«Οι μέρες είναι εκεί όπου ζούμε»

«Οι μέρες είναι εκεί όπου ζούμε»

Ο ποιητής του καθημερινού, αντίπαλον δέος του μοντερνισμού, Φίλιπ Λάρκιν

3' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΦΙΛΙΠ ΛΑΡΚΙΝ
Οσο υπάρχει ακόμη καιρός
μτφρ. Θοδωρής Ρακόπουλος,
επιμέλεια μετάφρασης: Χάρης 
Βλαβιανός, εκδ. Πατάκη, σελ. 158
 
«Οι μέρες είναι εκεί όπου ζούμε»-1«Μπορώ να ζήσω χωρίς ποίηση, αλλά δεν μπορώ να ζήσω ούτε μία μέρα χωρίς ν’ ακούσω τζαζ», δήλωσε ο Φίλιπ Λάρκιν (Philip Larkin, 1922-1985). Ο Λούις Αρμστρονγκ, ο Σίντνεϊ Μπεσέ, ο Μπιξ Μπάιντερμπεκ ήταν τα μουσικά είδωλα ενός από τους σημαντικότερους και πιο αγαπητούς στο αγγλικό κοινό ποιητές. Θεωρούσε τις συνθέσεις τους εφάμιλλες με το έργο των αγαπημένων του ποιητών: Τζον Μπέτζεμαν, Μπάρμπαρα Πιμ, Γκάβιν Γιούαρτ, Κίνγκσλεϊ Εϊμις, Τόμας Χάρντι. 

Οι υπέροχες μελωδίες και οι απίθανα ευρηματικοί ρυθμοί των πρωτοπόρων της τζαζ γέμιζαν χαρά αυτόν τον μονήρη άνδρα τις ώρες που καθόταν στην πολυθρόνα του με το τζιν τόνικ στο χέρι, για να ακούσει στο πικάπ τους δίσκους τους. 

Την αγάπη του για την τζαζ αυτής της περιόδου τη μοιραζόταν από το 1961 έως το 1971 με τους αναγνώστες της Daily Telegraph. Οι κριτικές του ήταν παθιασμένες, αποκαλυπτικές, προκαλούσαν ποικίλες και πολλές αντιδράσεις, και πάντοτε άνοιγαν δρόμους στη σκέψη των αναγνωστών. Για τον Λάρκιν, που γεννήθηκε στο Κόβεντρι, το αποκορύφωμα της εκφραστικής δύναμης της τζαζ τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του 1940. Στους τόμους All What Jazz και Jazz Writings: Essays and Reviews 1940-84 αποτυπώνεται η στενή σχέση του με αυτό το μουσικό είδος και συνάμα η αφοσίωσή του στη φόρμα, μέσα από τη δριμεία αλλά απολύτως τεκμηριωμένη κριτική που ασκούσε ακόμη και σε κορυφαίους συνθέτες και μουσικούς, όπως ο Μάιλς Ντέιβις, ο οποίος είχε οδηγήσει μαζί με άλλους την τζαζ στα μονοπάτια του μουσικού μοντερνισμού. Ο Λάρκιν εντόπιζε στην παραδοσιακή τζαζ όλα εκείνα τα στοιχεία που τον έθελγαν και δεν τα έβρισκε στη μοντέρνα εκδοχή αυτού του μουσικού είδους, όπως η χαρά, η έκρηξη των συναισθημάτων, ο χορός μέχρι τελικής πτώσεως, οι λεπταίσθητες αποχρώσεις μιας ζωής που αναπόδραστα οδηγείται στο πουθενά. 

Μέρος του μουσικού σύμπαντος που τροφοδοτούσε τη σκέψη και το συναίσθημα του Λάρκιν αποτυπώθηκε στην κασετίνα Larkin’s Jazz, η οποία κυκλοφόρησε 25 έτη από τον θάνατό του. Αποτελείται από τέσσερα σιντί, που περιλαμβάνουν 81 αγαπημένα του κομμάτια.

