Μέχρι σήμερα οι αυτιστικοί στον κινηματογράφο παρουσιάζονται ως κάτι παράξενοι τύποι που μιλάνε μόνοι τους, βηματίζουν νευρικά, έχουν πρόβλημα κοινωνικοποίησης και κάποια απροσδόκητη δεξιότητα. Ποτέ δεν έχουν υπάρξει κεντρικοί ήρωες, αλλά μάλλον εκείνοι που βοηθούν τον βασικό ήρωα να αναπτυχθεί συναισθηματικά, να μεταμορφωθεί, να ωριμάσει. Μέχρι και η πιο γνωστή ταινία με αυτιστικό ήρωα, ο «Ανθρωπος της βροχής» (Rain Man), δεν αφορά τον ίδιο τον Ρέιμοντ (Ντάστιν Χόφμαν), αλλά το πώς η παρουσία του επιδρά στη ζωή και στην προσωπικότητα του μη αυτιστικού αδελφού του Τσάρλι (Τομ Κρουζ).
Με αυτά τα δεδομένα, το ντοκιμαντέρ του Ρότζερ Ρος Γουίλιαμς «Life Animated» αποτελεί τομή. Για πρώτη φορά έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τι μπορεί να συμβαίνει μέσα στο μυαλό ενός αυτιστικού, πώς ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον κόσμο, πώς προσπαθεί να συνδεθεί μαζί του και να λειτουργήσει μέσα του. Στο ντοκιμαντέρ, ο ίδιος ο Οουεν Σάσκαϊντ, αυτιστικός από τριών ετών, λέει την ιστορία του, περιγράφει τα συναισθήματά του και βλέπουμε τον τρόπο που διαχειρίζεται κρίσεις, καθώς η κάμερα τον παρακολουθεί σε μια καθοριστική χρονιά της ζωής του και της ζωής κάθε ανθρώπου: μετά την αποφοίτηση από ένα κολεγιακό πρόγραμμα για αυτιστικούς, καλείται να ζήσει μόνος του και να αντιμετωπίσει τον πρώτο του χωρισμό από ερωτική σχέση.
Οταν ο Οουεν βυθίστηκε στον αυτισμό κι έχασε την επαφή με τους ανθρώπους στο περιβάλλον του κατά την παιδική του ηλικία, η μόνη μεγάλη αγάπη του που έμεινε σταθερή ήταν οι ταινίες κινουμένων σχεδίων της Ντίσνει. Τις έβλεπε ξανά και ξανά, απομνημόνευε τους διαλόγους, περιβαλλόταν από κουκλάκια και αφίσες ηρώων του Ντίσνεϊ. «Εμμονή» ονομάζουν αυτήν τη συμπεριφορά οι γιατροί, κάθε αυτιστικός έχει κι από μία, και μέχρι πρόσφατα συμβούλευαν τους γονείς να την περιορίζουν. Η εμπειρία των γονιών του Οουεν, όμως, συνάδει με τις νέες φωνές στην επιστημονική κοινότητα, κατά τις οποίες αυτές οι «εμμονές» είναι ο μόνος δρόμος για να τους πλησιάσεις. «Θα πρέπει να μπεις εσύ στον κόσμο τους βαθιά, για να μπορέσεις να έρθεις σε επαφή μαζί τους και να τους τραβήξεις στον δικό σου», σύμφωνα με τον πατέρα του Οουεν, δημοσιογράφο βραβευμένο με Πούλιτζερ, Ρον Σάσκαϊντ, και συγγραφέα του βιβλίου «Life Animated: A Story of Sidekicks, Heroes and Autism», που αφορά την εμπειρία του με τον γιο του.
Ταινίες–οδηγός
Ο Οουεν χρησιμοποιεί τις ταινίες ως οδηγό για το πώς να ζήσει τη ζωή, πώς να συμπεριφέρεται στους άλλους, να κατανοεί συναισθήματα και να εξερευνά εμπειρίες του παρελθόντος. Σε δύσκολες στιγμές ανατρέχει σε αντίστοιχα κομμάτια τους. Κατά τη μετακόμιση βρήκε ανακούφιση στον Ντάμπο, την πρώτη νύχτα που έμεινε μόνος θέλησε να δει τον Μπάμπι, τα προβλήματα με το κορίτσι του τα αντιμετώπισε βλέποντας την «Πεντάμορφη και το Τέρας». «Οι ταινίες της Ντίσνεϊ με βοηθούν να βρω τη θέση μου στον κόσμο», λέει ο ίδιος. Σύμφωνα με τον Γουίλιαμς, «αυτές είναι κλασικές ιστορίες με τις οποίες έχουμε μεγαλώσει όλοι. Και από το ντοκιμαντέρ φαίνεται και η δύναμη της ιστορίας. Ολοι χρειαζόμαστε μια ιστορία για να επιβιώσουμε. Η δύναμη της ιστορίας είναι η δύναμη της διαδρομής του ήρωα. Ολοι κάνουμε τη δική μας διαδρομή για να βρούμε τον ήρωα μέσα μας – είναι παγκόσμιο». Οι αγαπημένοι ήρωες του Οουεν είναι οι δευτερεύοντες, αυτοί που συντροφεύουν και βοηθούν τους βασικούς ήρωες να βρουν τον δρόμο τους. Είναι και οι δικοί του συμβουλάτορες κι εκείνοι που τον ενθαρρύνουν ώστε να προχωράει προς την «εκπλήρωση του πεπρωμένου του». Οπως έλεγε ο Μουφάσα στον φοβισμένο και διστακτικό Σίμπα στον «Βασιλιά των λιονταριών»: «Κοίτα μέσα σου. Είσαι κάτι περισσότερο από αυτό που έχεις γίνει. Πρέπει να πάρεις τη θέση σου στον κύκλο της ζωής. Να θυμάσαι ποιος είσαι. Είσαι ο γιος μου».
To ντοκιμαντέρ «Life Animated» θα προβληθεί στο 22ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας», που θα διεξαχθεί από 21/9 έως 2/10/2016.