ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ
Το τηλεφώνημα που δεν έγινε
εκδ. Ικαρος, σελ. 192
Είναι ένα μεγάλο στοίχημα. Να απομακρύνεις σταδιακά τα ενδύματα, να ξεγυμνώνεις τον εαυτό σου και να μιλάς στο αναγνωστικό κοινό για το εσώτερο εγώ σου, τον τόπο όπου ο νήπιος εαυτός μας ανταγωνίζεται την πραγματικότητα, εκεί όπου η παντοδυναμία των επιθυμιών παραληρεί χωρίς περιορισμούς. Πώς να μη γελοιοποιηθείς; Oλοι σε κάποια φάση αγωνιστήκαμε με ίδιους, με ανάλογους, με κάτι τέτοιους δαίμονες. Κι οι περισσότεροι, με το έτσι και με το αλλιώς, άλλος λιγότερο κι άλλος πολύ, τ’ αφήσαμε πίσω μας βρίσκοντας μια ισορροπία. Who cares λοιπόν; Γιατί να εκτίθεται κανείς υπογραμμίζοντας το ανεκπλήρωτο, υποδεικνύοντας την αδυναμία, δηλώνοντας τα πάθη του; Ο Απόστολος Δοξιάδης προχωράει ωστόσο στο στοίχημα· για αρκετές σελίδες περπατάει πάνω στην κόψη του ξυραφιού, καθώς δεν ξέρουμε αν το αυτοβιογραφικό «Τηλεφώνημα που δεν έγινε» θα κατορθώσει να σταθεί όρθιο και να μας πει κάτι· στο τέλος δάκρυα κυλούν απ’ τα μάτια μας – γιατί πέτυχε, κέρδισε τον αγώνα· το κείμενο μιλάει σε όλους για την κοινή μας περιπέτεια.
Οικότροφος σε ένα σχολείο της Ουάσιγκτον στα δεκατέσσερά του χρόνια, ο αφηγητής κάνει ένα κινηματογραφικό ταινιάκι που γνωρίζει αναπάντεχη επιτυχία – βραβεύεται σε έναν παναμερικανικό διαγωνισμό. Το γεγονός σε συνδυασμό με τις οικογενειακές του συγκρουσιακές σχέσεις γεννά μέσα του φιλοδοξίες για μεγάλα καλλιτεχνικά επιτεύγματα. Δεκαετίες αργότερα, ο καθιερωμένος συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης νιώθει την ισορροπία του κλονισμένη. Κι αρχίζει έναν συστηματικό αγώνα, ψάχνοντας γεγονότα, ελέγχοντας συναισθήματα και ανακαλώντας μαρτυρίες, τα οποία θα τον οδηγήσουν στη μακρινή εκείνη εποχή της εφηβείας του, στη μοναξιά της Ουάσιγκτον, στο ταινιάκι, στη σύγκρουση με τον πατέρα του, τον υπεραπαιτητικό πολεοδόμο Κωνσταντίνο Δοξιάδη. Γιατί τότε και γιατί εκεί; Διότι θα ανακαλύψει πως ξεκρέμαστο στην ξένη πόλη, μόνο και τρομαγμένο, εκείνο το παιδί ήταν σε θέση να επινοήσει με αθωότητα, μπόρεσε να δημιουργήσει με απλότητα –ανυστερόβουλα με άλλα λόγια– μια αφήγηση προκειμένου να επιβιώσει. Εργο, κίνητρο και ψυχή βρίσκονταν σε θαυμαστή αρμονία που έκτοτε χάθηκε. Τι παρεμβλήθηκε, τι ήταν εκείνο που κλονίστηκε στα χρόνια που ακολούθησαν, και τι έχει λείψει από έναν συγγραφέα που πώλησε, βραβεύτηκε και αναγνωρίστηκε σε Ελλάδα και εξωτερικό;
Φαίνεται πως ο Απόστολος Δοξιάδης έχει ανεπτυγμένο καλλιτεχνικό αισθητήριο. Το μαρτυρούν τα τέσσερα καλά διαρθρωμένα παρωδιακά μυθιστορήματά του που με συμπονετικό χιούμορ αναδεικνύουν την ατυχία του ανθρώπινου γένους που βλέπει επιθυμίες, προβλέψεις κι επιδιώξεις να παίρνουν συνεχώς ανεπιθύμητη τροπή, με τη δική του μάλιστα συμβολή. (Μόνο το αυτοβιογραφικό του Δοξιάδη «Ερασιτέχνης επαναστάτης», 2018, δεν κατόρθωσε να με θέλξει καθώς μού έδωσε την εντύπωση πως γράφτηκε για νεότερους έτσι όπως με αρκετό διδακτισμό εξηγεί όλα όσα οι δικές μας γενιές πολύ καλά ξέρουν.) Εν πάση περιπτώσει ο Δοξιάδης έχει ανεπτυγμένο καλλιτεχνικό αισθητήριο. Το εικάζουμε και από το γεγονός πως, όπως ομολογεί, σε πάμπολλους σκληρούς δίσκους έχει αποθηκευμένες άπειρες σελίδες μεγαλεπήβολων έργων που άρχισε και δεν τελείωσε. Κάτι ασφαλώς ψυχανεμίστηκε πως δεν πάει καλά και τα εγκατέλειψε.
Το αφήγημα είναι γραμμένο σε δεύτερο πρόσωπο. Πού απευθύνεται; Α, σε εκείνο το άγνωρο παιδί, στο ξεχασμένο του εγώ, στον παλαιό του εαυτό που χωρίς να έχει συναίσθηση –ανεπίγνωστα– ζούσε ολοκληρωμένα. Γι’ αυτό και κατόρθωσε χωρίς μεγάλα σχέδια να μεταδώσει στο μικρό του φιλμ ό,τι ήθελε να πει. Ο απόμακρος, αυστηρός κι αυτάρεσκος πατέρας δεν αποτελεί παρά μια πολύ παλαιά ιστορία. Τον δικό του εαυτό είναι που γυρεύει, σε αυτόν κάνει επίκληση, αυτόν σπαρακτικά αποζητά.