Τα μουσικά γούστα του Λάρκιν φαίνεται ότι καθόρισαν και τον λογοτεχνικό του προσανατολισμό. Εκτός από ποιήματα, έγραψε μυθιστορήματα και δοκίμια. Αριστος τεχνίτης της γλώσσας και της παραδοσιακής προσωδίας, δαφνηφόρος ποιητής του βρετανικού στέμματος, αρνήθηκε να πλεύσει στα ύδατα της στρυφνής για το γούστο του ποίησης του μοντερνισμού. 

Πενήντα ποιήματά του παρουσιάζονται στο βιβλίο «Οσο υπάρχει ακόμη καιρός», που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2020 από τις εκδόσεις Πατάκη. Προέρχονται από τον τόμο Collected Poems των εκδόσεων Faber & Faber (1988) και αντλούνται από τα τέσσερα βιβλία του Λάρκιν (The North Ship, The Less Deceived, The Whitsun Weddings, High Windows), καθώς και από διάφορα περιοδικά, όπου κατά καιρούς δημοσίευε τους ποιητικούς καρπούς του.

Ο Λάρκιν έζησε επί 30 συναπτά έτη στην πόλη Χαλ, στο Ανατολικό Γιόρκσαϊρ, δουλεύοντας ως βιβλιοθηκάριος. Ταξίδεψε ελάχιστα, αλλά ποτέ εκτός Βρετανίας. Η ποιητική του αποκλίνει σταθερά από τον στοχαστικό άξονα και εμμένει σταθερά στην απόδοση της ατμόσφαιρας του καθημερινού, όπως στο ποίημα «Μέρες»: «Γιατί έχουμε τις μέρες;/ Οι μέρες είναι εκεί όπου ζούμε./ Ερχονται, μας ξυπνούν/ πάλι και πάλι./ Υπάρχουν για να είμαστε μέσα τους χαρούμενοι:/ Πού μπορούμε να ζούμε, αν όχι μες στις μέρες;// Λοιπόν, η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα/ Φέρνει τον ιερέα και τον γιατρό/ με τα μακριά παλτά τους/ να τρέχουν μέσα στα χωράφια».

Σύμφωνα με τον Θοδωρή Ρακόπουλο, που επέλεξε και μετέφρασε ποιήματα από το ευάριθμο καταπίστευμα του Αγγλου ποιητή: «Ο Λάρκιν πέρασε από την αγγλόφωνη ποίηση, αφήνοντας ανεξίτηλα πολλαπλή κληρονομιά. Ο εύπλαστος μουσικός στίχος του, με τον χαλαρό αλλά υποβλητικό μετρονόμο, επικαιροποίησε τον Τόμας Χάρντι, τον Ωντεν και άλλους ποιητές της προηγούμενης γενιάς, και όρθωσε αντίπαλον δέος στους μοντερνιστές (ο ίδιος περιφρονούσε τον Ελιοτ). Η τομή του μοντερνισμού, που μεγέθη σαν τον Εζρα Πάουντ και τον Ελιοτ (με την πλήρη αναφορών, σημειώσεων και βιβλιογραφικών παραπομπών ποίησή τους) κατάφεραν στο σώμα της αγγλικής ποίησης, άφησε βαθύ αποτύπωμα – το οποίο όμως κλείνει με τον καιρό, και ο Λάρκιν ευθύνεται εν μέρει για τούτο, με την αδιαφορία του για την αίσθηση του μορφικά ρηξικέλευθου». 

Υπαρξιακός σαρκασμός, μηδενιστικός πεσιμισμός, διαβρωτικό αγγλικό χιούμορ διαπερνούν το σύνολο του έργου του Φίλιπ Λάρκιν. Αν προσθέσουμε σε όλα αυτά το ότι ήταν αντιδραστικά συντηρητικός, ψυχαναγκαστικά μονόχνοτος, σοβινιστής, ψυχολογικά ευμετάβλητος, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει η δήλωσή του: «Δεν έχω εχθρούς, αλλά οι φίλοι μου δεν μ’ αγαπάνε». 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή