Τρυφεροί και ευαίσθητοι όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν τους, ανασυνθέτουν με έναν δικό τους τρόπο την ατμόσφαιρα στα μουσικά καφέ του Βίλατζ το 1961.
Οι ήρωες στις περισσότερες ταινίες των Τζόελ και Ιθαν Κοέν φαινομενικά αποκλίνουν από τον μέσο όρο: άλλοτε φαντάζουν βγαλμένοι από την παράδοση του μοντέρνου σινεμά (δείχνουν cool λόγω της εσωτερικής τους αδράνειας) κι άλλοτε είναι αφασικά κλεισμένοι στον μικρόκοσμό τους. Ο ίλιγγος της αποτυχίας, μόνιμο θεματικό μοτίβο των Κοέν, αποδείχθηκε ιδανικός καταλύτης για τη χημεία ανάμεσα στη μαύρη κωμωδία και σε μικρές ανθρώπινες τραγωδίες. Στις πιο δημιουργικές στιγμές των Κοέν η ακραία βία ταίριαξε με τη βλακεία, η φάρσα και η ειρωνεία με το παράλογο. Στην τελευταία τους ταινία, το «Inside Llewyn Davis», άλλαξε αρκετά η γνώριμη συνταγή.
Οι Κοέν μας συστήνουν έναν μελαγχολικό μποέμ, τροβαδούρο της αμερικανικής φολκ μουσικής σκηνής του Γκρίνουιτς Βίλατζ στη Νέα Υόρκη των αρχών του ’60. Τέρμα τα ξεσπάσματα βίας και τα στυλιστικά παιχνίδια με το αίμα. Τρυφεροί και ευαίσθητοι όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν, ανασυνθέτουν με έναν δικό τους τρόπο την ατμόσφαιρα στα μουσικά καφέ του Βίλατζ το 1961. Ο μακαρθισμός είχε τελειώσει και η φολκ σκηνή (Γούντι Γκάρθι, Πιτ Σίγκερ, Φιλ Οξ) ξαναρχόταν δυναμικά στο προσκήνιο, θέτοντας ζητήματα γύρω από την ταυτότητα και την αυθεντικότητα και εκφράζοντας παράλληλα κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες.
Το τετράωρο ντοκιμαντέρ του Μάρτιν Σκορσέζε «No Direction Home: Bob Dylan» είναι ο καλύτερος μεγεθυντικός φακός για το «Inside Llewyn Davis»: δίνει συγκεκριμένη υπόσταση και μορφή σε σκιές και λεπτομέρειες που υπάρχουν στο βάθος του κάδρου των Κοέν. Το πρώτο μέρος του αναφέρεται στην ίδια εποχή και, κυρίως, στα ίδια πρόσωπα.
Ο Ντέιβ βαν Ρονκ
Ο τίτλος της ταινίας είναι παραλλαγή του «Inside Dave Van Ronk», του τίτλου ενός δίσκου που κυκλοφόρησε το 1964. Τον Λιούιν Ντέιβις οι Κοέν τον εμπνεύστηκαν από τον υπαρκτό Ντέιβ βαν Ρονκ. Ιδιόρρυθμο και ιδιοφυή μουσικό, αποτυχημένο όμως για τη μουσική βιομηχανία της εποχής. Ο Βαν Ρονκ είναι η σκιά πίσω από τον φανταστικό Λιούιν Ντέιβις, loser ταιριαστό στο κινηματογραφικό οικοσύστημα των Κοέν. Το Γκρίνουιτς Βίλατζ του Βαν Ρονκ ήταν μια ζώνη ελεύθερης σκέψης και έκφρασης. Εκεί χωνευόταν δημιουργικά ό,τι αυθεντικό είχε η παράδοση για να γεννηθούν καινούργια καλλιτεχνικά κινήματα.
Οι Κοέν σκιαγραφούν το πορτρέτο του Λιούιν Ντέιβις σε ένα φόντο που δεν διαφέρει και πολύ από τις περιγραφές του Τζακ Κέρουακ στο μυθικό βιβλίο του για τη γενιά των μπίτνικ «Στον δρόμο». Για την ψυχολογία του, αν μπορούμε να μιλήσουμε για ψυχολογίες ηρώων στους Κοέν, είναι αρκετά διαφωτιστικός ο Μπομπ Ντίλαν στο ντοκιμαντέρ του Σκορσέζε μιλώντας για τον Βαν Ρονκ. «Φάνταζε σαν ένας ερμηνευτής κομμένος στα δύο. Εδειχνε τραχύς και απόμακρος, ταυτόχρονα όμως είχε ένα γλυκό και ευαίσθητο στυλ. Επικεντρωνόταν στην ουσία του τραγουδιού και όχι στις σάλτσες».
Ο Λιούιν Ντέιβις
Το «No Direction Home: Bob Dylan» συντίθεται από τον Σκορσέζε σαν χρονικό μιας ατέρμονης διαδρομής του ποιητή-τροβαδούρου Ντίλαν (σαν μια «Οδύσσεια για την αναζήτηση του σπιτιού που είχα αφήσει κάπου πίσω μου», λέει ο Ντίλαν στην πρώτη σκηνή της ταινίας), που πρώτο μεγάλο της σταθμό είχε το Βίλατζ του 1961. Στους ίδιους δρόμους και στα ίδια καφέ οι Κοέν στήνουν το δικό τους σκηνικό. Η δική τους ταινία όμως έχει σχήμα κύκλου. Ανοίγει και κλείνει με ένα τραγούδι του Λιούιν και μια σκηνή ξυλοδαρμού του από έναν Τεξανό (;) «καουμπόη». Για τον ξυλοδαρμό του φανταστικού Λιούιν είναι διαφωτιστικός ο υπαρκτός Βαν Ρονκ στο «No Direction Home: Bob Dylan», «μου άρεσε πολύ η τζαζ και καθόλου η φολκ, ήμουν και πολύ σνομπ».
Το «ρεαλιστικό» «Ιnside Llewyn Davis» είναι στιγμές που σε κάνει να πιστέψεις πως φτιάχτηκε από φανταστικό, από καταστάσεις βγαλμένες από το μυαλό του Λιούιν Ντέιβις. Αυτή την υποψία την συντηρεί και το ύφος της εξαιρετικής φωτογραφίας του Μπρουνό Ντεμπονέλ, αλλά και μια ζεστή αίσθηση… του κρύου. Ετσι ήταν και η εποχή. Είχε παγωνιά, αλλά και κάτι μαγικά ηλεκτρικό: ραδιοκύματα, που διαπερνούσαν την ατμόσφαιρα μεταφέροντας χιλιάδες watt. Κάποιες άλλες στιγμές νομίζεις πως οι Κοέν είναι μαγνητισμένοι από το «Μπάρτον Φινκ», την πρώτη σπουδαία ταινία τους.