Ως γυναίκα, ασφαλώς δεν θα μπορούσα να γνωρίσω τον πατέρα Επιφάνιο στο φυσικό του περιβάλλον, το «Περιβόλι της Παναγίας». Είχα όμως την τύχη να τον δω να μαγειρεύει σε μια αυτοσχέδια κουζίνα με γκάζι, που στήθηκε έξω από ένα εστιατόριο στα Λαδάδικα στη Θεσσαλονίκη, τον Σεπτέμβριο του 2019. Θα ετοίμαζε δείπνο με ψάρι σε καμιά τριανταριά ξεχωριστούς Αμερικανούς επισκέπτες (ανάμεσά τους και μια κριτικός γαστρονομίας των Νew York Times). Ο ταβάς, το παραδοσιακό σκεύος που χρησιμοποιούσε στον Αθω, δεν χωρούσε στη συμβατική επαγγελματική εστία του καταστήματος. Οπότε, όλα έγιναν εν υπαίθρω.
«Σε παρακαλώ, παιδί μου, μετάφρασέ τα στα αγγλικά αυτά που θα πω», είπε ο Επιφάνιος στην ξεναγό Μάχη Καρανίκα. «Για εμάς τους Ελληνες ορθοδόξους, το να προετοιμάζεις και να μοιράζεσαι την τροφή είναι μια πράξη αγάπης. Από την προμήθεια των υλικών μέχρι το καθάρισμα, το μαγείρεμα και το σερβίρισμα, πρέπει να έχεις στον νου σου αυτούς για τους οποίους τα κάνεις όλα αυτά. Αυτούς που αγαπάς. Εχει σημασία να βλέπεις το πρόσωπο του ανθρώπου που κάθεται στο τραπέζι να φωτίζεται με την πρώτη μπουκιά, τα λόγια της παρέας να γίνονται μαλακά, την ηρεμία του μαγειρέματος σε χαμηλή φωτιά να ευφραίνει το πνεύμα και το σώμα».
Φίλος του σεφ του εστιατορίου Δήμου Καλαϊτζίδη, ο πατήρ Επιφάνιος ο Μυλοποταμινός –που εκοιμήθη χθες– δέχθηκε να έρθει από το Αγιον Ορος και να μαγειρέψει στους ξένους. Αφού τελείωσε, κάθισε μαζί μας σε ένα τραπέζι. Εφαγε ελάχιστα, αλλά παρατηρούσε τους συνδαιτυμόνες, που είχαν εντυπωσιαστεί με την απλότητα και τη νοστιμιά του γεύματος. Και είχε απόλυτο δίκιο ο μοναχός σε αυτό που μας έλεγε τότε: «Ο καλόγερος στο Αγιον Ορος έχει ένα μοναδικό πλεονέκτημα την ώρα που μαγειρεύει. Ζει και εργάζεται σε διαφορετικό τόπο και χρόνο. Αυτό τον κάνει να φτιάχνει φαγητά με τα ίδια υλικά που θα χρησιμοποιήσει και κάποιος κοσμικός, όμως με άλλο πνεύμα απέναντι στην τέχνη της μαγειρικής».
Είχε χέρια σβέλτα, μάτια γεμάτα καλοσύνη και ένα μόνιμο χαμόγελο. Ο,τι χρησιμοποιούσε ως πρώτη ύλη ήταν κατευθείαν από τον μπαξέ, το χωράφι ή τη θάλασσα. Σαν να παίρνεις ένα κομμάτι του κόσμου και να το κάνεις τροφή για τους άλλους. Φεύγοντας, μου έκανε δώρο το βιβλίο με τις συνταγές της κουζίνας του Αθω και με συμβούλεψε «ποτέ μα ποτέ, παιδί μου, να μη μαγειρεύεις διαδικαστικά, ακόμα και αν είναι για σένα. Το φαγητό έχει το συναίσθημα αυτού που το ετοιμάζει».
ΥΓ.: Ευχαριστούμε τον φωτογράφο Γιώργη Γερόλυμπο, που μας παραχώρησε φωτογραφίες από το 1991, στον Αθω.
[email protected]