Ηταν ή όχι το 18ο, το τελευταίο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, υπό τη διεύθυνση του εμπνευστή και δημιουργού του («είναι το παιδί μου», λέει ο ίδιος) Δημήτρη Εϊπίδη; Υπήρχε μια διάχυτη συγκίνηση στην τελετή λήξης του φεστιβάλ το περασμένο Σάββατο, ένα πιο παρατεταμένο και θερμό χειροκρότημα από το κοινό, μια κυρία εκ μέρους των «σινεφίλ της Θεσσαλονίκης» που εμφανίστηκε, απρογραμμάτιστα, στη σκηνή για να του προσφέρει μια ανθοδέσμη, λόγια καθόλου τυπικά, από χορηγούς και βραβευμένους για τον άνθρωπο που «αφιέρωσε σημαντικό μέρος της ζωής του σε αυτό τον θεσμό». Ο ίδιος, ωστόσο, απέφυγε προσεκτικά τόσο να αναφερθεί σε παρελθόντα χρόνο όσο και να ανανεώσει το ραντεβού για το ερχόμενο φεστιβάλ. Ετσι, συναίσθημα και αμφισημία έδωσαν τον τόνο της βραδιάς, μαζί με τα βραβεία που εστιάστηκαν στην καταγραφή της μνήμης και στην προσφυγική κρίση.
Από τις λίγες εξαιρέσεις, το βραβείο του κοινού (FISCHER) για ταινία άνω των 45΄ για ελληνική παραγωγή, που απονεμήθηκε στην ταινία «Argo Navis» των Σουζάνε Μπάουζινγκερ και Στέλιου Ευσταθόπουλου. Θέμα της, μια ανακατασκευασμένη προϊστορική πεντηκόντορος, με την οποία, όπως με τη μυθική Αργώ, 74 εθελοντές κωπηλάτες πρέπει να διανύσουν απόσταση 1.200 μιλίων. «Τον τελευταίο καιρό ένιωθα άβολα», είπε η κ. Μπάουζινγκερ. «Την ώρα που στη Μεσόγειο πνίγονται άνθρωποι σε πλαστικές βάρκες εμείς φτιάχνουμε ένα φιλμ για μια γλυκιά περιπέτεια, για ανθρώπους που έπειτα γύρισαν σπίτι τους και έχουν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με τους δικούς τους. Σκεφτόμουν ότι αυτή η ιστορία της Αργοναυτικής Εκστρατείας μας μιλάει για το τι είναι η θάλασσα της Μεσόγειου. Είναι αφορμή να σκεφτούμε πώς αυτή η θάλασσα μπορεί και πρέπει να γίνει ένας χώρος συνεργασίας και συμβίωσης αντί τάφος για κυνηγημένους ανθρώπους». Με τον τρόπο αυτό, η συν-σκηνοθέτις αναφέρθηκε στο θέμα που απασχόλησε όσο τίποτα περισσότερο τη φετινή διοργάνωση. Ανάμεσα στις ελληνικές παραγωγές που διακρίθηκαν είναι και το «Ludlow, οι Ελληνες στους πολέμους του άνθρακα» του Λεωνίδα Βαρδαρού (βραβείο της Βουλής των Ελλήνων), που φωτίζει με σπάνιο αρχειακό υλικό μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας του εργατικού κινήματος της Αμερικής, αναδεικνύοντας τον ιδιαίτερο ρόλο των Ελλήνων μεταναστών.
Δεν επεκτεινόμαστε στα υπόλοιπα βραβεία, για να προχωρήσουμε σε δύο διαπιστώσεις:
1. Ελληνες σκηνοθέτες (όπως η Ελιάνα Αμπραβανέλ, ο Απόστολος Καρακάσης, ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος, η Μαριάννα Οικονόμου) γύρισαν υποδειγματικά ντοκιμαντέρ, με άποψη, οικονομία και ευαισθησία, κρατώντας ισορροπίες σε δύσκολη διαχείριση υλικού είτε αφορούσε την οικονομική – προσφυγική κρίση είτε τρεις μεγάλης ηλικίας μαραθωνοδρόμους.
2. Το ντοκιμαντέρ είναι η τέχνη των καιρών. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη καλλιτεχνική έκφραση, αποτυπώνει μικρές ανθρώπινες ιστορίες και διαδρομές, βοηθώντας στην κατανόηση του κόσμου. Δεν είναι μόνο η αμεσότητα και ταχύτητα με την οποία ανταποκρίνεται στα επείγοντα παγκόσμια θέματα, όπως η κρίση ή το προσφυγικό ζήτημα, αλλά και η συμβολή στον επαναπροσδιορισμό της πραγματικότητας, αναμοχλεύοντας αρχεία και μνήμες, με κριτική και διεισδυτική ματιά.
