Ξημερώματα 20ής Ιουλίου 1974. Οι Κυπριακές Αερογραμμές απογειώνονται από το Χίθροου του Λονδίνου με προορισμό το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας. Είναι η τελευταία πτήση στον αερολιμένα της κυπριακής πρωτεύουσας. Εκτοτε, σιωπή και εγκατάλειψη. Το πλήρωμα του αεροσκάφους αυτής της τελευταίας πτήσης έμελλε να ξαναβρεθεί στον ίδιο χώρο. Γι’ αυτό φρόντισε ο Κύπριος φωτογράφος Αντρος Ευσταθίου.
Προσπαθώντας για αρκετά χρόνια να εντοπίσει το πλήρωμα, ο καλλιτέχνης –του οποίου η έκθεση «Nicosia International Airport» εγκαινιάσθηκε την περασμένη Πέμπτη στην γκαλερί Ευριπίδη και τελεί υπό την αιγίδα του υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας Κώστα Καδή– τους ζήτησε να φωτογραφηθούν στο κεντρικό κτίριο του πρώην διεθνούς αερολιμένα. «Μόλις μπήκαν στον χώρο, αναλύθηκαν σε δάκρυα», λέει ο Αντρος Ευσταθίου στην «Κ».
Ο φωτογραφικός φακός απαθανάτισε το πλήρωμα εκείνης της πτήσης των Κυπριακών Αερογραμμών μέσα στα χαλάσματα του μοντερνιστικού κτιρίου, που ολοκληρώθηκε το 1968. Στις φωτογραφίες του Αντρου Ευσταθίου, το πέρασμα των χρόνων αλλά και η βαθιά εγχάραξη της τουρκικής εισβολής του 1974 είναι «γραμμένα» στα πρόσωπα του πληρώματος, όπως βέβαια και στο σκηνικό του έκπτωτου μεγαλείου. «Το αεροδρόμιο αυτό είναι σύμβολο της Κύπρου, της διχοτόμησης και της Πράσινης Γραμμής», επισημαίνει ο Αντρος Ευσταθίου.
Στα εγκαίνια της έκθεσης, πολλοί από τους επισκέπτες δάκρυσαν – ίσως, αντικρίζοντας τις φωτογραφίες, κατακλύστηκαν από την… πολλή πραγματικότητα, ερχόμενοι αντιμέτωποι με τον χαμένο χρόνο. «Εξαρχής, ήθελα αυτή η σειρά φωτογραφιών να παρέμβει στον δημόσιο διάλογο. Καμιά φορά, φοβάμαι ότι έχουμε συνηθίσει να ζούμε με τη διχοτόμηση», λέει ο Κύπριος φωτογράφος, ο οποίος θεωρεί πως ούτε και αυτήν τη φορά θα βρεθεί λύση στο Κυπριακό. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει πολιτική βούληση – και από τις δύο πλευρές», συμπληρώνει.
Τα έργα της έκθεσης, τα οποία έχουν, μάλιστα, αγορασθεί από το Μουσείο Φωτογραφίας στη Θεσσαλονίκη, αποτελούν πράγματι ένα post-it στη συλλογική μνήμη για να μην ξεθωριάζει – να θυμάται και να αποζητεί κάθαρση. «Εχω την ελπίδα ότι, τελικά, τίποτα δεν ξεχνιέται. Εμπιστεύομαι το ένστικτο των πολιτών», αναφέρει ο Αντρος Ευσταθίου στη συνομιλία του με την «Κ». Εξάλλου, όπως γράφει η ιστορικός Τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση, «η αφήγηση του Ευσταθίου αποσκοπεί στο να αφήσει ελεύθερο τον θεατή να συσχετίσει τον πραγματικό και τον συμβολικό χώρο με τα ιστορικά γεγονότα της χώρας του καλλιτέχνη, για να περάσουν έτσι στη “χώρα” της μη λήθης».
Η έκθεση «Nicosia International Airport» καταγράφει μία πραγματική κατάσταση, θέλοντας να επισημάνει ότι το αεροδρόμιο είναι εδώ για να θυμίζει, αφενός, τι συνέβη το 1974 και, αφετέρου, τι συμβαίνει έκτοτε. «Παρότι το κτίριο των δικοινοτικών συνομιλιών βρίσκεται στον χώρο του αεροδρομίου, οι δύο πλευρές ποτέ δεν φρόντισαν να διασώσουν το κτίριο και τη μνήμη που φέρει. Ισως συμβάλουν μ’ έναν τρόπο αυτές οι φωτογραφίες, διότι με ανησυχεί το γεγονός ότι οι Λευκωσιάτες κάνουν ότι δεν βλέπουν το αεροδρόμιο. Προσπάθησα να τους το ξαναδείξω, αλλά, όπως ξέρετε, ουδείς προφήτης στον τόπο του», αναφέρει ο Αντρος Ευσταθίου.
«Nicosia International Airport», γκαλερί Ευριπίδη, Ηρακλείτου 10 και Σκουφά. Εως 29 Απριλίου.