ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ
Greek Endgame
From Austerity to Growth or Grexit
εκδ. Rowman & Littlefield
Με την εκτίμηση ότι η παραμονή της χώρας στο ευρώ αποτελεί το θεμέλιο όχι μόνο για την οικονομική αλλά και τη γεωπολιτική σταθερότητα της χώρας, ο καθηγητής και πρώην υπουργός, Νίκος Χριστοδουλάκης, στο καινούργιο του βιβλίο με τίτλο: «Greek Endgame -From Austerity to Growth or Grexit («Ελλάδα το τέλος του παιχνιδιού: από τη λιτότητα στην ανάπτυξη ή το Grexit») αναλύει τις ρίζες του κακού που δοκιμάζει, χρόνια τώρα, τις αντοχές της χώρας, τις διαδοχικές αποτυχίες στην αντιμετώπιση της κατάστασης, ενώ παράλληλα παρουσιάζει τις προϋποθέσεις και τα βήματα για τη διαφυγή από την κρίση.
Ο Ν. Χριστοδουλάκης, εκτός της βαθιάς αναλυτικής σκέψης του πολύ καλού οικονομολόγου, έχει το πλεονέκτημα της εκ των έσω γνώσης, καθώς ήταν βασικό μέλος των κυβερνήσεων Σημίτη από το 1996 και μετά, έχοντας την ευθύνη του προϋπολογισμού, της διαχείρισης του δημόσιου χρέους και εν τέλει συνολικά της οικονομικής πολιτικής. Εχοντας δει και ζήσει τα πράγματα από μέσα, η αφήγησή του και οι διαπιστώσεις του έχουν μια επιπρόσθετη ποιοτική διάσταση. Ασφαλώς η συμμετοχή του σε επιτελικές κυβερνητικές θέσεις τον καθιστά συμμέτοχο στις επιτυχίες, με σημαντικότερη την ιστορική ένταξη της χώρας μας στην Ευρωζώνη, αλλά και στις ευθύνες που του αναλογούν για τη μετέπειτα πορεία της χώρας.
Αν και προσπαθεί να προσεγγίσει το ζήτημα ευρώ ή δραχμή με το αυστηρό βλέμμα του επιστήμονα –και ως οικονομολόγος δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για τις σοβαρές επιπτώσεις μιας επιστροφής σε εθνικό νόμισμα– αισθάνεται την ανάγκη να απαντήσει στις πολλές επικρίσεις που έχουν διατυπωθεί, τις κατηγορίες περί δημιουργικής λογιστικής και τις αυταπάτες περί δραχμής. Είναι γεγονός ότι η διολίσθηση της χώρας στην κρίση, η οποία γρήγορα έλαβε πολύ μεγάλες διαστάσεις και αναπτύχθηκε σχεδόν ανεξέλεγκτα (και ακόμα εξελίσσεται), δημιούργησε ιδανικές συνθήκες για την επέλαση του ανορθολογισμού και της συνωμοσιολογίας, το κυνήγι φαντασμάτων και τη δημαγωγία μέσα από απλοϊκά, και εξαιρετικά επιφανειακά, ερμηνευτικά σχήματα. Τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν απαντηθεί αναλυτικά, και ίσως δεν μπορούν να απαντηθούν, καθώς η μαγική σκέψη έχει το ακατανίκητο πλεονέκτημα να πετά ελεύθερα από θέμα σε θέμα και να μπλέκει τα πάντα όπως βολεύει.
Η αφήγηση του Χριστοδουλάκη είναι συναρπαστική, πολυεπίπεδη και αναλυτική. Το βιβλίο ξεκινά με την περιγραφή των αιτιών, της προέλευσης της κρίσης: την κατάχρηση του δανεισμού από τη δεκαετία του 1980, τη ζημιά που προκάλεσε, η πέρα από κάθε αμφισβήτηση σήμερα καταστροφική δημοσιονομική απογραφή στην οποία προχώρησε η κυβέρνηση της Ν.Δ. μετά τις εκλογές του 2004, τη μεταρρυθμιστική ακινησία, τον σταδιακό δημοσιονομικό εκτροχιασμό και τη συνεχή εξασθένηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Αναφέρεται στις σοβαρές επιπτώσεις της πρόωρης εκλογικής αναμέτρησης του 2009, καθώς η απερχόμενη κυβέρνηση Καραμανλή δεν έκανε τίποτα για να βάλει τάξη στα οικονομικά, ενώ η νέα κυβέρνηση Παπανδρέου, εγκλωβισμένη στη ρητορική του «λεφτά υπάρχουν», απέτυχε να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις. Περιγράφει μια ατελείωτη διαδοχή λαθών και κακών επιλογών όχι μόνο από την ελληνική πλευρά αλλά και την Ε.Ε. που αποδείχθηκε επίσης εντελώς απροετοίμαστη.
Ο Χριστοδουλάκης απαντά αναλυτικά και τεκμηριωμένα σε όλες τις αιτιάσεις (που διατηρούν επαφή με την πραγματικότητα) για το αν έπρεπε η Ελλάδα να ενταχθεί στο ευρώ και αποτιμά τα προγράμματα προσαρμογής, τα γνωστά μας μνημόνια, υπογραμμίζοντας τα πολλά λάθη στη θεωρία, στον σχεδιασμό και την υλοποίησή τους. Αποτέλεσμα των αστοχιών; Η κοινωνικοοικονομική κατάρρευση που βιώνουμε.
Ωστόσο, δεν στέκεται μόνο στο χθες, και το τι πήγε στραβά, αλλά παρουσιάζει έναν οδικό χάρτη για την αντιστροφή της σημερινής λανθασμένης πορείας, τον τερματισμό της λιτότητας και την αντιμετώπιση του προβλήματος του δημόσιου χρέους, μέσα από ένα νέο μείγμα οικονομικής πολιτικής.
Το βιβλίο του Νίκου Χριστοδουλάκη αποτελεί μια ολοκληρωμένη ανάλυση για την κρίση, για τις αιτίες της κρίσης και τη θλιβερή αποτυχία της ελληνικής και ευρωπαϊκής πλευράς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση προσφέροντας παράλληλα μια τεκμηριωμένη άποψη για το πώς θα δραπετεύσουμε, επιτέλους, από τη Μεγάλη Κρίση.