Ο βοτανολόγος που κατέγραψε την ελληνική χλωρίδα

Ο βοτανολόγος που κατέγραψε την ελληνική χλωρίδα

2' 42" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μόλις 24 ετών ήταν ο Τζον Σίμπθορπ όταν πήρε την έδρα της Βοτανολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στα τέλη του 18ου αιώνα. Ο φιλόδοξος επιστήμονας, θέλοντας να αφήσει το δικό του στίγμα στη Βοτανολογία, αποφάσισε να ταξιδέψει στην Ελλάδα προκειμένου να μελετήσει τα «τελευταία ανεξερεύνητα φυτά της Ευρώπης». Με ένα αντίγραφο του βιβλίου βοτανολογίας «Περί Υλης Ιατρικής» του αρχαίου Ελληνα ιατρού Διοσκουρίδη ανά χείρας που χρησιμοποίησε ως «οδηγό», ο Σίμπθορπ κατέγραψε περίπου 2.500 ελληνικά φυτά, από τα οποία τα 700 δεν είχαν μέχρι τότε ταξινομηθεί. Μαζί του ταξίδευε και ο Αυστριακός ζωγράφος Φερντιναντ Μπάουερ, στον οποίο οφείλουμε τα ζωγραφικά έργα των φυτών που αποτελούν τη δεκάτομη βοτανική «Βίβλο» Flora Graeca (Ελληνική Χλωρίδα) που εκτίθεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη.

Οπως μας εξηγεί η διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης Μαρία Γεωργοπούλου, ο Σίμπθορπ συνέλεγε τα φυτά το πρωί, ενώ το απόγευμα ο Μπάουερ αναλάμβανε να σκιτσάρει στο χαρτί τα ευρήματα της ημέρας. Οι πρωτότυπες υδατογραφίες έγιναν από τον ζωγράφο στην Οξφόρδη μέσα σε δύο χρόνια από την επιστροφή της αποστολής και λέγεται ότι είχε αναπτύξει έναν χρωματικό κώδικα, ο οποίος όμως έχει χαθεί. «Η έκθεση προσπαθεί να δείξει τη σημασία της βοτανικής ζωγραφικής ως ντοκουμέντο» σημειώνει η κ. Γεωργοπούλου. Το υλικό που έφερε ο Σίμπθορπ πίσω στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αποτελούνταν από χιλιάδες δείγματα φυτών, σχέδια, αλλά λίγες σημειώσεις σχετικά με τα φυτά τις οποίες δεν πρόλαβε να συμπληρώσει διότι πέθανε από ελονοσία στο δεύτερο ταξίδι του στην Ελλάδα. Η Flora Graeca εκδόθηκε μετά τον θάνατό του και μάλιστα η διαδικασία έκδοσης των 10 τόμων κράτησε 34 ολόκληρα χρόνια και κόστισε 250.000 λίρες Αγγλίας εξανεμίζοντας την περιουσία του Σίμπθορπ. Τα λιγοστά αντίτυπα που βγήκαν αργότερα κόστιζαν το –αστρονομικό για την εποχή– ποσό των 250 λιρών, ενώ ο μέσος ετήσιος μισθός αντιστοιχούσε σε 39 λίρες. Εκτός από τον Μανδραγόρα, την Πικροδάφνη, την Αριστολοχεία και άλλα φυτά που περιέχονται στους τόμους, ο Μπάουερ φιλοτεχνούσε κάθε προμετωπίδα των βιβλίων με ένα ελληνικό τοπίο, όπως τον Παρνασσό, ενώ ζωγραφικά του έργα από την ελληνική πανίδα βρίσκονται ψηφιοποιημένα στην ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Η έγχρωμη Flora Graeca είναι βέβαιο ότι δημιούργησε αίσθηση για την εποχή, αν και το ταλέντο του Μπάουερ δεν αναδείχθηκε όσο θα έπρεπε, όπως μας εξηγεί η κ. Γεωργοπούλου. Με την καταγραφή των ελληνικών φυτών ο Σίμπθορπ συνέβαλε στη διεθνή διάδοση των ελληνικών φυτών και στην εξέλιξη της βοτανολογίας. Η επιστήμη άνθησε μέσα στον 18ο αιώνα με πρωτοπόρους τον Γάλλο Ζοζέφ Τουρνεφόρ και τον Σουηδό Κάρολο Λινναίο, ο οποίος δημιούργησε ένα σύστημα ταξινόμησης των φυτών με βάση το γένος και το είδος τους που διατηρείται εν πολλοίς μέχρι σήμερα. Από τα δείγματα του Σίμπθορπ προέκυψαν νέες καλλιέργειες στην Αγγλία, όπως το κυκλάμινο που αργότερα έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο, ενώ ελληνικά λουλούδια κοσμούσαν και τους αυτοκρατορικούς κήπους. «Ορισμένοι ερευνητές έχουν πει για τα λουλούδια ότι είναι τα “Ελγίνεια” της ελληνικής χλωρίδας που έφυγαν», σημειώνει η κ. Γεωργοπούλου.

Μια έκδοση της Flora Graeca είχε στην κατοχή του και ο Ιωάννης Γεννάδιος, την εποχή που υπηρετούσε ως πρέσβης της Ελλάδας στην Αγγλία. Για λόγους βιοπορισμού μετά την πτώχευση του 1893, ο Γεννάδιος αναγκάστηκε, μεταξύ άλλων, να πουλήσει και τη σπάνια έκδοση. Πολλά χρόνια μετά μια άλλη Flora Graeca εκτίθεται στη βιβλιοθήκη που ίδρυσε το 1922, μαζί με συναφή βιβλία και αντικείμενα, μέχρι τις 30 Ιουνίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή