο Μπαζαίου».
Diana Radaviciute: «Κάθε φορά που δημιουργώ στο εσωτερικό ενός ιστορικού τόπου, νιώθω τεράστια ευθύνη. Ο τόπος, όμως, πάντα αποτελεί για μένα έμπνευση. Υπάρχει ένας μύθος που με γοητεύει από παιδί. Μια μεγάλη πάπια καθόταν σε έναν βράχο στο φεγγάρι. Εκανε ένα αυγό, αλλά πριν το κλωσήσει, αποφάσισε να πετάξει αλλού, ψάχνοντας για τροφή. Η βροχή ξεκίνησε και πλημμύρισε η φωλιά, και το αυγό έπεσε κάτω. Καθώς έπεφτε έσπασε και χωρίστηκε σε τρία μέρη: η Γη γεννήθηκε από τον κρόκο, το ασπράδι έγινε νερό, ενώ το κέλυφος έγινε ο θόλος του παράδεισου. Οσον αφορά τους νέους μύθους, και αυτοί από το παρελθόν προκύπτουν. Η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης είναι απαράλλακτη».
Mireya Samper: «Η Freyja είναι η θεά της γονιμότητας στη νορβηγική μυθολογία. Αυτή αποτελεί για μένα τη μεγαλύτερη επιρροή. Χωρίς γονιμότητα, δεν υπάρχει άλλωστε ζωή. Κάθε μέρα οι άνθρωποι δημιουργούν νέες μυθολογίες. Ο μύθος είναι παρών και εμείς οι καλλιτέχνες πάντα βρισκόμαστε στη μέση».
Kristjana Samper: «Ηταν μαγικό να δουλεύουμε σε ένα ασκητικό πρώην μοναστήρι με τόσο μαγικό παρελθόν. Για μένα το νερό είναι η πηγή της ζωής, με την τέχνη μου αναδεικνύω τη χρήση και τον σεβασμό που χρειάζεται. Το νερό έχει σοφία μέσα του. Στην αρχαία νορβηγική μυθολογία, ο Mimir είναι ο θεός της βαθιάς σοφίας, η σοφία προκύπτει από το νερό. Το νερό είναι μια σύγχρονη μυθολογία. Και εδώ γίνονται μάχες του καλού και του κακού για το νερό και τη χρήση του».
Klaus Pfeiffer: «Ηταν μοναδική εμπειρία να βρεθώ με τόσους καλλιτέχνες από χώρες με τόσο πλούσιο παρελθόν, μύθους, γλώσσα και παραμύθια. Για μένα, ο μύθος της πτήσης είναι ο μεγαλύτερος μύθος. Ο Ισαάκ Νεύτων είπε ότι οτιδήποτε βαρύτερο του αέρα δεν μπορεί να πετάξει (ο βασικός νόμος της Φυσικής). Η Ιστορία τον διέψευσε. Οσο για σύγχρονους μύθους, το 2001 διέγραψα την πρώτη πτήση με ανθρώπινη δυναμική μόνο, χωρίς τεχνικά μέσα στην ιστορία της Λιθουανίας, όπως στην ταινία του Αλαν Πάρκερ «Birdy». Το ντοκουμέντο βρίσκεται στο Μουσείο Fluxus στη Λιθουανία. Για μένα ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, που σχεδίασε την πρώτη μηχανή πτήσης».
Hiroshi Egami: «Ο χώρος είναι σημαντικός για μένα για να δημιουργήσω. Ο Πύργος με γοήτευσε από πέρυσι, που τον επισκέφθηκα. Ο δικός μου μύθος βρίσκεται δίπλα στο σπίτι μου. Είναι ένας ιαπωνικός κέδρος 1.300 ετών μέσα σε ένα παρεκκλήσι. Οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν έχουν τέτοιες ευαισθησίες γιατί αναζητούν ευκολίες. Δεν είναι εποχή για νέους μύθους, νομίζω, διότι αντιμετωπίζουμε την ατομική βόμβα σαν θεϊκή δύναμη. Για μένα το μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει από το ότι δεν σεβόμαστε τη φύση και δεν ελέγχουμε πλέον τα ένστικτά μας».
Saulius Valius: «Η Ελλάδα, η Νάξος και ο Πύργος Μπαζαίου είναι απίστευτα κίνητρα για έμπνευση. Στον πύργο κάθε λίθος αφηγείται και μια ιστορία από τη βενετσιάνικη περίοδο μέχρι σήμερα. Ο δικός μου μύθος είναι ότι ο θόλος του Παράδεισου υποστηρίζεται από κολόνες. Αυτοί που θα σκάψουν ένα πηγάδι δίπλα σε μια κολόνα δεν θα βρουν νερό. Η κολόνα είναι το Βόρειο Σέλας. Ο παράδεισος βρίσκεται σε έναν άξονα, μια ακτίνα και μια ηλακάτη. Εκεί όπου οι κολόνες χώνονται στο έδαφος, θυσίες έγιναν σε αυτά τα σημεία. Σε μια τέτοια κολόνα, το δέρμα μιας κατσίκας δέθηκε. Κρεμάστηκε ένας μεγάλος μπόγος από καλαμπόκι και άγρια λουλούδια. Οι κολόνες στις στέγες των Λιθουανών μετέφεραν σημάδια στον ουρανό και τα ζώα έγιναν οι κολόνες στη Γη. Οι σημερινοί μύθοι είναι ρηχοί γιατί τους δημιουργούν εταιρείες για πολιτικούς σκοπούς».