Η υπόθεση της (μη) «συνταξιοδότησης» του θρυλικού Ιάπωνα δημιουργού Χαγιάο Μιγιαζάκι έχει αποτελέσει τα τελευταία χρόνια ένα είδος «ανέκδοτου» για την παγκόσμια σινεφίλ κοινότητα. Πολλοί, όμως, πίστεψαν ότι η φετινή του ταινία, «Το Αγόρι και ο Ερωδιός», θα αποτελούσε και τον μεγαλειώδη αποχαιρετισμό του Μιγιαζάκι στους χιλιάδες θαυμαστές της φιλμογραφίας του ανά τον κόσμο.
Η βράβευση του φιλμ με το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων στη φετινή τελετή, το πυκνό αυτοβιογραφικό φορτίο, η εξομολογητική διάθεση του Μιγιαζάκι, αλλά και η συναισθηματική φόρτιση που συναντούσε κανείς πίσω από κάθε ζωγραφισμένο καρέ της ταινίας, άλλωστε, αποτέλεσαν για πολλούς επαρκείς λόγους που θα καθιστούσαν το εν λόγω πόνημα, ιδανικό «αντίο». Παρ’ όλα αυτά, πολλά σημάδια δείχνουν ότι ο Μιγιαζάκι δεν έχει πει ακόμα την τελευταία του κινηματογραφική λέξη.
Οπως αναφέρει δημοσίευμα του Guardian, η επιτυχία στα Οσκαρ του «Το Αγόρι και ο Ερωδιός» έχει πολλαπλή καλλιτεχνική σημασία. Αφενός, διότι πρόκειται για την πιο προσωπική απεικόνιση της φρίκης του πολέμου από τον Μιγιαζάκι. Αφετέρου, επειδή ο Μιγιαζάκι κατέστη ο γηραιότερος σκηνοθέτης που έχει προταθεί ποτέ για Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων.
Σημειώνεται ότι ούτε ο Μιγιαζάκι ούτε ο καλός του φίλος και παραγωγός των περίφημων Studio Ghibli, Τόσιο Σουζούκι, ήταν παρόντες στην τελετή. Σε συνέντευξη Τύπου στο Τόκιο, ο δεύτερος δήλωσε ιδιαίτερα χαρούμενος, ενώ μετέφερε μια μάλλον τυπική απάντηση του Μιγιαζάκι, ο οποίος χαρακτήρισε το βραβείο ως κάτι «καλό».
«Θα αποσυρθεί όταν δεν θα μπορεί πλέον να κρατάει το μολύβι»
Παρά τη σχεδόν απαθή αντιμετώπιση της βράβευσής του, το σενάριο απομάκρυνσης του Μιγιαζάκι από την εταιρεία που συνίδρυσε το 1985 φαίνεται να απωθεί τόσο τον ίδιο όσο και τους θαυμαστές του. Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι το 95% των ατόμων ηλικίας 16-69 ετών δηλώνουν ότι έχουν παρακολουθήσει τουλάχιστον μία από τις ταινίες του Μιγιαζάκι.
Πάντως, ο εμβληματικός δημιουργός έχει ανακοινώσει την απόσυρσή του τουλάχιστον τρεις φορές μέχρι σήμερα. Οι απόπειρες «συνταξιοδότησής» του όμως ήταν… ημιτελείς, καθώς δεν αργούσε η στιγμή που ο Μιγιαζάκι παραδιδόταν ξανά ολοκληρωτικά σε μια νέα δημιουργική προσπάθεια.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Guardian, φήμες ήδη αναφέρουν ότι θα επιστρέψει και πάλι στη δουλειά, ενδεχομένως για ένα μικρού μήκους animation. «Νομίζω ότι θα αποσυρθεί όταν δεν θα μπορεί πλέον να κρατάει το μολύβι», υποστηρίζει η Σούζαν Νάπιερ, καθηγήτρια ιαπωνικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Ταφτς των ΗΠΑ και συγγραφέας του βιβλίου Miyazakiworld: A Life in Art. «Η δουλειά του είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή του», εξηγεί.
Η «υπόθεση Μιγιαζάκι» αφορά συνολικά την κινηματογραφική βιομηχανία της Ιαπωνίας. «Ο Μιγιαζάκι είναι ένας εθνικός θησαυρός, αλλά είναι επίσης ένας διεθνής θησαυρός», λέει η Νάπιερ. «Είναι ένας γνήσιος δημιουργός και το έργο του είναι εντελώς μοναδικό και πρωτότυπο, οπότε, δυστυχώς, είναι αναντικατάστατος», συμπληρώνει.
Το σίγουρο είναι ότι η κληρονομιά του Μιγιαζάκι είναι ανεκτίμητη. Οχι μόνο με όρους καλλιτεχνικής σπουδαιότητας, αλλά και με γνώμονα την αντιπολεμική ματιά του δημιουργού πάνω στην Ιστορία της χώρας του, κόντρα συχνά και με συντηρητικές πολιτικές φωνές που εκφράζονται κατά του έργου του στην Ιαπωνία.
Ο Ρόλαντ Κελτς, συγγραφέας του βιβλίου «Japanamerica: How Japanese Pop Culture Has Invaded the US», πιστεύει ότι η τελειομανία και η σχέση του με την τέχνη που υπηρετεί, θα οδηγήσουν τον Μιγιαζάκι αργά ή γρήγορα ξανά σε δημιουργικές διεργασίες.
«Η αλήθεια για τη ζωή δεν είναι πάντα φωτεινή ή δίκαιη»
«Ο άνθρωπος δεν ξέρει να κάνει κάτι άλλο και είναι ο καλύτερος στο μοναδικό πράγμα που ξέρει να κάνει», σημειώνει ο Κελτς, ο οποίος, πάντως, κάνει λόγο και για έναν βαθιά ανταγωνιστικό δημιουργό ο οποίος ενδιαφέρεται για την απήχηση της εκάστοτε ταινίας του. «Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η Ghibli δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να προετοιμάσει ένα διάδοχό του», αναφέρει ο Κελτς.
Σε πρόσφατο ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο NHK, ο Μιγιαζάκι δεν εμφανίστηκε σε καμία περίπτωση έτοιμος να συνταξιοδοτηθεί. Πιθανώς επηρεασμένος από τον θάνατο, το 2018, του συνιδρυτή της Ghibli, Ιζάο Τακαχάτα, είπε: «Η αλήθεια για τη ζωή δεν είναι πάντα φωτεινή ή δίκαιη. Περιέχει τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου και του γκροτέσκου. Ηρθε η ώρα να δημιουργήσω ένα έργο ανασύροντας πράγματα που κρύβονται βαθιά μέσα μου».
Καταλήγοντας το δημοσίευμα του Guardian, σημειώνει: Το «The Boy and the Heron» μπορεί να αποδειχθεί η αποχαιρετιστήρια μεγάλου μήκους δουλειά του Μιγιαζάκι, αλλά ο ίδιος δεν φαίνεται έτοιμος να απομακρυνθεί ακόμη από το στούντιό του στα προάστια του Τόκιο. Ισως αυτή να είναι και η μόνη επιλογή λύτρωσης ενός ανθρώπου που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην εργασία του.
Με πληροφορίες από Guardian