QUENTIN TARANTINO
Κάποτε στο Χόλιγουντ
μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης
εκδ. Ελληνικά Γράμματα, σελ. 478
Το ερώτημα είναι πώς μεταφέρεις μια ταινία σε βιβλίο, ενώ η αντίθετη διαδρομή είναι η συνηθισμένη, ή πώς προκαλείς κάποιον που έχει ήδη δει την ταινία να διαβάσει το βιβλίο.
Ο Κουέντιν Ταραντίνο απαντάει με τη μυθιστορηματική διασκευή του «Κάποτε στο Χόλιγουντ», δημιουργώντας ένα άρτιο αισθητικά σύμπαν, μέσα στο οποίο κινούνται οι ήρωές του, μπλεγμένοι στα υφάδια μιας πάλλουσας αφήγησης. Καταφέρνει έτσι, παρότι η ταινία του προηγήθηκε και είναι καλλιτεχνικά μεστή, να κορέσει τη δίψα των αναγνωστών του για το κάτι παραπάνω. Το βιβλίο «Κάποτε στο Χόλιγουντ» είναι, λοιπόν, το κάτι παραπάνω. Είναι όσα ο Ταραντίνο ήθελε να πει στην ταινία του, ωστόσο δεν μπορούσε, καθώς έπρεπε να χρησιμοποιήσει άλλες τεχνικές για να μας προσφέρει τον πλούτο των πολυδαίδαλων ιστοριών από τη ρίζα του παλιού και ένδοξου Χόλιγουντ.
Ο Ταραντίνο ως συγγραφέας στρέφει το ενδιαφέρον του σε ένα είδος που ο λογοτεχνικός κόσμος μάλλον δεν υπολήπτεται, τη μυθιστορηματοποίηση.
Ποιοι πρωταγωνιστούν; Αφανείς και ξεχασμένοι ήρωες, που κάποτε έζησαν μεγαλεία και στη συνέχεια ξέπεσαν. Καρατερίστες που κάπου τους έχουμε δει, αλλά δεν θυμόμαστε τα ονόματά τους. Δημιουργοί και μέλη πολυπρόσωπων κινηματογραφικών συνεργείων. Κινηματογράφοι που παίζουν πορνό και κουλτουριάρικες ευρωπαϊκές ταινίες. Πραγματικές ταινίες που μπλέκονται με φανταστικές, και τα όρια ανάμεσα σε φαντασία και πραγματικότητα γίνονται δυσδιάκριτα.
Ο Ταραντίνο ως αλχημιστής κινηματογραφιστής καταφέρνει να μετατρέψει τα σκουπίδια σε χρυσάφι, δουλεύοντας και αναδεικνύοντας το ιδίωμα των ταινιών β΄ διαλογής. Ως συγγραφέας στρέφει το ενδιαφέρον του σε ένα είδος που ο λογοτεχνικός κόσμος μάλλον δεν υπολήπτεται, τη μυθιστορηματοποίηση. Συνήθως πρόκειται για το πιο ταπεινό είδος προώθησης κινηματογραφικών ταινιών, το οποίο γνώρισε άνθηση κυρίως στις ΗΠΑ πριν από την εποχή του VHS. Εκτός από τον Ταραντίνο, πάντως, και άλλοι σκηνοθέτες του κινηματογράφου έχουν γράψει έργα μυθοπλασίας. Αναφέρω ενδεικτικά τον Τσιμίνο, τον Γκας Βαν Σαντ και τον Ιθαν Κοέν.
Αλλά γιατί ο Ταραντίνο να μεταφέρει σε βιβλίο τη συγκεκριμένη ταινία; Αυτή την ερώτηση απηύθυνα στον μεταφραστή του βιβλίου, Βαγγέλη Γιαννίση, και από όσα μου είπε πήρα φόρα για να απαντήσω στην ερώτηση. Ασφαλώς γιατί διαδραματίζεται στο Χόλιγουντ, και αυτό του προσφέρει τη δέουσα δόση λάμψης α λά Τζάκι Κόλινς. Αυτό φαίνεται να βάζει φωτιά στη φαντασία του συγγραφέα. Αλλά δεν μένει εκεί. Στρέφει το βλέμμα του στους αντιήρωες της Μέκκας του κινηματογράφου, σε αυτούς που ανέφερα παραπάνω, αλλά, κυρίως, και σε αυτούς που θα ακολουθήσουν παρακάτω.
Στον Ρικ Ντάλτον, τον οποίο υποδύεται στην οθόνη ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, τον συμπλεγματικό τηλεοπτικό ηθοποιό, που η καριέρα του έχει πάρει την κάτω βόλτα. Στο μυθιστόρημα περιγράφεται ως «ηθοποιός τύπου Αϊζενχάουερ σε ένα Χόλιγουντ τύπου Ντένις Χόπερ» – είναι μια δυνατή ατάκα που δεν ακούγεται στην ταινία, ίσως επειδή ο Ντι Κάπριο ήταν υπερβολικά και υπέροχα μοντέρνος για να μοιάζει στον Αϊζενχάουερ. Αλλά και στον Κλιφ Μπουθ, τον οποίο ενσαρκώνει ο Μπραντ Πιτ, τον κολλητό του Ντάλτον και πλέον έναν στάντμαν σε ελεύθερη πτώση. Η κινηματογραφική βιομηχανία, όμως, απεχθάνεται τον Κλιφ γιατί είναι διάχυτη η φήμη ότι έχει δολοφονήσει τη σύζυγό του σε ένα αλιευτικό σκάφος. Η κρίση του Ρικ φτάνει στο απόγειό της όταν συνειδητοποιεί ότι έχει γείτονες ένα καυτό νεαρό ζευγάρι: τον Ρομάν Πολάνσκι και τη Σάρον Τέιτ, το πεπρωμένο των οποίων έμελλε να συνδεθεί με εκείνο του Τσαρλς Μάνσον και των ακολούθων του.
Εθιστικά ευανάγνωστο
Οσοι έχετε δει την ταινία γνωρίζετε τα πάντα σχετικά με το τέλος της, αλλά δεν πειράζει. Κάποιοι από εσάς μπορεί να πρεσβεύετε ότι μυθιστόρημα και ταινία μπορούν να λειτουργούν συμπληρωματικά. Και καλά κάνετε. Εμένα, όμως, επιτρέψτε μου να καταθέσω ότι το βιβλίο είναι εθιστικά ευανάγνωστο – ακόμα και τα υπερβολικά αποκλίνοντα μέρη ως προς τα τεκταινόμενα στην ταινία και οι ατελείωτες ρήσεις-κλισέ περί κινηματογραφικών ταινιών και τηλεόρασης.
Ο Ταραντίνο αποδεικνύεται μάστορας του λόγου και καταφέρνει, αξιοποιώντας τη σεναριογραφική δεξιοτεχνία του, να δημιουργήσει διαλογικά αριστουργήματα. Η σάγκα για το Χόλιγουντ της καρδιάς του διαβάζεται απνευστί.