Με τον επιθεωρητή Ρέμπους (το επίθετό του ουσιαστικά σημαίνει «εικονο-κρυπτογράφημα») η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία αποκτά έναν καινούργιο, εκκεντρικό ήρωα που κατοικεί και ερευνά στο φορτισμένο λογοτεχνικά Εδιμβούργο. Στην πρωτεύουσα της Σκωτίας, όπου ο Ιαν Ράνκιν ζει και γράφει διαρκώς νέες ιστορίες για τον ήρωα και την πόλη του, εορτάζονται αυτόν τον Ιούνιο τα 30ά γενέθλια του πρωταγωνιστή, στο πλαίσιο του «Φεστιβάλ Ρέμπους» (www.ianrankin.net/rebusfest/). Η «Κ» μίλησε με τον δημιουργό του για την επέτειο, με αφορμή το φεστιβάλ.
― Κύριε Ράνκιν, το Εδιμβούργο εορτάζει με το «Φεστιβάλ Ρέμπους» τα 30 χρόνια του ήρωά σας να ερευνά, να πίνει και να περιπλανάται στους «κακόφημους δρόμους». Πώς αισθάνεται ο δημιουργός του;
― Μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι έγραφα επί 30 συναπτά για τον ίδιο ήρωα, δηλαδή παραπάνω από τη μισή μου ζωή, όμως ο Ρέμπους συνεχίζει να με συναρπάζει και ο μόνος τρόπος να εντοπίσω κι άλλα στοιχεία της προσωπικότητας και της φιλοσοφίας του είναι να διαθέτω κι άλλο χρόνο μαζί του, πράγμα που σημαίνει περισσότερα βιβλία. Ο Ρέμπους «μεγαλώνει» σε πραγματικό χρόνο, κι έτσι παρατηρούμε την εξέλιξη και τις αλλαγές του, καθώς αλλάζει από υπόθεση σε υπόθεση, αλλά αλλάζει και με τον χρόνο. Αυτό σημαίνει πως συναντάμε έναν «καινούργιο Ρέμπους» κάθε φορά και αυτό με συναρπάζει και με προκαλεί ως συγγραφέα. O Ρέμπους είναι ο δικός μου Κύριος Χάιντ, που ίσως μάλιστα να με έβρισκε κάπως βαρετό.
― Με αφορμή την πρόσφατη περιοδεία σας στις ΗΠΑ, πόσο σημαντική είναι η αναγνώριση από το αμερικανικό αναγνωστικό κοινό;
― Η αναγνώρισή μου στις ΗΠΑ υπήρξε αργή, μόνο πρόσφατα κατάφερα να μπω στα μπεστ σέλερ. Ομως οι αναγνώστες της αστυνομικής λογοτεχνίας είναι λίγο – πολύ ίδιοι παντού, έξυπνοι, διερευνητικοί σχετικά με άλλες κουλτούρες. Ενδιαφέρονται πάντα για ηθικά ζητήματα, π.χ. για το καλό και το κακό, και είναι συνήθως φιλελεύθεροι στις πολιτικές τους απόψεις.
― Το Εδιμβούργο εντάσσεται πλέον στις πόλεις που απαθανατίζει η αστυνομική λογοτεχνία με τον Γκράχαμ Γκριν, τον Ζορζ Σιμενόν ή τον Ζαν-Κλοντ Ιζό. Τι είναι αυτό που κάνει την «Αθήνα του Βορρά» διαφορετική, ώστε να τη χαρακτηρίζετε «πόλη Ντόκτορ Τζέκιλ – Μίστερ Χάιντ»;
― Οπως όλες οι πόλεις, έτσι και το Εδιμβούργο έχει κι αυτό τη σκοτεινή του πλευρά· όμως, σε διαφορά με τις περισσότερες, αυτή εκδηλώνεται και στη μορφολογία της πόλης, σε μία, θα έλεγα, διχασμένη προσωπικότητα, ανάμεσα στη Νέα και την Παλιά Πόλη. Είναι ένας τόπος όπου μπορεί να συμβούν τρομακτικά πράγματα, αλλά και που κρατάει φυλαγμένα μυστικά. Εχει μια σκοτεινή και βίαιη ιστορία, είναι όμως κι ένας τόπος από τον οποίο μαθαίνεις πολλά. Και ακόμη, είναι μια «πόλη των λέξεων»: ο σιδηροδρομικός σταθμός πήρε την ονομασία του από ένα μυθιστόρημα (σ.σ. Waverley, από τα «Waverley Novels» του σερ Γουόλτερ Σκοτ) κι έχει ένα μουσείο αφιερωμένο στους συγγραφείς. Το Εδιμβούργο συνεχίζει να εμπνέει ακόμα συγγραφείς, όπως εμένα, την Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, την Κ. Ατκινσον και τον Ιρβιν Γουέλς. Είναι μια συναρπαστική σκηνογραφία για ιστορίες.
― Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ονομαζόμενου «tartan noir» και ποιοι συγγραφείς σάς επηρέασαν άμεσα ή έμμεσα στο έργο σας;
― Γεγονός είναι ότι εμφανίστηκε μια ομάδα συγγραφέων την ίδια περίοδο, με κύριο θέμα τις συνθήκες στις πόλεις και πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, όπως εγώ, ο Βαλ Μακ Ντέρμιτ, ο Κρις Μπρουκμάιρ κ.ά. Πολλοί από εμάς επηρεάστηκαν από τον συγγραφέα Γουίλιαμ Μακ Ιλβανι. Υπάρχει όμως και η επίδραση του σκωτσέζικου «γκόθικ», συμπεριλαμβανομένων βέβαια του Ρ. Λ. Στίβενσον («Τζέκιλ και Χάιντ») και του Τζ. Χογκς. Φυσικά όλοι είμαστε επηρεασμένοι από το Χόλιγουντ, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι από την Αγκαθα Κρίστι.
― Η Σκωτία αντιμετωπίζει πολιτικά ζητήματα, σχετικά με το επικείμενο δημοψήφισμα. Ποια είναι η γνώμη του συγγραφέα και του ήρωά του στο θέμα αυτό;
― Προσπαθώ να μη συζητώ για πολιτική, γιατί προκαλεί εχθρότητες και αντιπαλότητες. Πράγματι, ζούμε σε αβέβαιους και επικίνδυνους καιρούς, υπάρχει μια πολιτική αστάθεια και πολύς κόσμος θέλει αλλαγές πέρα από τις συνηθισμένες, έστω κι αν προκαλούν περισσότερη αβεβαιότητα. Ο Ρέμπους δεν θα ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας. Εχει συντηρητικό πνεύμα, προτιμά τη σταθερότητα και φοβάται τις αλλαγές.