Ο Ελί Βιζέλ πήρε το βουβό τραύμα του Ολοκαυτώματος και το ανέσυρε στον διεθνή διάλογο και από εκεί το εγχάραξε στην παγκόσμια συνείδηση. Αυτή είναι η κορυφαία προσφορά του, αν θελήσει κανείς να συνοψίσει τη μακρά και σύνθετη διαδρομή του στον σύγχρονο πολιτισμό. Ο Ελί Βιζέλ (1928-2016), που απεβίωσε το περασμένο Σάββατο, υπήρξε μία μεγάλη προσωπικότητα, η επίδραση της οποίας ξεπερνάει σε εύρος το, ούτως ή άλλως, εκτενές συγγραφικό του έργο και σαφώς υπερβαίνει τον κύκλο της ζωής του. Τιμημένος με το Βραβείο Νομπέλ για την Ειρήνη (1986), συγγραφέας της «Νύχτας», της συνταρακτικής μαρτυρίας του από τα στρατόπεδα του θανάτου, όπου οδηγήθηκε σε ηλικία 16 ετών, πολίτης συνειδητός που έθετε διαρκώς κεφαλαιώδη ερωτήματα, ο Ελί Βιζέλ υπήρξε ένας κορυφαίος και τραγικός, ταυτόχρονα, άνθρωπος του 20ού αιώνα.
Η είδηση του θανάτου του προκάλεσε μεγάλη θλίψη στην παγκόσμια κοινότητα του ανθρωπισμού και του διαφωτισμού. Στις πολλές πατρίδες του, τη Γαλλία, στις ΗΠΑ (κηδεύτηκε στη Νέα Υόρκη), στο Ισραήλ, η μνήμη του τιμήθηκε. Αλλά αυτό που κληροδοτεί ο Ελί Βιζέλ είναι κυρίως η ελεύθερη σκέψη του, η δύναμη πάνω από τον φόβο και η διαρκής ανάγκη διερεύνησης των βασικών συντεταγμένων της ύπαρξης, γύρω από τα θέματα της πίστης, της μνήμης και της μάχης κατά του κακού. Ο Βιζέλ προέρχεται από εβραϊκή οικογένεια, τμήμα της μεγάλης εβραϊκής παράδοσης της Ανατολικής Ευρώπης, και συγκεκριμένα από τα εδάφη της πρώην Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Η γενέτειρά του Σιγκέτ ανήκει στη Ρουμανία και βρίσκεται στην Τρανσιλβανία, κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Το 1944 το σύνολο του εβραϊκού πληθυσμού μεταφέρθηκε από τους ναζί στα στρατόπεδα. Οι περιγραφές του Βιζέλ στη «Νύχτα» είναι συνταρακτικές. Το πρόσωπό του διασώζεται σε μία από τις περίφημες φωτογραφίες από την απελευθέρωση των κρατουμένων από τον αμερικανικό στρατό.
Αλλά αυτό που κάνει τη «Νύχτα» μαρτυρία κεφαλαιώδους σημασίας δεν είναι μόνο το περιεχόμενο αλλά ο χρόνος έκδοσης. Ηταν η πυκνή εκδοχή ενός μεγάλου χρονικού που είχε γράψει το 1956, με παρότρυνση του Φρανσουά Μωριάκ. Αρχικά η γαλλική μετάφραση είχε περιορισμένη απήχηση, αλλά το κλίμα άλλαξε το 1960 με την πολύκροτη δίκη του Αϊχμαν. Η αγγλική μετάφραση της «Νύχτας» προκάλεσε αίσθηση, καθώς για πρώτη φορά ένας νεαρός άνδρας έσπαγε την παγκόσμια σιωπή και μιλούσε ευθέως για το μεγαλύτερο έγκλημα της ανθρωπότητας. Οπως είχε πει στην ομιλία του κατά την απονομή του βραβείου Νομπέλ, σε όλη του τη ζωή «πάλευε εναντίον όσων ήθελαν να ξεχάσουν». Εταξε τη ζωή του ώστε να μην ξεχαστεί ένα έγκλημα διαρκείας, πέρα από τη λογική και τη φαντασία.
«Η Νύχτα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» σε μετάφραση Γιώργου Ξενάριου.