Δύο πρόσφατες εκδόσεις blu-ray φέρνουν στην επικαιρότητα τον Γουές Αντερσον – ιδιόρρυθμο σκηνοθέτη, αλλά και έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους Αμερικανούς δημιουργούς. Το φετινό «Ξενοδοχείο Grand Budapest», που προβάλλεται ακόμη σε θερινά σινεμά, κυκλοφορεί σε ελληνική έκδοση από την Odeon. Τις παλιότερες «Υδάτινες ιστορίες» τις βρίσκουμε στην εξαιρετική αγγλική, ειδική έκδοσή τους από την Criterion.
Η πρώτη ταινία, κομψοτέχνημα σε παστέλ χρώματα, κυλάει με ρυθμό βωβής κωμωδίας. Ο Αντερσον κλιμακώνει έναν εφιάλτη στον ομφαλό μιας παραμυθένιας Κεντρικής Ευρώπης: η φανταστική Δημοκρατία της Ζουμπρόφσκα στις Αλπεις βυθίζεται στο σκοτάδι του ναζισμού. Κατά τον ίδιο, την εμπνεύστηκε διαβάζοντας βιβλία του Στέφαν Τσβάιχ και το δοκίμιο της Χάνα Αρεντ «Ο Αϊχμαν στην Ιερουσαλήμ, η κοινοτοπία του κακού». Η δεύτερη, είναι αναμφίβολα η πιο φιλόδοξη αλλά και παραγνωρισμένη ταινία του. Ξαναβλέποντας τις «Υδάτινες Ιστορίες» σού δημιουργείται η εντύπωση πως ο Ζακ Υβ Κουστώ έχει αποπειραθεί ένα ριμέικ του φελινικού «8 ½».
Ρετρό και γεωμετρία
Στο σύνολό του το σινεμά του Αντερσον έχει την πρωτοτυπία της χειροποίητης κατασκευής. Διακρίνεται και για την τρυφερότητα ενός ευαίσθητου καλλιτέχνη που αγαπάει τους ήρωές του, κατά τεκμήριο ιδιόρρυθμους ή εκκεντρικούς. Ο κόσμος στις ταινίες του Αντερσον φαντάζει σαν ένα μικρό σύμπαν σε γυάλα στα χέρια ενός μοναχικού παιδιού, προικισμένου με φαντασία. Είναι ασφυκτικός, αλλά όχι καταθλιπτικός, παράξενος και ονειρικός. Η μη κανονικότητά του δηλώνεται από τη γεωμετρία του κινηματογραφικού κάδρου αλλά και από τον ιδιαίτερο κώδικα με τον οποίο επικοινωνούν μεταξύ τους οι ήρωες. Ο Αντερσον είχε πάντα εμμονή με τη συμμετρία και την ακρίβεια σε ό,τι αφορά και την παραμικρή λεπτομέρεια του κάδρου. Ηταν και επίμονος με το παρελθόν των ηρώων του. Η δράση τον ενδιέφερε όχι ως θέαμα, αλλά για καθαρά λειτουργικούς λόγους, είναι ο μηχανισμός που βάζει σε κίνηση τη «μακέτα»: το στατικό κινηματογραφικό του σύμπαν.
Στον νοσταλγικό «Ερωτα του φεγγαριού» έχεις μια αίσθηση παραλόγου, αλλά και την εντύπωση πως παρακολουθείς προβολή σλάιντ. Την πιο εύστοχη παρατήρηση για αυτή την ταινία έχει κάνει ένας Βρετανός κριτικός, γράφοντας ότι ο Αντερσον ανακαλύπτει την αθωότητα εκεί όπου ο Ντέιβιντ Λιντς θα ανακάλυπτε τη φρίκη και το αλλόκοτο.
Στην «Οικογένεια Τενενμπάουμ», στην οποία κάμποσα παιδιά-φαινόμενα περιφέρονται σαν χαμένα στο Διάστημα, η εικόνα της Νέας Υόρκης φαντάζει σαν ένας παράλληλος κόσμος εμπνευσμένος από την πραγματική εμμονή που είχε ο Αντερσον με το περιεχόμενο και το στυλ του περιοδικού Τhe New Yorker όταν ήταν έφηβος.
