Τον Απρίλιο του 2007, ο Στίβεν Χόκινγκ, που για περισσότερο από πέντε δεκαετίες βρίσκεται καθηλωμένος σε αναπηρική πολυθρόνα, εξαιτίας της αμυοτροφικής πλάγιας σκλήρυνσης από την οποία πάσχει, κατάφερε να σπάσει για 25 δευτερόλεπτα τα δεσμά της ακινησίας του πετώντας σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας, σε ειδικά διαμορφωμένο αεροσκάφος. Συγκινήθηκε και το χάρηκε σαν παιδί… Πριν από μερικές εβδομάδες, στα 73 του πλέον χρόνια, βρέθηκε στη λονδρέζικη πρεμιέρα της ταινίας «The theory of everything», με θέμα τη ζωή του. Και βίωσε ένα αντίστοιχο, σπάνιο συναίσθημα ελευθερίας. Είδε τον εαυτό του να τρέχει, να κάνει ποδήλατο, να κωπηλατεί, να παίζει σκάκι, να χορεύει. «Μερικές φορές νόμισα πως στ’ αλήθεια ήμουν εγώ στην οθόνη», έγραψε στο λογαριασμό του στο Facebook μετά την προβολή. «Τόσο καλή είναι η ερμηνεία του Εντι. Η ταινία με έκανε να σκεφτώ όσα έχω ζήσει. Είχα το προνόμιο, χάρη στο επιστημονικό μου έργο, να καταλάβω πολλά για τον τρόπο που “λειτουργεί” το σύμπαν. Αλλά αυτό το σύμπαν θα ήταν άδειο χωρίς τους ανθρώπους που αγαπώ…»
Η «Θεωρία των πάντων» (με αυτόν τον τίτλο θα προβληθεί στην Ελλάδα), σε σκηνοθεσία του Τζέιμς Μαρς (βλ. «Man on a wire»), πραγματεύεται τη γνωριμία του διάσημου θεωρητικού φυσικού και κοσμολόγου με τον πρώτο του έρωτα, την Τζέιν Γουάιλντ, όταν ήταν ακόμα υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ και υγιής, αλλά και τον πολυκύμαντο γάμο τους, που διήρκεσε 26 ολόκληρα χρόνια και διαλύθηκε επεισοδιακά, όταν την άφησε για να ζήσει με τη νοσοκόμα του. Τον επιστήμονα υποδύεται ο 33χρονος Εντι Ρεντμέιν, που είναι πραγματικά συγκλονιστικός. Και όχι μόνο λόγω της εκπληκτικής ομοιότητάς τους. Στις σκηνές όπου ο 21χρονος Χόκινγκ εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα της ασθένειας αλλά και αργότερα, στη σκληρή καθημερινότητά του και στα συχνά συναπαντήματά του με το θάνατο, τα οποία πάντα καταφέρνει να ξεπερνά, ακόμη και ο πιο ψύχραιμος θεατής βουρκώνει. Δίκαιη λοιπόν η βράβευση του Ρεντμέιν με Χρυσή Σφαίρα, και μάλιστα με ισχυρούς αντιπάλους (Μπένεντικτ Κάμπερμπατς και Στιβ Καρέλ). Θα φύγει θριαμβευτής και από την τελετή απονομής των Οσκαρ; Καθόλου δεν αποκλείεται. Ετσι κι αλλιώς, αυτή η ταινία είναι κλασικό παράδειγμα «δολώματος» για τα βραβεία της αμερικανικής ακαδημίας κινηματογράφου, όπως εύστοχα έγραψε η Washington Post.
Οι γιατροί τού έδιναν δύο χρόνια ζωής
«Δεν θα προλάβεις να δώσεις ούτε μία μάχη. Θα βιώσεις μια τρομερή ήττα…» Είναι καλοκαίρι του 1965 και ο Φρανκ Χόκινγκ προσπαθεί να πείσει την 21χρονη Τζέιν Γουάιλντ (την υποδύεται η Φελίσιτι Χόφμαν) να μην παντρευτεί τον γιο του. Ο Στίβεν έχει μόλις διαγνωστεί με εκφυλιστική νόσο του νευρικού συστήματος. Σταδιακά θα παραλύσει, θα χάσει την ικανότητα να μιλάει, να καταπίνει, ακόμη και να αναπνέει. Οι γιατροί τού δίνουν δύο χρόνια ζωής. Η Τζέιν είναι ανένδοτη. «Δεν θα τον εγκαταλείψω. Θα το περάσουμε μαζί. Για όσο μπορούμε», απαντά. Ο έρωτας των δύο νέων έχει ανθήσει στο campus του Κέιμπριτζ (εκείνη σπουδάζει ισπανική λογοτεχνία). Πιστεύουν ότι η αγάπη τους μπορεί να νικήσει κάθε αντιξοότητα. Ο γάμος τους γίνεται στις 14 Ιουλίου. Το 1967, όταν γεννιέται ο πρωτότοκος γιος τους Ρόμπερτ, ο νεαρός αστροφυσικός είναι ήδη καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι. Και το νήμα της αφήγησης αρχίζει να ξετυλίγεται στην ταινία…
Οσα ζωντανεύουν στη μεγάλη οθόνη βασίζονται στην αυτοβιογραφία της πρώην κυρίας Χόκινγκ «Travelling to infinity: My life with Stephen», που κυκλοφόρησε το 2007. Αυτό, τουλάχιστον, ισχυρίζονται οι παραγωγοί. Ομως, όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο διαπιστώνει ότι οι διαφορές είναι μεγάλες και οι ανακρίβειες συχνές. «Ο Στίβεν Χόκινγκ είναι μισογύνης και νάρκισσος. Αλλά δεν θα το μάθετε βλέποντας το “The theory of everything”», έγραψε το αγγλικό περιοδικό The Spectator. Στο σενάριο, η ζωή της οικογένειας Χόκινγκ ωραιοποιείται, οι «γωνίες» στις σχέσεις του ζευγαριού λειαίνονται. Και πολλά γεγονότα αποκρύπτονται, ειδικά σε ό,τι αφορά τον καθημερινό Γολγοθά της Τζέιν, που εγκατέλειψε τις σπουδές της για να αφοσιωθεί στον άντρα της, στις ανάγκες και στην καριέρα του. Το πλύσιμο, το ντύσιμο, το τάισμα, οι μετακινήσεις του – όλα ήταν δική της ευθύνη.
Με τα χρόνια, όπως αποκαλύπτει στο βιβλίο της, ο Στίβεν γινόταν ολοένα και πιο δύστροπος και απαιτητικός. Εκείνη τον παρακαλούσε να προσλάβουν κάποιον που θα τη βοηθούσε, αλλά αυτός αρνούνταν πεισματικά. Προτιμούσε να επιβαρύνει τον μεγάλο τους γιο, που ήδη σε ηλικία εννέα ετών είχε αναλάβει ένα μεγάλο μέρος της φροντίδας του, αλλά και την κόρη τους, Λούσι, που είχε γεννηθεί το 1970. «Μας μιλούσε μόνο για να ζητήσει κάτι. Ηταν απίστευτα ευέξαπτος. Δοκίμαζε τις αντοχές μας. Δεν άντεχα να βλέπω τα παιδιά μας να στερούνται την ανεμελιά της παιδικής τους ηλικίας», γράφει.
