ΜΑΡΩ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ
Ελευθέριος Βενιζέλος – Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία
Eπιστημονική επιμέλεια: Κωστής Γκοτσίνας, εικόνες: Θέντα Μιμηλάκη
εκδ. Διόπτρα
Από το καινούργιο αθηναϊκό αεροδρόμιο –καινούργιο, βέβαια, για τους κάπως παλαιούς, διότι ήδη έχει έρθει στο προσκήνιο η γενιά των παιδιών που δεν γνώρισε παρά μόνον αυτό!– μέχρι τους ανδριάντες στις πλατείες, το όνομα «Βενιζέλος» έχει καταστεί κοινό και κοινόχρηστο, χωρίς απαραιτήτως να γνωρίζουν όσες και όσοι το χρησιμοποιούν ποιος ακριβώς ήταν ο στυλάτος άντρας με το δίκωχο, το μακρύ παλτό και τα στρογγυλά συρμάτινα γυαλιά.
Iσως οι Κρητικοί να μνημονεύουν περισσότερο τον διάσημο συμπατριώτη τους. Στη Θεσσαλονίκη, πάντως, η μακριά οδός Βενιζέλου κυλάει σαν ποτάμι από ψηλά και προς τη θάλασσα, παράλληλα με την Iωνος Δραγούμη, και δεν μπορεί να μη σκεφθεί κανείς την Πηνελόπη Δέλτα, τη γυναίκα που με διαφορετικό τρόπο, αλλά με το πάθος που τη χαρακτήριζε σε όλα της, συνδέθηκε με τους δυο άντρες σε διαφορετικές φάσεις της ζωής της.
Η Μάρω Βασιλειάδου ξεκινά όμορφα την αφήγησή της από τη φθαρμένη, καθημερινή κοινοτοπία, φροντίζοντας ήδη από τις πρώτες φράσεις να εμπλέξει μαστόρικα στα αεροδρόμια και στους ανδριάντες των πλατειών λίγα βιογραφικά δεδομένα του ιστορικού πρωταγωνιστή της: ότι είχε ροδαλό δέρμα, ότι στην Κρήτη τον έλεγαν «ο γυαλάκιας», ότι αγαπούσε τα καπέλα, ότι ήταν φιλάσθενος και κρυουλιάρης, κυρίως ότι είχε αυτή την κινηματογραφική χροιά του ηρωικού και συνάμα οικείου, που γοητεύει ακαταμάχητα. Τα λέει τόσο ωραία η Βασιλειάδου, ας παραθέσουμε τα λόγια της: «Σοβαρός, όπως πρέπει να φαίνεται ένας εθνικός ηγέτης, αλλά πάντοτε έτοιμος να κάνει μια σκανταλιά, ένα βήμα, και να ξεκολλήσει από το βάθρο. Αλλωστε, του άρεσε το περπάτημα και ήταν πειραχτήρι ακόμα κι όταν πλέον είχε γεράσει».
Οι νεαροί αναγνώστες θα αποθηκεύσουν βασικές γνώσεις, ενώ θα ανοίξει η όρεξή τους για να συζητήσουν και να μάθουν περισσότερα.
Η υπό συζήτηση βιογραφία του Βενιζέλου για παιδιά και νέους εκτυλίσσεται σε 83 σελίδες υψηλής αισθητικής, με τη βοήθεια της εικονογράφου Θέντας Μιμηλάκη. Τα σύντομα, περιεκτικά κείμενα της Βασιλειάδου, τυπωμένα σε διάσπαρτες αυτοτελείς παραγράφους, συνομιλούν με τις εικόνες και τα χρώματα χάρη στο ευφάνταστο στήσιμο του βιβλίου. Μαζί με τη ζωή του Βενιζέλου, αποτυπώνεται η τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής, στη διάρκεια της οποίας η Ελλάδα γνώρισε δόξες και συμφορές και πέρασε ένα μεγάλο κατώφλι, από το οποίο και έπειτα βρέθηκε πια πολύ κοντά σε αυτό που και σήμερα αναγνωρίζουμε ως χώρα μας.
