Με τα πτηνά, ομολογουμένως, δεν είχα πολλά πάρε-δώσε. Μέχρι που, πριν από μερικά χρόνια, ένα ζευγάρι δεκαοχτούρες (ο Τσίκο και η Τσικουδιά) επέλεξε το ρετιρέ μου για φωλιά και έτσι έμαθα τα χούγια τους. Εξοικειώθηκαν μαζί μου σε βαθμό που έτρωγαν σχεδόν από το χέρι μου και αναγνώριζαν το σφύριγμά μου από μπαλκόνια μακριά. Κάπως έτσι, όλα τα πλάσματα του φτερωτού βασιλείου μού έγιναν ιδιαιτέρως αγαπητά. Στη βιβλιοθήκη μου προσετέθη ο οδηγός της Ορνιθολογικής Εταιρείας «Τα πουλιά της Ελλάδας, Κύπρου και Ευρώπης», και κουτσά-στραβά προσπαθούσα να καταλάβω τα διάφορα είδη. Σημασία έχει ότι, αν και άργησα, τους απέδωσα την αισθητική και ουσιαστική αξία που έχουν μέσα στη φύση.
Ενθουσιάστηκα, λοιπόν, με μια σημαντική έρευνα για τα πουλιά της Αμοργού στο διάβα του χρόνου, που μου έστειλε ένας φίλος της στήλης, ο δασολόγος Ρήγας Τσιακίρης. Η επιστημονική ανακοίνωση, που συνυπογράφει μαζί με τους Αντονι Τσέκι, Απόστολο Χριστόπουλο και Ρουθ Ασκροφτ, τεκμηριώνει πως η συστηματική παρακολούθησή τους τα τελευταία χρόνια είναι το πιο αξιόπιστο βαρόμετρο για την αξιολόγηση του τι συμβαίνει στο περιβάλλον του Αιγαίου. Ο πληθυσμός των πουλιών είναι ένας καταπληκτικός βιοδείκτης, και αν νομίζετε ότι ο αιγαιόγλαρος, ο μαυροπετρίτης, ο σπιζαετός και άλλα είδη πουλιών του αρχιπελάγους δεν έχουν τίποτε να μας πουν για τη ζωή μας, κάνετε λάθος.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και μάλιστα για ένα μικρό νησί του Αιγαίου, δημοσιεύεται μια αναλυτική εργασία για την εξέλιξη ολόκληρης της βιοκοινότητας των πουλιών στο πρώτο τέταρτο του αιώνα. Για τα 142 είδη που έχουν καταγραφεί στην Αμοργό παρουσιάζονται αναλυτικοί χάρτες εξάπλωσης, καθώς και πληθυσμιακά στοιχεία για τα 31 είδη που φωλιάζουν εκεί. Το σημαντικό στοιχείο είναι ότι πέντε από αυτά σταμάτησαν πλέον να υπάρχουν, ενώ άλλα επτά φαίνεται να αποτελούν νέους φιλοξενούμενους.
Αυτό δείχνει πολύ μεγάλες αλλαγές στον τρόπο ζωής όχι μόνο των πτηνών, αλλά και των ανθρώπων. Ενα παράδειγμα: η εξαφάνιση των μικρών σε έκταση καλλιεργήσιμων εκτάσεων και η ανεξέλεγκτη εκτατική κτηνοτροφία έκαναν ένα ενδημικό πουλάκι της Μεσογείου, το φρυγανοτσίχλονο, να μη φτιάχνει πια φωλιά στο νησί.
Η εξαφάνιση ειδών σε αυτή τη μικρή χωρική κλίμακα και ο εποικισμός από «κοσμοπολίτικα» και επεκτατικά είδη, όπως οι δεκαοχτούρες και οι κουρούνες, αποτελούν σήμα κινδύνου τόσο για το αρχαίο πολιτισμικό τοπίο του νησιού όσο και για την ποικιλότητα των αγροτικών τοπίων της Ευρώπης. Ας πούμε ότι με τον δικό τους μαγικό τρόπο τα πουλιά μάς μεταφέρουν πάλι ένα μήνυμα: πως θα πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά με ορισμένα πράγματα προτού να είναι αργά.
[email protected]