Μιας και η ώρα πλησιάζει για τους εορτασμούς των 200 ετών από την ίδρυση του έθνους, θα δεχόμασταν ποτέ να δούμε τα κατορθώματα του 1821 σε μιούζικαλ με μουσική επένδυση χιπ-χοπ; Οι Αμερικανοί, που διατηρούν ακόμα την ικμάδα του νέου έθνους σε σχέση με τη Γηραιά Ευρώπη, καλωσορίζουν τη μεταμόρφωση της Ιστορίας από κάτι παλιό σε κάτι σύγχρονο, με τρόπο γοητευτικά διδακτικό. Αυτός είναι ο λόγος της τεράστιας επιτυχίας του «Χάμιλτον» που έκανε πρεμιέρα σε θεατρική σκηνή εκτός Μπρόντγουεϊ το 2015 και μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο πετυχημένα μιούζικαλ όλων των εποχών, με βραβεύσεις Γκράμι, Πούλιτζερ και Τόνι. H φρενίτιδα δεν περιορίστηκε στις ΗΠΑ. Οταν η παράσταση ανέβηκε στο Λονδίνο, τα εισιτήρια έκαναν φτερά μέσα σε 2-3 ώρες.
Το έργο εστιάζει στη ζωή του Αλεξάντερ Χάμιλτον (1757-1804), ενός εκ των εθνοπατέρων της Αμερικής, στενού συνεργάτη του Τζορτζ Ουάσιγκτον. Παρότι δεν έγινε ποτέ πρόεδρος, άφησε το βαθύ αποτύπωμά του στη διαμόρφωση Συντάγματος, του ομόσπονδου κράτους των ΗΠΑ και στην οικονομική πολιτική της πρώιμης αμερικανικής δημοκρατίας. Ορφανός μετανάστης από την Καραϊβική, κατάφερε λόγω της χαρισματικότητάς του να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή. Το συγκινητικό στην περίπτωση του «Χάμιλτον» είναι ότι την ιστορία του ανέδειξε ο Λιν Μανουέλ Μιράντα, ένας Πορτορικανός Αμερικανός που συνέλαβε την ιδέα του μιούζικαλ, έγραψε τη μουσική και κράτησε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το εγχείρημα στηρίχθηκε σε μια καταπληκτική βιογραφία του Ρον Τσέρνοου το 2004.
Το θεατρικό έγινε πρόσφατα και ταινία με αποσπάσματα από τις παραστάσεις. Η εταιρεία Ντίσνεϊ κατέβαλε το μυθικό ποσό των 75 εκατομμυρίων δολαρίων για τα δικαιώματα. Και ενώ ήταν να λανσαριστεί στις αίθουσες το 2021, εντέλει διατέθηκε διαδικτυακά από τον περασμένο Ιούλιο στο κανάλι της εταιρείας. Η πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αθήνα προσκάλεσε πρόσφατα τη στήλη σε μια αποκλειστική προβολή της ταινίας στην Ελλάδα στο Ιντερνετ. Η αλήθεια είναι ότι θαυμάζει κανείς την ιδιοφυή προσέγγιση του Μιράντα που διηγείται εκπληκτικά την ιστορία με μια μείξη R&B, τζαζ και χιπ-χοπ, πλαισιωμένη από ένα τρομερό καστ ηθοποιών.
Με αφορμή την πρωτοβουλία αυτή διοργανώθηκε και μια ιντερνετική συζήτηση για το πώς μπορούμε να μιλήσουμε σήμερα για την Ιστορία με τρόπο ενδιαφέροντα. Στο πάνελ πήραν μέρος ο Αμερικανός πρέσβης, Τζέφρεϊ Πάιατ, ο καθηγητής Αριστοτέλης Τζιαμπίρης από το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, η τραγουδίστρια και ηθοποιός Idra Kayne και η Ειρήνη Μουντράκη, υπεύθυνη βιβλιοθήκης της ΕΛΣ, με συντονίστρια την Τατιανή Ραπατζίκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
«Κάθε έθνος φτιάχνει τη δική του ιστορία για την γέννηση και την ανάπτυξή του. Για την εθνική χειραφέτηση της Ελλάδος έπαιξε ρόλο η Ορθόδοξη Εκκλησία, σαν συνεκτικός αρμός. Εμείς στις ΗΠΑ δεν είχαμε κάτι αντίστοιχο, οπότε η αναφορά στους πατέρες του έθνους από τους σύγχρονους Αμερικανούς παραμένει καίρια», υποστηρίζει ο Αμερικανός διπλωμάτης εξηγώντας την επιτυχία του «Χάμιλτον». «Η ταινία αυτή είναι το καλύτερο μάθημα για έναν μη Αμερικανό ώστε να καταλάβει ποια ήταν τα σημαντικά ζητήματα στη νεαρή αμερικανική δημοκρατία και πώς τελικά επιλύθηκαν». Ο σινεφίλ διπλωμάτης πιστεύει άλλωστε ακράδαντα στη δύναμη της πολιτιστικής διπλωματίας και στην εποχή προ πανδημίας είχε κάνει και κινηματογραφικές προβολές με προσκεκλημένους στον κήπο της πρεσβευτικής κατοικίας.
«Η ταινία που θα προβληθεί και στην Ελλάδα, μας δείχνει τον δρόμο για το πώς η δημιουργικότητα, η μουσική, ο κινηματογράφος, το θέατρο μπορούν να κάνουν την Ιστορία επίκαιρη και διδακτική» υποστηρίζει, προσθέτοντας: «Προβολές του φιλμ έχουν γίνει και σε άλλες πρεσβείες των ΗΠΑ ανά τον κόσμο, αλλά αισθανόμαστε ότι στην Αθήνα είχε μεγαλύτερη βαρύτητα. Δεν είναι μόνον ότι η ταινία δείχνει πως οι κλασικές αξίες της αθηναϊκής δημοκρατίας επηρέασαν τους εθνοπατέρες μας αλλά και κάτι που αφορά τη σύγχρονη Ελλάδα».
«Μέσα από το φιλμ κατανοεί κανείς την ομόσπονδη δομή του πολιτεύματος που επηρέασε με τη σειρά της την οικονομική και φορολογική πολιτική των ΗΠΑ και πώς αυτό προκάλεσε αρχικά εντάσεις ανάμεσα σε πολιτείες, π.χ στη Βιρτζίνια και τη Νέα Υόρκη, για τη συνεισφορά τους στον κοινό κορβανά. Νομίζω ότι η κατάσταση αυτή φέρνει έντονα στο μυαλό τη σχέση της Ελλάδας με άλλες ευρωπαϊκές χώρες στο θέμα της διαμόρφωσης οικονομικών υποχρεώσεων προς την Ενωση, όπως το ζήσαμε την περασμένη δεκαετία. Χαριτολογώντας θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε “χαμιλτονική περίοδο”».