Τον περιγελούσαν διότι κυκλοφορούσε φορώντας την παραδοσιακή φουστανέλα, σε μια εποχή που κανένας πια δεν την καταδεχόταν. Τον αποκαλούσαν «σοβατζή» διότι ζωγράφιζε σε τοίχους για ένα πιάτο φαγητό. Και γινόταν στόχος πειραγμάτων για τον απλοϊκό χαρακτήρα του, όμως τίποτε από όλα αυτά δεν τον ένοιαζε. Ο νους του Θεόφιλου ήταν στραμμένος μονάχα στη ζωγραφική, σαν ανακούφιση, στέρεη παρηγοριά της δύσκολης ζωής του. Κι αν δεν βρισκόταν στο διάβα του ο Τεριάντ –κατά κόσμον Στρατής Ελευθεριάδης–, σήμερα το έργο του μπορεί να παρέμενε ακόμη στην αφάνεια. «Οταν ο Θεόφιλος ζωγραφίζει ήρωες του ’21 οι φουστανέλες γίνονται λουλούδια στους αγρούς. Οταν ζωγραφίζει δάση πολύφυλλα εκφράζει με την πράσινη ποικιλία των όλη τη λαχτάρα ενός αγρότη για το νερό. Οταν ζωγραφίζει σκηνές από την καθημερινή ζωή φτάνει στη συνθετική και χρωματική ενότητα των πιο σοφών ζωγράφων», έγραφε ο τεχνοκριτικός και εκδότης.
Στον Θεόφιλο, λοιπόν, είναι αφιερωμένη η νέα έκθεση του Ιδρύματος Θεοχαράκη, που εγκαινιάσθηκε την περασμένη εβδομάδα, με τον ιδιαίτερο τίτλο «Ο τσολιάς της ζωγραφικής». Το αφιέρωμα πραγματοποιείται στο πλαίσιο των δράσεων της Πρωτοβουλίας ’21, των 16 ιδρυμάτων για τον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση. Συγκεντρώθηκαν έργα του Θεόφιλου από πολλά διαφορετικά μουσεία, ιδρύματα και συλλογές, έτσι ώστε ο επισκέπτης να παρακολουθεί εν συνόλω την πορεία του ζωγράφου, η οποία μοιράστηκε ανάμεσα στη γενέτειρά του Μυτιλήνη, τη Σμύρνη, τον Βόλο και το Πήλιο. Με τον χρωστήρα του ταξίδευε νοερά σε διάφορες εποχές για να ζωντανέψει αγίους και ήρωες, από τους οπλαρχηγούς του 1821 έως τον Ερωτόκριτο και την Αρετούσα. «Δεν ξέρω την Ιστορία όπως οι δάσκαλοι από τα βιβλία, την ξέρω όπως τη λέει ο τόπος και τα τραγούδια του. Η Ιστορία είναι άνεμος, την καταλαβαίνεις όταν την ανασαίνεις», έλεγε ο αυτοδίδακτος καλλιτέχνης για την αποτύπωση ηρώων, τοπίων και σκηνών από την καθημερινή ζωή, που για εκείνον ήταν η έκφραση της αγάπης του για την πατρίδα.
Ο επιμελητής της έκθεσης Τάκης Μαυρωτάς έχει πετύχει, με την έμπειρη ματιά και την καλλιέργειά του, να στήσει το ζωγραφικό αφήγημα κατά τέτοιον τρόπο ώστε να φαίνονται οι διαφορετικές περίοδοι της ζωγραφικής του Θεόφιλου, αλλά και ο κοινός παρονομαστής που ένωνε όλες τις δημιουργίες του: το όραμά του για την Ελλάδα, τους θρύλους, την παράδοσή της. Η έκθεση είναι μια συνάντηση με τον Αχιλλέα και τον Εκτορα, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και τον Μπότσαρη, τη Σαπφώ και τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Συνοδεύεται από έναν ωραίο κατάλογο με κείμενα που υπογράφουν, μεταξύ άλλων, και τέσσερις σύγχρονοι ζωγράφοι: ο Αλέξης Βερούκας, ο Στέφανος Δασκαλάκης, ο Χρήστος Μποκόρος και ο Γιώργος Ρόρρης. Θα ολοκληρωθεί στις αρχές Φεβρουαρίου.
