«Αυτό, ναι, είναι ένα σωστό στήσιμο. Αυτή είναι μια σωστή δομή πλάνου», ακούγεται να λέει ο Γιωργής Τσουρής, ενώ τοποθετεί τους πάντες στις θέσεις τους. Είναι ο σκηνοθέτης της παράστασης «Μαθήματα Πολέμου ΙΙΙ – Αθηναίων Δράματα», το τρίτο έργο της δραματικής τριλογίας που στο παρελθόν σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Λιγνάδης και που αντλεί έμπνευση από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Η παράσταση επιστρατεύει θεατρικές και εκπαιδευτικές τεχνικές με στόχο τη βιωματική διδασκαλία.
Η πρόβα, πάντως, εκτυλίσσεται ειρηνικά και το σκηνικό δεν έχει εντάσεις: ένα βάθρο εκ δεξιών, τα μουσικά όργανα εξ ευωνύμων και στο κέντρο ένα τραπέζι εν είδει δικαστικής έδρας, κάτω από μία οθόνη που απεικονίζει ένα άγαλμα της Αθηνάς ή ένα χάρτη των Αργινουσών. Ο φωτισμός «τσιμπάει» λίγο τους ηθοποιούς που στέκονται στο βάθος φορώντας ρούχα αυστηρά, ενώ η σκηνογράφος επισκευάζει μια τριήρη σε μινιατούρα. Κάποιος ειδοποιεί την ομήγυρη ότι το κυλικείο είναι πλέον κλειστό. Είναι ώρα για διάλειμμα: ευκαιρία για τον σκηνοθέτη, να πει καθώς λέμε, δυο λόγια για την παράσταση.
«Η ιδιοτυπία του εγχειρήματος είναι ότι επιχειρεί να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στις τεχνικές του θεάτρου και σε αυτές του μαθήματος», επισημαίνει ο Γιωργής Τσουρής. Οχι ότι τα «Μαθήματα Πολέμου» έχουν αποκλειστικά χαρακτήρα βιωματικής διδασκαλίας για εφήβους. Τα κείμενα του τελευταίου και αυτοτελούς μέρους της τριλογίας, όχι από τον Θουκυδίδη πλέον, αλλά από τα «Ελληνικά» του Ξενοφώντος, σε μετάφραση Γιάννη Λιγνάδη, αν και καταγράφουν το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου και της αθηναϊκής ηγεμονίας από ιστορική σκοπιά, αποκτούν μέσα από τη θεατρική πράξη «ένα άλλο έρεισμα και μια αυξημένη δυνατότητα ταύτισης, που αναδεικνύει τη δύναμή τους και το πόσο μας αφορούν σήμερα». Τόσο, που ο Τσουρής έχει αγαπημένα επεισόδια, όπως η δίκη και εκτέλεση των Αθηναίων στρατηγών μετά τη ναυμαχία των Αργινουσών, «γραμμένη με ένα τρόπο που είναι σαν να συνέβη όχι χθες, αλλά αύριο». Ορισμένα άλλα αγαπημένα στιγμιότυπά του, δεν βασίζονται σε ιστορικές καταγραφές. «Είναι εκείνα που έχουν να κάνουν με τις σιωπές», λέει. «Αν έχει λειτουργήσει σωστά ο λόγος προηγουμένως, η παύση που ακολουθεί είναι από τις πιο δυνατές».
Ο Γιωργής Τσουρής και ο ηθοποιός Στάθης Κόικας σε στιγμιότυπο από τις πρόβες των «Μαθήματα Πολέμου ΙΙΙ – Αθηναίων Δράματα».
Στη διάρκεια μιας θεατρικής πρόβας, τη σιωπή μπορεί να διακόψει ο ήχος μιας φλογέρας που σε στυλ βουκολικό παιανίζει τον εθνικό ύμνο· το σχεδόν θρυλικό «ο μεν Αλκιβιάδης τοσαύτα είπε», αλλά και η αφήγηση των γεγονότων του 411 π.Χ. με ένα τρόπο που σε αντίθεση με τον πατροπαράδοτο σχολικό, επιδιώκει την αφομοίωση, δεν την επιβάλλει.
Ενα είδος δασκάλας ή συντονίστριας, είναι και ο ρόλος που έχει αναλάβει στα «Μαθήματα Πολέμου ΙΙΙ» η Αλίκη Αλεξανδράκη. Ενας ρόλος καθόλου ευκολότερος από τον συνήθη θεατρικό: «εδώ, η δυσκολία για τον ηθοποιό είναι ότι πρέπει να φτιάξει ο ίδιος μια κατάσταση, να πιστέψει πολύ σε αυτό που κάνει και στον λόγο που το κάνει», λέει η Αλεξανδράκη. «Να το υποστηρίξει επιστρατεύοντας όχι μόνο τα μέσα της θεατρικής του καθημερινότητας, αλλά και τη γενικότερη παιδεία του».
Η ηθοποιός Νάντια Κατσούρα με τα απαραίτητα φροντιστηριακά είδη.
Ο νεαρός συνάδελφός της Βασίλης Αθανασόπουλος δεν διαφωνεί. Για εκείνον, κύριο μέλημα σε ένα τέτοιο εγχείρημα είναι «όχι να αναδείξεις τον ψυχισμό ενός χαρακτήρα, όσο να αφηγηθείς αυτά που πρέπει σωστά, ώστε το κοινό να καταλάβει τις πληροφορίες που δίνεις». Εν προκειμένω, εκείνες που αφορούν τον Αλκιβιάδη, το υλικό του οποίου βρίσκεται υπό την ευθύνη του Βασίλη Αθανασόπουλου. «Αντίθετα από τον Θουκυδίδη, ο Ξενοφώντας θίγει και εξωπολεμικά ζητήματα», λέει ο ηθοποιός. «Ο Αλκιβιάδης έχει μείνει στην ιστορία όχι μόνο για τα στρατιωτικά του χαρακτηριστικά. Οπως έλεγε στην προηγούμενη παράσταση η ιστορικός Νίκη Μακρή, ήταν ένας σούπερ σταρ της εποχής».
Οι «σταρ» τούτης εδώ της παράστασης επιχειρούν στη διάρκεια της πρόβας να βρουν τον σωστό τρόπο, ανάμεσα σε τόσους, για να σωματοποιήσουν την ατάκα τους ή για να σηκωθούν κωμικά από μια καρέκλα. Ακόμα και για να χορογραφήσουν ένα καβγά, όπως αυτόν μεταξύ Πάρη Αλεξανδρόπουλου και Στάθη Κόικα: ξεκινούν περιγράφοντας μια ναυμαχία κι όσο ανεβάζουν την ένταση, οι διαθέσεις αγριεύουν. Τελικά, πιάνονται στα χέρια, κυλιούνται στο πάτωμα. «Η αναγωγή εδώ, είναι το αγορίστικο παιχνίδι», λέει ο Τσουρής που φαίνεται να γνωρίζει τι διακυβεύεται σκηνοθετικά κάθε στιγμή. «Αυτό το αγορίστικο παιχνίδι με το οποίο μοιάζει πάντοτε ο πόλεμος».
«Μαθήματα Πολέμου ΙΙΙ – Αθηναίων Δράματα», Θέατρο Rex – Σκηνή «Ελένη Παπαδάκη».