Κι ενώ στο σπίτι τα πράγματα κάθε άλλο παρά ρόδινα ήταν, στην επιστήμη ο Χόκινγκ διέπρεπε. Οι θεωρίες του τον έκαναν γνωστό στην παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα. Τα βιβλία του γίνονταν δεκτά με ενθουσιασμό. Εδινε διαλέξεις σε όλο τον κόσμο. Το 1974, τη βραδιά που αναγορεύτηκε μέλος της βρετανικής Royal Society, εκφώνησε έναν πολύ συγκινητικό λόγο. Ευχαρίστησε τον καθηγητή και μέντορά του Ντένις Σκιάμα για την έμπνευση που του προσέφερε, καθώς και τους φίλους του για την υποστήριξή τους. «Με τα παιδιά στην αγκαλιά μου, σε μια γωνιά της αίθουσας, περίμενα να γυρίσει προς το μέρος μας και να μας χαμογελάσει. Ηλπιζα να ακούσω έστω μία κουβέντα αναγνώρισης για ό,τι του είχα προσφέρει μέχρι εκείνη τη μέρα. Μάταια. Δεν μας έριξε ούτε μία ματιά. Αγαπούσε μόνο τη Φυσική. Ηταν η ερωμένη του κι εμείς τα θύματα της επιτυχίας του…» Αλλά αυτά δεν θα τα δούμε στην ταινία, η οποία σε ένα πράγμα είναι ακριβής, σύμφωνα με τους New York Times: «Δείχνει πώς ο γάμος του Στίβεν και της Τζέιν άφησε και τους δύο απίστευτα κουρασμένους και ανικανοποίητους».
Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 στη ζωή τους μπαίνει, ως οικογενειακός φίλος, ο δάσκαλος της χορωδίας της ενορίας τους, ο Τζόναθαν Τζόουνς. Παρά την έλξη που εκείνος αισθάνεται για την κυρία Χόκινγκ -και είναι αμοιβαία-, η σχέση τους θα παραμείνει πλατωνική. Ετσι τουλάχιστον την παρουσιάζει το σενάριο, μολονότι η οικογένεια του αστροφυσικού είχε εκφράσει αμφιβολίες για το κατά πόσον ο μικρός γιος της οικογένειας, Τίμοθι, που γεννήθηκε το 1979, είναι παιδί του Χόκινγκ…
Η αυλαία του έγγαμου βίου τους έπεσε το 1995. Εκείνη τη χρονιά ο Στίβεν αποφάσισε να ζήσει με τη νοσοκόμα του -και μετέπειτα δεύτερη σύζυγό του- Ιλέιν Μέισον. «Αυτή η γυναίκα κατάφερε να τον πείσει ότι μόνο εκείνη μπορούσε να τον φροντίσει καλά, ότι εμείς θέλαμε το κακό του. Ακόμη και από τα παιδιά μας τον απομάκρυνε, τον έκανε υποχείριό της», υποστηρίζει η Τζέιν. Στην ταινία, και αυτές οι… λεπτομέρειες παραλείπονται. Δεν αυθαιρέτησε ο σεναριογράφος. Από το 2006, που ο επιστήμονας πήρε το δεύτερο διαζύγιό του, οι σχέσεις του με την πρώτη του σύζυγο σταδιακά εξομαλύνθηκαν. Στην πρεμιέρα φωτογραφήθηκαν μαζί και μίλησαν για τα τρία εγγόνια τους. Οι πληγές του κοινού παρελθόντος τους έχουν αρχίσει να επουλώνονται και τις πικρίες τους προτίμησαν να τις στείλουν στη… μαύρη τρύπα της λήθης. «Οταν έχεις να κάνεις με τη βιομηχανία του θεάματος, κάποιες υποχωρήσεις είναι αναπόφευκτες», δήλωσε πριν από λίγες μέρες στον Guardian η Τζέιν Γουάιλντ.
Η ίδια ζει πλέον ευτυχισμένη στο πλευρό του Τζόναθαν -ναι, εκείνου του οικογενειακού τους φίλου- και ο Στίβεν Χόκινγκ παραμένει δραστήριος και ελπίζει να προλάβει μία από τις πρώτες πτήσεις στο Διάστημα. Και αυτό που κάνει την ταινία για τα χρόνια που μοιράστηκαν ενδιαφέρουσα είναι ότι, πέρα από οτιδήποτε άλλο, είναι μια σπουδή πάνω στο πώς ένας γάμος ξεφτίζει μέσα από τα λάθη και τις παραλείψεις και των δύο μερών…