Τα βραβεία της φετινής διοργάνωσης διαμορφώνονται ως εξής:
ΒΡΑΒΕΙΑ ΚΟΙΝΟΥ FISCHER 2016
Βραβείο Κοινού που αφορά σε ταινίες άνω των 45’ απονέμεται:
Για ελληνική παραγωγή στην ταινία Argo Navis, σε σκηνοθεσία των Σουζάνε Μπάουζινγκερ και Στέλιου Ευσταθόπουλου (Ελλάδα, Γερμανία)
Για ξένη παραγωγή («Βραβείο Κοινού Πίτερ Ουιντόνικ») στην ταινία Η ορχήστρα της ανακύκλωσης- Μια συμφωνία του ανθρώπινου πνεύματος σε σκηνοθεσία Μπραντ Όλγκουντ και Γκράχαμ Τάουνσλι (ΗΠΑ, Παραγουάη, Νορβηγία, Βραζιλία)
Βραβείο Κοινού που αφορά σε ταινίες κάτω των 45’ απονέμεται:
Για ελληνική παραγωγή στην ταινία Viktor Ullmann: Βιογραφία μίας ηχογράφησης σε σκηνοθεσία των Ιωάννη Γρηγορόπουλου και Μιχάλη Αριστείδου (Ελλάδα)
Για ξένη παραγωγή στην ταινία Κλοντ Λανζμάν: Φαντάσματα του Shoah του Άνταμ Μπενζίν (Μεγάλη Βρετανία, Καναδάς)
ΒΡΑΒΕΙΑ FIPRESCI
Η φετινή κριτική επιτροπή της FIPRESCI απαρτίζεται από τους:
Μελίς Μπεχλίλ–Πρόεδρος (Τουρκία)
Σάσγια Κουτσίερ (Ολλανδία)
Άννα Μπιλάκ (Πολωνία)
Σίλβεσταρ Μιλέτα (Κροατία)
Γιώργος Παπαδημητρίου (Ελλάδα)
και απονέμει τα Βραβεία FIPRESCI
Για ελληνική παραγωγή στην ταινία Τα σημάδια του ουρανού σε σκηνοθεσία της Μάρως Αναστοπούλου (Ελλάδα)
Για ξένη παραγωγή στην ταινία Αυτό που έκανε σε σκηνοθεσία του Γιόνας Πόερ Ράσμουσεν (Δανία)
ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ
Η φετινή κριτική επιτροπή για το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας που απονέμεται σε ταινία της ενότητας «Ανθρώπινα Δικαιώματα» απαρτίζεται
από τους: Ειρήνη Τσολάκη (Αντιπρόεδρος Ελληνικού Τμήματος Διεθνούς Αμνηστίας), Δρ. Ευτυχία Βουτυρά (Κοινωνική Ανθρωπολόγος, Καθηγήτρια Παν. Μακεδονίας), Γιάννη Γκίρμπα (Δημοσιογράφος, Μέλος Δ.Σ. ΠΟΕΣΥ), Μαριάννα Λεονταρίδου (Κριτικός Κινηματογράφου, Μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας – Ομάδα Θεσσαλονίκης) και Ανδρέα Σιαδήμα (Σκηνοθέτης, Παραγωγός).
Το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας απονέμεται στο ντοκιμαντέρ Εδώ εξορία: Ημερολόγια από παιδιά πρόσφυγες σε σκηνοθεσία Μάνι Γ. Μπεντσελάχ (Λίβανος, Ελβετία, Μεγάλη Βρετανία)
ΒΡΑΒΕΙΟ WWF
Η φετινή κριτική επιτροπή για το βραβείο της WWF που απονέμεται σε ταινία της ενότητας «Περιβάλλον», με θέμα το περιβάλλον και την αμφίδρομη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, απαρτίζεται από τους: Αμαλία Αλμπερίνι (Υπεύθυνη Επικοινωνίας Προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFΕ, WWF Ελλάς,) Βίκυ Μπαρμπόκα (Υπεύθυνη Επικοινωνίας Προγράμματος «Καλύτερης Ζωής», WWF Ελλάς), Ιάσονα Κάντα (Υπεύθυνος γραφείου Τύπου WWF Ελλάς) και Αλέξανδρο Κανδαράκη (Υπεύθυνος Ψηφιακής Επικοινωνίας WWF Ελλάς).
Το βραβείο της WWF απονέμεται στην ταινία Ραγδαίος αφανισμός σε σκηνοθεσία Λούι Ψυχογιός (ΗΠΑ).
ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ «ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ»
Η Βουλή των Ελλήνων απονέμει φέτος, για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το βραβείο «Ανθρώπινες Αξίες» σε ταινία της ενότητας «Καταγραφή της Μνήμης». Την κριτική επιτροπή απαρτίζουν οι: Άρης Φατούρος (Σύμβουλος Προγράμματος και Αναπληρωτής Συντονιστής), Πάνος Κουάνης (Σύμβουλος Οικονομίας & Νέων Τεχνολογιών-Προϊστάμενος Τομέα Προγράμματος & Διοικητικής Υποστήριξης) και Βασίλης Δούβλης (σκηνοθέτης).
Το βραβείο της Βουλής των Ελλήνων απονέμεται στην ταινία LUDLOW, οι Έλληνες στους πολέμους του άνθρακα, σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Βαρδαρού (Ελλάδα)
Σκεπτικό επιτροπής:
«Η ταινία φωτίζει, με σπάνιο αρχειακό υλικό, μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας του εργατικού κινήματος της Αμερικής, αναδεικνύοντας τον ιδιαίτερο ρόλο των Ελλήνων μεταναστών»
ΒΡΑΒΕΙΟ DOCS IN PROGRESS
Το βραβείο Docs in Progress 2016 της Αγοράς του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι χορηγία της εταιρίας post-production 2|35 Inc και μεταφράζεται σε υπηρεσίες post production αξίας 15.000 ευρώ.
Την φετινή κριτική επιτροπή για το βραβείο απαρτίζουν οι: Πάμελα Μαρτίνεθ (Boulder Creek Int., Μεγάλη Βρετανία), Μίριαμ Κάρμπε (ZDF/ Arte, Γερμανία) και Νίκι Χέιμαν (POV, ΗΠΑ).
Το βραβείο απονεμήθηκε στην ταινία:
Amal, Σκηνοθεσία /Παραγωγή: Μοχάμεντ Σιάμ, Εταιρεία παραγωγής: ArtKhan, Συμπαραγωγή: Σάρα Μποκεμέγιερ (Detail Film), Αίγυπτος/ Γερμανία
Σκεπτικό επιτροπής:
«Tο Amal εκτυλίσσεται σε μια περίοδο πέντε ετών και μας συγκίνησε αυτή η σε βάθος χρόνου προσέγγιση της Αιγυπτιακής επανάστασης. Μας αρέσει η ιδέα του να βλέπουμε την Αμάλ να μεγαλώνει με φόντο την Αιγυπτιακή επανάσταση και να αναλογίζεται την πολιτική κατάσταση της χώρας της. Η Αμάλ είναι ένας δυνατός χαρακτήρας με τον οποίο συνδεθήκαμε, χάρη στην επιμονή και το ισχυρό πνεύμα της. Η εκ των έσω επαφή μαζί της αυτά τα πέντε χρόνια μας επιτρέπει ως θεατές να συνδεθούμε με όλες τις πτυχές της ζωής της καθώς εξελίσσεται. Ζει μέσα σε ένα κόσμο αντιθέσεων, χαράσσοντας τη δική της διαδρομή και ανοίγοντας χώρο για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς της. Μέσα από εξαιρετική κινηματογράφηση και μοντάζ, ανυπομονούμε να δούμε την Αμάλ να μεγαλώνει μέσα σε αυτή την ταινία!»
ΕΡΤ – ΒΡΑΒΕΙΟ DOC ON AIR
Η ΕΡΤ στο πλαίσιο ενίσχυσης της παραγωγής απονέμει το βραβείο DOC ON AIR στο καλύτερο project του Pitching Forum για διεθνή συμπαραγωγή του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ EDN, που κρίνεται από την επιτροπή του EDN, αντιστοιχεί σε χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ και σε δικαίωμα της πρώτης μετάδοσης του ντοκιμαντέρ από την ΕΡΤ.
Το βραβείο απονέμεται στο project:
DEBUT Σκηνοθεσία: Αναστάσια Μιροσνιτσένκο Παραγωγή: Βόλια Τσαϊκούσκαγια, Λευκορωσία
ΒΡΑΒΕΙΟ EDN 2016
To ετήσιο βραβείο του Eυρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ (EDN) στο πλαίσιο του Docs in Thessaloniki, απονέμεται σε έναν οργανισμό, ομάδα ή άτομο για την εξαιρετική συνεισφορά του στη διαμόρφωση της κουλτούρας του ντοκιμαντέρ. Το 12ο Βραβείο του EDN απονεμήθηκε στην Μαριάν Λεβί-Λεμπλόν, Υπεύθυνη των Παραγωγών Web and Transmedia του ARTE / Γαλλία, ως αναγνώριση της εξαιρετικής συνεισφοράς της στη διαμόρφωση της κουλτούρας των ταινιών τεκμηρίωσης, στο πεδίο του διαδικτυακού και διαδραστικού ντοκιμαντέρ.