«Το Μπάουχαους είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα στυλ, από ένα συγκεκριμένο ύφος ντιζάιν και αρχιτεκτονικής. Βασική ιδέα του είναι να αρθεί ο διαχωρισμός ανάμεσα στον καλλιτέχνη και στον τεχνίτη. Ή, όπως το διατύπωσε ο ιδρυτής του, Βάλτερ Γκρόπιους, στο μανιφέστο του 1919: «Απώτατος σκοπός κάθε εικαστικής δραστηριότητας είναι το οικοδόμημα. Αρχιτέκτονες, γλύπτες, ζωγράφοι, όλοι πρέπει να επιστρέψουμε στις εφαρμοσμένες τέχνες. Ο καλλιτέχνης είναι ένας εξιδανικευμένος τεχνίτης». Από αυτή την καινοφανή συνάντηση καλλιτεχνών και τεχνιτών, λοιπόν, «στόχος ήταν να αναπτυχθεί η μορφοπλαστική γλώσσα της βιομηχανικής κουλτούρας», λέει ο Τόμας Φλίερλ, ιστορικός της Αρχιτεκτονικής και μέλος του Ινστιτούτου Μπάουχαους – του ομώνυμου πανεπιστημίου της Βαϊμάρης, πατρίδας του Μπάουχαους.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Μπάουχαους, ο Φλίερλ θα δώσει αύριο στις 8 μ.μ. διάλεξη για τον αρχιτέκτονα, πολεοδόμο και δεύτερο διευθυντή της Σχολής, Χάνες Μάγιερ, στο Ινστιτούτο Γκαίτε Αθήνας, στο πλαίσιο της έκθεσης «Bauhaus Imaginista. Collected Research», η οποία φιλοξενείται εκεί έως και τις 19 Απριλίου. Με αυτή την αφορμή επικοινωνήσαμε μαζί του: για να δούμε ποιες συνθήκες οδήγησαν, πριν από έναν αιώνα, στη «γέννηση» του Μπάουχαους και για να επιχειρήσουμε μια αποτίμησή του.
«Η δημιουργία και η ακτινοβολία τoυ πρέπει οπωσδήποτε να ιδωθεί σε συνάρτηση με την κατάσταση και την ατμόσφαιρα ενός νέου ξεκινήματος μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις επαναστάσεις που είχαν αλλάξει την παλαιά Ευρώπη», εξηγεί ο Γερμανός καθηγητής. «Η νέα εποχή ήταν διεθνής, μοντέρνα, αλλά και εποχή ισότητας.
Το Μπάουχαους υπήρξε εξαρχής πολιτικά αμφιλεγόμενο, είχε την πολιτική στήριξη των αριστερών φιλελευθέρων, των σοσιαλδημοκρατών και των κομμουνιστών, ενώ κάθε τόσο δεχόταν επιθέσεις από τη Δεξιά. Ως κρατικός φορέας στη Βαϊμάρη και ως ίδρυμα χρηματοδοτούμενο από κρατικά κονδύλια στο Ντεσάου, τυπικά απείχε από την πολιτική. Ομως, δεν ήταν μόνο μια Ανώτατη Σχολή Σχεδιασμού, αλλά ταυτόχρονα μια κοινότητα δασκάλων και φοιτητών, ένας χώρος πειραματισμού για έναν καινούργιο τρόπο ζωής».
Και τι μπορούν να διδαχθούν οι σημερινοί σχεδιαστές και αρχιτέκτονες από το Μπάουχαους; «Θα πρέπει να αρχίσουν να σκέπτονται και πάλι περισσότερο στο πλαίσιο των κοινωνικών αναγκών και να παρεμβαίνουν σε αυτές – και δεν εννοώ να παρεμβαίνουν καλλιτεχνικά, αλλά έμπρακτα. Το Μπάουχαους ήταν κάποτε συνώνυμο της οικοδόμησης ενός νέου κόσμου…»
Οσο για τον άνθρωπο που ο Τόμας Φλίερλ θα «συστήσει» αύριο στο αθηναϊκό κοινό; Μπορεί ο Βάλτερ Γκρόπιους να ήταν εκείνος που δημιούργησε το… brand του Μπάουχαους στον χώρο της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού, ωστόσο ο Ελβετός αρχιτέκτονας Χάνες Μάγιερ έδωσε νέα κατεύθυνση στη Σχολή. «Οι ανάγκες του λαού και όχι οι ανάγκες για πολυτέλεια: αυτή ήταν η λύση που πρότεινε εκείνος», τονίζει ο συνομιλητής μου. «Ως προς τον προσανατολισμό των εργαστηρίων, εστίασε ακόμη περισσότερο στη συνεργασία με τη βιομηχανία παρά στις εφαρμοσμένες τέχνες, έχτισε πιο οικονομικά σπίτια και συμπεριέλαβε την επιστήμη στην εκπαίδευση. Το 1930 απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά του λόγω μιας πολιτικής ίντριγκας και μετέβη με ομάδα σπουδαστών στη Σοβιετική Ενωση. Οπως συνέβη και στη Βαϊμάρη, το Μπάουχαους του Ντεσάου προδόθηκε από την πολιτική…»
Πέμπτη 11 Απριλίου, 20.00, Ινστιτούτο Γκαίτε Αθήνας, Ομήρου 14-16, είσοδος ελεύθερη.