Γιγαντιαίες αράχνες παραμονεύουν πίσω από θάμνους. Τεράστια μάτια, ακουμπισμένα στο γρασίδι, κατασκοπεύουν τους περαστικούς. Απειλητικά σπιράλ από αλουμίνιο κρέμονται από δέντρα. Οχι, δεν είναι σενάριο ταινίας τρόμου είναι έργα της Λουίζ Μπουρζουά (1911-2010) στους εντυπωσιακούς κήπους του Rijksmuseum, στο Αμστερνταμ. Για πρώτη φορά στην Ολλανδία διοργανώνεται έκθεση με δώδεκα δημόσια γλυπτά της σπουδαίας Γαλλίδας δημιουργού, φιλοτεχνημένα στη διάρκεια σχεδόν έξι δεκαετιών.
«Για να είσαι καλλιτέχνης», έλεγε η Λουίζ Μπουρζουά, «χρειάζεται να μπορείς να ζήσεις σε έναν κόσμο σιωπής. Για μένα η τέχνη είναι ένα είδος ψυχανάλυσης, λειτουργεί σαν εξορκισμός. ∆εν είναι μια εικόνα ή μια ιδέα που αναζητώ μέσα από τη γλυπτική, αλλά ένα ξεχασμένο συναίσθημα…». Και τα γλυπτά που θα δει ο επισκέπτης του ολλανδικού μουσείου φτιάχτηκαν ακριβώς γι’ αυτό: για να μπορέσει να ξορκίσει τη θλίψη και τον φόβο που η ίδια βίωσε όταν ήταν παιδί.
«Δεν είναι μια εικόνα ή μια ιδέα που αναζητώ μέσα από τη γλυπτική, αλλά ένα ξεχασμένο συναίσθημα…», έλεγε η Λουίζ Μπουρζουά.
Γεννήθηκε στο Παρίσι. Οι γονείς της είχαν κατάστημα με αντίκες και ειδικεύονταν στη συντήρηση και επισκευή ταπισερί. Η ίδια τους βοηθούσε συχνά, ζωγραφίζοντας τα κομμάτια που έλειπαν. Ετσι γεννήθηκε το ενδιαφέρον της για τη ζωγραφική, με την οποία ασχολήθηκε πριν αφοσιωθεί στη γλυπτική. Στην πραγματικότητα, βέβαια, το μεγαλύτερο βάρος της δουλειάς έπεφτε στους ώμους της μητέρας της, Ζοζεφίν. Ο pater familias, Λουί Μπουρζουά, είχε εκρηκτικό χαρακτήρα και… ροπή προς την απιστία. Το 1918, η Ζοζεφίν προσβλήθηκε από την ισπανική γρίπη και, μολονότι επεβίωσε, η υγεία της παρέμεινε εξαιρετικά εύθραυστη. Με την πρόφαση ότι τα τρία παιδιά τους έπρεπε να έχουν Αγγλίδα νταντά, ο σύζυγός της εγκατέστησε στο σπίτι τους την ερωμένη του. Η Λουίζ είδε τη μητέρα της να συναινεί αναγκαστικά και να υποφέρει σιωπηλά – και υπέφερε μαζί της. Δυσανασχετούσε αλλά δεν μιλούσε φοβόταν τα ξεσπάσματα της οργής του πατέρα. Ποτέ δεν θα ξεπερνούσε την προδοσία του γεννήτορά της.
Το τραύμα εκείνης της εποχής θα αποτυπωνόταν και στα έργα της. «Η καταστροφή του πατέρα», γλυπτό του 1974 από σοβά, πλαστικό, ξύλο και ύφασμα, όπως η ίδια έχει εξηγήσει, βασίστηκε σε μια παιδική φαντασίωσή της: ο μισητός, τυραννικός πατέρας καταβροχθίζεται ζωντανός από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του…
Στον Λουί Μπουρζουά παραπέμπουν και τα αλουμινένια σπιράλ που εκτίθενται στο Rijksmuseum: απηχούν τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο εκείνος αποθήκευε τις καρέκλες –τη μία πάνω στην άλλη και κρεμασμένες από το ταβάνι– στη σοφίτα του σπιτιού τους. Αντιθέτως, οι υπερμεγέθεις αράχνες της αποτελούν ωδή στη μητέρα της: στην ευφυΐα, τη δύναμη, τη μεθοδικότητα και την αφοσίωσή της. «Θαυμάζω τις αράχνες για την εργατικότητα και την επιμονή τους.
Αν καταστρέψεις τον ιστό τους, εκείνες δεν θα πτοηθούν αλλά θα φτιάξουν έναν καινούργιο», είπε σε μια συνέντευξή της. Κάπως έτσι, άλλωστε, ύφανε και η ίδια την καριέρα της: εργάστηκε σκληρά και μεθοδικά, κερδίζοντας την αναγνώριση σε μεγάλη ηλικία: όταν έγινε η πρώτη της αναδρομική στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης ήταν 71 ετών.
Η έκθεση πραγματοποιείται με ελεύθερη είσοδο και θα διαρκέσει μέχρι τις 3 Νοεμβρίου.