Πλούσια ροή
Πλήθος πληροφοριών, που εκτείνονται από την Κρήτη του 19ου αιώνα μέχρι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, και από τον Παλαμά και την Πηνελόπη Δέλτα μέχρι τη Σεβρ της Γαλλίας, τη Λωζάννη της Ελβετίας και την ένταση των συσκέψεων που οδηγούσαν στη σύναψη διεθνών συνθηκών, από την παιδική εργασία και τη φτώχεια στην Αθήνα των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι τα πεδία των μαχών του Μεγάλου Πολέμου, την καιόμενη Σμύρνη του ’22 και τις τεχνολογικές καινοτομίες, συνθέτουν μια πλούσια ροή που κρατάει τεταμένη την προσοχή μας.
Κάθε τόσο η ροή ανακόπτεται και ο Βενιζέλος, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, κάνει μεγαλύτερες ή μικρότερες εμφανίσεις, επιτρέποντάς μας να τον γνωρίσουμε τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα, γερά ριζωμένο στον καιρό του.
Οταν το βιβλίο τελειώνει, οι νεαρές αναγνώστριες και οι αναγνώστες δεν έχουν μονάχα αποθηκεύσει βασικές γνώσεις και αποκομίσει εξοικείωση με πρόσωπα και καταστάσεις του παρελθόντος. Εχουν, κυρίως, μιαν ανοιγμένη όρεξη, μια κεντρισμένη περιέργεια να συζητήσουν και να μάθουν περισσότερα. Οσο και αν ο Βενιζέλος βρίσκεται στο κέντρο της αφήγησης, η Βασιλειάδου παραμένει προσηλωμένη στα ευρύτερα συμφραζόμενα, με συστηματική συνέπεια που προδίδει στέρεη επιστημονική προσέγγιση (το βιβλίο επιμελήθηκε ο ιστορικός Κωστής Γκοτσίνας).
Καθώς η ποιοτική αλλά και ευχάριστα γραμμένη βιογραφία είναι είδος πολύτιμο για την εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης, και ταυτόχρονα είναι κάτι που κατά βάση στερούμαστε, με ελάχιστες εξαιρέσεις, στα ελληνικά γράμματα, δεν μπορούμε παρά να ζηλέψουμε, εμείς οι ενήλικοι, τα παιδιά που θα απολαύσουν αυτή τη βενιζελική βιογραφία. Δαιμόνιος και τσαχπίνης, μεγαλόπνοος και τρυφερός, επίμονος και ριψοκίνδυνος αναδύεται μέσα από την Κρήτη του 19ου, την Αθήνα των αρχών του αιώνα, τη Θεσσαλονίκη του ’20 και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες του ’30 ένας ασυνήθιστος άνθρωπος με εξαιρετικές επιδόσεις σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο.
Θα κρατήσουμε στη μνήμη μας τα ριζίτικα τραγούδια, αλλά και τον φανατισμό του Διχασμού, τις αροκάριες στο σπίτι της Χαλέπας, αλλά και τις λευκές γάτες Αγκύρας που ο Κεμάλ χάρισε στην Ελενα Βενιζέλου. Η αναγνωστική μνήμη αγαπά αυτά τα αγκυροβόλια, από τα οποία ξεκινά και ανασυνθέτει την αποθηκευμένη πληροφορία. Θα θέλαμε να απολαύσουμε και οι ενήλικοι βιογραφίες σημαντικών προσώπων που να συνδυάζουν, όπως το υπό συζήτηση παιδικό-νεανικό βιβλίο, την ανάλαφρη διάσταση με το ιστορικό βάρος, την παράθεση πηγών με τον απαραίτητο για τον κοινό νου μας σχολιασμό.