Το ΙΚΥ, το Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, είναι ένας κρατικός θεσμός που διαθέτει ένα σπάνιο χαρακτηριστικό: μπορεί να αλλάξει τον ρουν της ζωής ενός νέου ανθρώπου. Θυμάμαι τον ενθουσιασμό που ένιωσα ως τριτοετής φοιτήτρια όταν με το πρόγραμμα Erasmus πέρασα ένα εξάμηνο στις Βρυξέλλες και πως η επαφή με το ξένο σύστημα σπουδών με ώθησε σε μεταπτυχιακά στην Αγγλία και αργότερα στην Αμερική. Γυρίζοντας πίσω τον χρόνο, αν δεν υπήρχε εκείνη η υποτροφία για το Βέλγιο, ενδεχομένως οι επιλογές μου να ήταν πολύ διαφορετικές. Για πολλές γενιές Ελλήνων, το ΙΚΥ ήταν ένας από μηχανής θεός που ενίσχυε τη βούληση για πρόοδο, ιδιαίτερα για όσους δεν είχαν απαραίτητα τα οικονομικά μέσα να συνεχίσουν τη μετεκπαίδευσή τους στο εξωτερικό. Φέτος κλείνει 70 χρόνια ζωής με ζηλευτό εθνικό έργο στον τομέα της παιδείας. Πριν από μερικές ημέρες έγινε ειδική εκδήλωση εορτασμού για αυτήν τη σημαντική επέτειο στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Νιάρχος.
Ο πολιτικός που έβαλε την υπογραφή του στη δημιουργία του ΙΚΥ ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, το 1951, ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Παιδείας. Η χώρα ήταν ακόμα διαλυμένη από τον Εμφύλιο και πολλοί νέοι που ήθελαν να γίνουν επιστήμονες αναγκάζονταν να ξεχάσουν το όνειρό τους: «Ενα παιδί έχει τάλαντον και διότι δεν έχει χρηματικά μέσα δεν ημπορεί να συνεχίσει τις σπουδές του. Το Εθνος έτσι στερείται της υπηρεσίας των πρώτων του δυνάμεων», είχε πει τότε ο πολιτικός που άφησε τη σφραγίδα του σε μια ολόκληρη εποχή. Είχε απόλυτο δίκιο. Οπως επισήμανε και στη λαμπρή τελετή εορτασμού ο κεντρικός ομιλητής Κώστας Τασούλας, πρόεδρος της Βουλής: «Η ίδρυση του ΙΚΥ συνιστά μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις του νεοελληνικού κράτους, ισόπαλη μεταρρύθμιση με την αρχή της δεδηλωμένης, με την καταπολέμηση της ελονοσίας, με την ίδρυση του ΑΣΕΠ ή με την αποκατάσταση των προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής. Είναι πετράδια όλα αυτά σε ένα σπάνιο στέμμα του νεοελληνικού κράτους, το οποίο έχει να επιδείξει κακουχίες, αποτυχίες, πισωγυρίσματα, αλλά έχει να επιδείξει και επιτεύγματα, ένα από τα οποία είναι και το ΙΚΥ, και αυτό το επιβεβαιώνει η διάρκειά του».
Η Ζέττα Μακρή, υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, εκπροσωπώντας τον πρωθυπουργό, ταύτισε την πορεία του ΙΚΥ με εκείνη της ελληνικής κοινωνίας, που αντιμετωπίζει εμπόδια αλλά όμως διαθέτει δυνατότητες και ικανότητες. Ο νυν επικεφαλής, Μιχαήλ Κουτσιλιέρης, εστίασε στη δική του ομιλία στον στόχο της αυτοβελτίωσης για το Ιδρυμα: «Είναι προφανές ότι τα χρόνια που έρχονται φέρνουν νέες και περισσότερο απαιτητικές διεθνείς συνθήκες, οι οποίες πιθανότατα θα επιφέρουν ταχείες αλλαγές προτεραιοτήτων στην εκπαίδευση». Το «παρών» έδωσαν άνθρωποι από τον χώρο της πολιτικής, της παιδείας, αξιωματούχοι της Ε.Ε. Μακάρι η ελληνική πολιτεία να έφτιαχνε και άλλους θεσμούς, τόσο ανθεκτικούς και χρήσιμους, αποκλειστικά για τους νέους. Θα άνοιγε την πόρτα για μια πιο συμπεριληπτική κοινωνία.
