Μέσα σε ατέλειωτες γραμμές ωκεάνιων κυμάτων, ένας σέρφερ γλιστράει σε αργή κίνηση. Μοιάζει σαν τελετουργικός χορευτής πάνω σε υδάτινες κατηφόρες, σαν υδρόβιο πλάσμα που έχει γίνει ένα με τη φύση. Είναι ο έμπειρος Αγγλος σέρφερ Μαρκ Ντίκινσον και πρωταγωνιστεί σε μια ταινία μικρού μήκους που τραβήχτηκε περίπου προ δεκαετίας σε φορμά Super 8. Μια ταινία γενικά άγνωστη στο κοινό (ακόμα και σε αυτό του σέρφινγκ), που μπορεί να βρει κανείς κρυμμένη καλά κάπου στα αρχεία του Vimeo – μια μικρή ταινία που όμως ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο. Λέγεται «Without Thought» (Χωρίς σκέψη) και τα πλάνα της συνοδεύονται από την αφήγηση ενός Αμερικανού ψυχολόγου, του δρος Ρίτσαρντ Μος, που θέλει παθιασμένα να μας μιλήσει για συναρπαστικά πράγματα όπως τα ψυχολογικά φαινόμενα του «flow» (κατάσταση ροής) και του «peak experience» (κορυφαία εμπειρία).
Μας εξηγεί πώς στο σπορ αυτό, επειδή κάθε κύμα είναι ξεχωριστό (και άρα απρόβλεπτο), ο αναβάτης πρέπει να αντιδρά δίχως σκέψη. Μας λέει πως όταν σταματά το μυαλό να σκέφτεται, τότε ξεκινά η μαγεία. «Οταν πια ξέρεις να σερφάρεις, μπαίνεις σε αυτήν την περιοχή όπου πια δεν προσπαθείς, όπου δεν σκέφτεσαι. Και αυτό είναι που προκαλεί την “κορυφαία εμπειρία”. Είναι τότε που ο έλεγχος και το χάσιμο του ελέγχου είναι τόσο κοντά το ένα στο άλλο, που δεν μπορείς να τα ξεχωρίσεις», λέει με ένα δέος στη φωνή. «Είναι λες και ξαφνικά η απόσταση μεταξύ αυτού που κάνουμε και αυτού που είμαστε καταρρέει, και καταλήγουμε να γινόμαστε αυτό που κάνουμε», συμπληρώνει εντυπωσιακά, και συνεχίζει: «Το μυαλό σταματά να σκέφτεται. Και τότε υπάρχει μόνο συναίσθηση. Δεν υπάρχει ανησυχία, γιατί το μυαλό δεν βρίσκεται στο μέλλον. Το μυαλό δεν βρίσκεται ούτε στο παρελθόν, γι’ αυτό δεν υπάρχει μετάνοια, ενοχή, ντροπή, νοσταλγία… το μυαλό δεν απασχολείται από κάτι άλλο ή κάποιον άλλον – για αυτό δεν υπάρχει αντικείμενο συνείδησης. Η εμπειρία και εμείς γινόμαστε ένα. Ετσι, το εγώ εξαφανίζεται. Πρόκειται για μια εμπειρία θρησκευτική, μυστικιστική», λέει ο δρ Ρίτσαρντ Μος.
Και όμως, κάποιοι θα έλεγαν (και ίσως δεν θα είχαν άδικο) πως όλα αυτά είναι απλώς μερικές γοητευτικές θεωρίες. Πως το σέρφινγκ είναι πρώτα απ’ όλα εμπειρία. Πως μόνο έπειτα από αμέτρητες ώρες μέσα στο νερό, μόνο έπειτα από μια ταπεινωτική αναμέτρηση με τη δύναμη της θάλασσας αλλά και των ίδιων σου των περιορισμών μπορείς να αποκτήσεις την απαραίτητη τεχνική ώστε πράγματι να σταματήσεις να σκέφτεσαι. Πως τότε είναι που έρχονται αυτές οι φευγαλέες στιγμές μαγείας, όπου εσύ, η σανίδα σου και το κύμα είστε ένα. Είναι οι στιγμές που νιώθεις το κύμα κάτω από τα πόδια σου να ξεχύνεται προς την ακτή σαν άγριο ζώο που καλπάζει, ενώ εσύ έχεις το θράσος και την τύχη να καβαλάς όρθιος τη ράχη του. Τα λίγα δευτερόλεπτα αυτής της ακροβατικής ανάβασης μοιάζουν με ώρες, το μυαλό, πράγματι, δεν σκέφτεται (άλλωστε δεν προλαβαίνει να σκεφτεί – όλα γίνονται με μια ταχύτητα που δεν θυμίζει τίποτα ανθρώπινο, τίποτα που υπόκειται στους νόμους της βαρύτητας), και ο παλμός, η ζωή, η αναπνοή του κύματος διαχέεται στο σώμα σου και είναι ικανή να μείνει εκεί για ώρες, ίσως για μέρες – ίσως και για πάντα. Ο μόνος τρόπος για να γίνεις σέρφερ είναι να γίνεις το κύμα.
Μέσα στο κύμα, το μέλλον είναι μπροστά σου, το παρελθόν εκρήγνυται πίσω σου, τα απόνερά σου εξαφανίζονται και το χνάρι σου στην άμμο σβήνεται.
Σε έναν αθλητικό χώρο που εδώ και τρεις δεκαετίες έχει γιγαντωθεί εμπορικά, όπου η εικόνα πουλάει πιο πολύ από την ίδια την εμπειρία (και που πουλάει, συνήθως, πρότυπα «τέλειων» ανθρώπων που ασκούν με αλαζονεία μια «εξωτική δραστηριότητα», δημιουργώντας έτσι εικόνες στρεβλές για το ίδιο το σπορ), μικρά εικαστικά αριστουργήματα σαν το «Without Thought», αυτό το φευγαλέο, δεκάλεπτο αγγλικό φιλμ-διαμάντι, θυμίζουν παλιότερα επιδραστικά φιλμ του χώρου, όπως το αυστραλιανό «Litmus» του 1995, αλλά, κυρίως, την ουσία, την πολύτιμη πεμπτουσία που υπόσχονται οι κόποι της τριβής και της συνεργασίας με το κύμα.
Το είχε πει κάποτε και ο Τίμοθι Λίρι, με τα δικά του λόγια: «Η πράξη της ανάβασης του κύματος είναι η επιτομή τού “να είσαι εδώ την παρούσα στιγμή”. Μέσα στο κύμα, το μέλλον είναι μπροστά σου, το παρελθόν εκρήγνυται πίσω σου, τα απόνερά σου εξαφανίζονται και το χνάρι σου στην άμμο σβήνεται. Είναι μια μη παραγωγική πράξη που η αξία της κρύβεται στην ίδια της τη χαρά. Και αυτή, είναι η μοίρα της ανθρωπότητας».
@ «Without Thought», 11΄, Super 8 – Ολι Μπανκς, Νταν Κρόκετ και Τζον Ελριτζ, 2011.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr