Σε ένα εφαλτήριο για το πέρασμα σε μιαν άλλη εποχή βρίσκεται η Εθνική Λυρική Σκηνή. «Η μεταστέγαση στο Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος απογειώνει τις δυνατότητές μας», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Λυρικής Μύρων Μιχαηλίδης. Με δύο παραγωγές στο Φεστιβάλ Αθηνών («Αΐντα» και «Κάρμεν») αυτό το καλοκαίρι, η Λυρική θα ξεκινήσει τη νέα σεζόν 2016-17 εγκαινιάζοντας τη μεταβατική περίοδο της σταδιακής μεταστέγασης. «Θα διαρκέσει οκτώ μήνες», λέει ο κ. Μύρων Μιχαηλίδης. «Δύο μήνες θα διαρκέσει η μεταφορά και έξι μήνες, η δοκιμαστική περίοδος».
Αυτό σημαίνει ότι η πραγματική λειτουργία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στις νέες εγκαταστάσεις της θα αρχίσει τη μεθεπόμενη περίοδο 2017-18, όταν θα είναι πλήρως έτοιμη και δοκιμασμένη. Κατά τον Μύρωνα Μιχαηλίδη, η μεγάλη πρόκληση για τη Λυρική είναι αφενός η ενίσχυση και η εμβάθυνση των διεθνών συνεργασιών της, ως ισότιμου πλέον συνομιλητή, και αφετέρου η ενθάρρυνση και η καλλιέργεια της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας. Και τα δύο αποτελούν αιχμές για τη στρατηγική στόχευση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
«Τα τελευταία χρόνια έχουμε δουλέψει σοβαρά, με σκοπό να ενισχύσουμε το διεθνές προφίλ μας με στρατηγικές διεθνείς συνεργασίες, οι οποίες μας κάνουν υπερήφανους. Θέλουμε να σταθούμε στο διεθνές γίγνεσθαι». Η Λυρική τα τελευταία χρόνια έκανε όχι μόνο συμπαραγωγές αλλά ανέβασε και ιδιαίτερα φιλόδοξες όπερες, όπως τον «Φάουστ» και το «Τριστάνος και Ιζόλδη» (ο πρώτος Βάγκνερ για την ΕΛΣ) στη σκηνή «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου, που έχει ακριβώς τις ίδιες διαστάσεις με τη νέα όπερα. «Εχουμε, συνεπώς, έτοιμες παραγωγές στο ρεπερτόριό μας, τις οποίες μπορούμε να παρουσιάσουμε». Επιπλέον, έχουν δρομολογηθεί πολλές καλές καλλιτεχνικές παραγωγές με το Κόβεντ Γκάρντεν και άλλες όπερες, ενώ στις αρχές του 2018 η Λυρική Σκηνή θα παρουσιάσει το «Δαχτυλίδι», τον δεύτερο Βάγκνερ της. Η αναβάθμιση της ΕΛΣ σε ανώτερη κατηγορία, από απόψεως κύρους, υποδομών και φιλοδοξίας, καταδεικνύεται και από την επιλογή της Αθήνας για τη διεξαγωγή της ετήσιας συνάντησης του Opera Europe το 2018. «Είναι μεγάλη τιμή», λέει ο κ. Μύρων Μιχαηλίδης, «το γεγονός ότι θα φιλοξενήσουμε την κορυφαία αυτή διοργάνωση, που θα γίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα». Το Opera Europe είναι το δίκτυο για 160 οργανισμούς και φεστιβάλ όπερας από 40 χώρες.
Ηδη όμως το καλοκαίρι του 2017 η Λυρική θα έχει προχωρήσει, αν όλα πάνε καλά, τη συνεργασία της με το Φεστιβάλ Αθηνών για την εμφάνισή της στην Επίδαυρο. «Εχουμε συζητήσει με τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο να παρουσιάσουμε μια νέα παραγωγή με το Μπαλέτο και την Ορχήστρα της Λυρικής, σε χορογραφία Αντώνη Φωνιαδάκη». Αλλωστε, η πρωτογενής ελληνική δημιουργία αποτελεί κεντρικό στόχο του Μύρωνα Μιχαηλίδη. Η «Φόνισσα», η όπερα του Γιώργου Κουμεντάκη που εντάσσεται πλέον στο ρεπερτόριο της ΕΛΣ, αποτελεί πηγή υπερηφάνειας, όχι μόνο ως καλλιτεχνικό αποτέλεσμα (επιστρατεύοντας μεγάλο αριθμό δημιουργών) αλλά και ως παράδειγμα για τις δυνατότητες και τις επιδιώξεις του οργανισμού.
Ο Μύρων Μιχαηλίδης επιμένει, στη διάρκεια της συζήτησής μας, στην ανάγκη ορισμού μιας νέας αυτοπεποίθησης για την ελληνική συμβολή στον σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό. «Εχει σημασία να προβάλλεται ο πολιτισμός μας στο σύνολό του ακόμη και μέσα από το δημοτικό τραγούδι ή τη νεοελληνική λογοτεχνία». Η «Φόνισσα» έδειξε το μέτρο και την κατεύθυνση. «Στην Εναλλακτική Σκηνή, όπως αποφασίσαμε να την αποκαλούμε, τη διεύθυνση της οποίας έχει ο Γιώργος Κουμεντάκης, θα αξιοποιήσουμε ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει το ελληνικό δυναμικό αλλά και θα ενθαρρύνουμε, με αναθέσεις και παραγγελίες, την πρόκληση νέων έργων. Οι δυνατότητες που μας δίνει πλέον η νέα κτιριακή υποδομή είναι μια χρυσή ευκαιρία για ώθηση προς τα μπροστά».
Αγνωστη παραμένει, προς το παρόν, η τύχη του θεάτρου «Ολύμπια» στην οδό Ακαδημίας, το οποίο ανήκει στην Τράπεζα της Ελλάδος. «Η χρήση του θα αποφασισθεί από το υπουργείο Πολιτισμού», διευκρινίζει ο Μύρων Μιχαηλίδης. Το πιθανότερο, πάντως, είναι ότι λόγω ιστορικότητας (στην ίδια θέση υπήρχε και το προπολεμικό «Ολύμπια») θα διατηρηθεί ως θέατρο για παραστάσεις ειδικού χαρακτήρα.
Παρά την ευοίωνη προοπτική και παρά το μηδενικό πλέον χρέος, η Εθνική Λυρική Σκηνή αντιμετωπίζει πρόβλημα υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης, ιδίως σε τεχνικό προσωπικό. «Διατηρώ την αισιοδοξία μου», καταλήγει ο κ. Μύρων Μιχαηλίδης.