Margaret Drabble
«Μωρό από ατόφιο
χρυσάφι»
μτφρ.: Κατερίνα Σχινά
εκδ. Πόλις
Ενα όμορφο, «χρυσαφένιο» μωρό που συνεχώς χαμογελάει, η μικρή Αννα, κερδίζει χωρίς καμιά προσπάθεια τις καρδιές όσων τη γνωρίζουν. Ωστόσο, η μητέρα της, Τζες, δεν αργεί να αρχίσει να αντιλαμβάνεται πως ο καρπός της μυστικής σχέσης της με τον Σκανδιναβό καθηγητή της δεν αναπτύσσεται όπως τα υπόλοιπα παιδιά. Στην πραγματικότητα, η Αννα είναι καταδικασμένη να παραμείνει καθηλωμένη σε μια ιδιότυπη «παιδική» ηλικία για όλη τη διάρκεια της ζωής της, παρότι το σώμα της μεγαλώνει φυσιολογικά. Γύρω της ο κόσμος αλλάζει, το Λονδίνο μεταμορφώνεται, οι δεκαετίες διαδέχονται η μία την άλλη, οι άνθρωποι εξελίσσονται, αλλά για εκείνη ο χρόνος είναι σχεδόν σταματημένος. Αν και τα αίτια της ελαφράς νοητικής της υστέρησης δεν εντοπίζονται ποτέ, η μητέρα της –κοινωνική ανθρωπολόγος με σπουδές στο πολυπολιτισμικό, προοδευτικό περιβάλλον της λονδρέζικης Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών– δεν δυσκολεύεται καθόλου να αποδεχτεί τη διαφορετικότητα της κόρης της. Η εικόνα των παιδιών με τα παραμορφωμένα δάχτυλα, που είχε συναντήσει στη διάρκεια ενός νεανικού ταξιδιού στην κεντρική Αφρική, επιστρέφει συχνά στο μυαλό της και τη γεμίζει τρυφερότητα.
Το επιστημονικό υπόβαθρο της Τζες τής επιτρέπει να κάνει διεισδυτικές παρατηρήσεις όχι μόνο για «μακρινούς» πολιτισμούς, αλλά και για τις αντιλήψεις της εποχής της όσον αφορά τη διαχείριση των ψυχικά ασθενών. Η επαγγελματική και προσωπική της περιέργεια κινητοποιεί τις εξορμήσεις της σε ιδρύματα και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, ενώ οι παρατηρήσεις της συνθέτουν ένα «χρονικό νοοτροπιών» της αγγλικής κοινωνίας από τη δεκαετία του ’60 ώς τις μέρες μας: Σταδιακά, ο συγκαλυμμένος ρατσισμός δίνει τη θέση του στην πολιτική ορθότητα, μολονότι στην ουσία όσοι ξεφεύγουν από το πρότυπο του «φυσιολογικού» εξακολουθούν να ζουν στις παρυφές του κόσμου των «υγιών», είτε υπόκεινται σε κακομεταχείριση και αμφιλεγόμενες θεραπείες είτε ζουν σε πολυτελή, ευάερα κέντρα φροντίδας. Η Αννα είναι πιο τυχερή, αφού η αξιαγάπητη φύση της και το ενδιαφέρον της μητέρας της της εξασφαλίζουν μια γαλήνια, χορτάτη ζωή, έστω και χωρίς έντονες συγκινήσεις.
Σαν άλλου είδους ανθρωπολόγος, η αφηγήτρια της ιστορίας και φίλη της οικογένειας περιεργάζεται από κοντά τις δύο γυναίκες, διατηρεί όμως και μια «επαγγελματική» αποστασιοποίηση, κρατώντας στο σκοτάδι τις λεπτομέρειες της δικής της ζωής. Η στάση της δεν απέχει πολύ από τη στάση της Μάργκαρετ Ντραμπλ, που βάσισε την ηρωίδα του 17ου μυθιστορήματος της στην κόρη μιας φιλικής της οικογένειας. Μετά την έκδοση του βιβλίου στα αγγλικά, η 75χρονη συγγραφέας παραδέχτηκε ότι της πήρε πέντε χρόνια για να γράψει το βιβλίο και το ολοκλήρωσε υπό απόλυτη μυστικότητα, καθώς αισθανόταν πως δεν ήταν ηθικό να «χρησιμοποιήσει» έναν άνθρωπο ανίκανο να δώσει τη συγκατάθεσή του. «Τίποτε από όλα αυτά δεν έπρεπε να γράψω. Δεν είχα το δικαίωμα», παραδέχεται η αφηγήτρια στο τέλος του βιβλίου. Ευτυχώς για το αναγνωστικό κοινό, η Ντραμπλ τελικά βρήκε το θάρρος να δώσει το χειρόγραφο στην οικογένεια της πραγματικής «Αννας», εξασφαλίζοντας την άδειά τους να το δημοσιεύσει.