Στις «Υδάτινες ιστορίες» έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στο ντιζάιν των κοστουμιών και των στολών κατάδυσης του πληρώματος ενός ωκεανογραφικού πλοίου. Βαρύνουσα είναι και η θέση της μουσικής: ένας έγχρωμος Πορτογάλος, ο Seu Jorge, παίζει στην κιθάρα του και τραγουδάει τραγούδια του Ντέιβιντ Μπάουι σε βραζιλιάνικη διασκευή. Στο «Ξενοδοχείο Grand Budapest» ο μηχανισμός που κινεί με απίστευτη ακρίβεια τις εικόνες φαντάζει σαν ελβετικό ρολόι-κούκος.
«Υδάτινες ιστορίες»
Η οικογένεια, κυριολεκτικά και μεταφορικά, είναι το μόνιμο θεματικό μοτίβο του Αντερσον από τον «Αρχάριο» και την «Οικογένεια Τενεμπάουμ» μέχρι την πρόσφατη ταινία του. Στις «Υδάτινες ιστορίες» ο Στιβ Ζισού, ωκεανογράφος και σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ σαν τον Κουστώ, κυνηγάει με εκδικητική μανία ένα κήτος που κατάπιε τον πιστό του καμεραμάν. Ο θαλασσόλυκος Ζισού θα πέσει από τα σύννεφα όταν θα εμφανιστεί ξαφνικά στο πλοίο του ένας νεαρός αεροπόρος που του συστήνεται ως γιος του.
Στο «Ξενοδοχείο Grand Budapest» ο αινιγματικός Ζίρο Μουσταφά αφηγείται τη ζωή του. Ηρθε μετανάστης στην πλούσια Ζουμπρόφκα αναζητώντας στον ήλιο μοίρα. Ο πόλεμος είχε διαλύσει την οικογένειά του και τη χώρα του. Βρήκε δουλειά θυρωρού στο Grand Budapest Hotel και έγινε κάτι σαν ψυχογιός του αφεντικού τού ξενοδοχείου, του μοναχικού Γκουστάβ Χ. Ο σχολαστικός Γκουστάβ Χ. κληρονόμησε μια εκκεντρική αριστοκράτισσα και έγινε στόχος των συγγενών της. Παράλληλα ο Ζίρο ερωτεύτηκε την ψυχοκόρη ενός ζαχαροπλάστη.
Δείτε
Ξενοδοχείο Grand Budapest (The Grand Budapest Hotel, 2014)
Σε μια λουτρόπολη της φανταστικής Ζουμπρόφκα στις Αλπεις ορθώνεται το Grand Budapest Hotel – σήμα κατατεθέν μιας ξεχασμένης αριστοκρατικής Ευρώπης. Ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου, ο μελαψός Ζίρο Μουσταφά, συζητάει με έναν επίδοξο συγγραφέα. Η ταινία τοποθετείται σε δύο εποχές: Σε ενεστώτα χρόνο το 1968 (χρονιά που τα σοβιετικά τανκς εισέβαλαν στην Πράγα), και σε παρελθόντα χρόνο το 1932 (χρονιά ραγδαίας ανόδου του ναζισμού). (Σε blu-ray και dvd)
Υδάτινες ιστορίες (The Life Aquatic with Steve Zissou, 2004)
Η πιο «σουρεαλιστική» ταινία του Γουές Αντερσον (φωτ.), γυρισμένη στην Τσινεσιτά και σε λιμάνια της Ιταλίας, έχει τη δομή ταινίας μέσα σε ταινία και φαντάζει σαν φόρος τιμής στο «8 ½» του Φελίνι. Ενας εκκεντρικός ωκεανογράφος – σκηνοθέτης προσπαθεί να βρει έμπνευση και χρηματοδότη για ένα σχέδιό του. Παράλληλα μαθαίνει πως έχει έναν γιο. (Aναζητήστε στο Διαδίκτυο την έκδοση της Criterion, είναι χωρίς ελληνικούς υποτίτλους).