«Θέλω να ξαφνιαστείς όταν αντικρίσεις την πραγματικότητα στον καθρέφτη. Μπορείς και να πέσεις από την ταραχή σου με αυτό που βλέπεις», προτρέπει ο σκηνοθέτης Oskaras Korsunovas την ηθοποιό Ιωάννα Παππά. «Πάμε πάλι την ίδια σκηνή», ζητάει. Η σκηνή του θεάτρου «Πορεία», ντυμένη από τον Dainius Liskevicius, δίνει το κοινωνικό-οικονομικό στίγμα της παράστασης «Μιράντα»:
Σε ένα μικροαστικό διαμέρισμα γεμάτο βιβλία, ο Λαέρτης Μαλκότσης (Πρόσπερο) σηκώνει από τον κορμό την ανάπηρη κόρη του Μιράντα (Ιωάννα Παππά) και την κάνει βόλτα. Εκείνη ακουμπά πάνω στα πόδια του πατέρα της σαν να περπατά, έως ότου πατέρας και κόρη «πέσουν» μπροστά στον καθρέφτη και κοιτάξουν τους εαυτούς τους.
Οι δύο πραγματικότητες
«Είναι ενδιαφέρον το σημείο όταν διασταυρώνονται οι δύο πραγματικότητες», μου λέει ο Korsunovas -μας έδωσε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε μια από τις τελευταίες πρόβες- και ζητάει από τον μουσικό Antanas Jasenka, που κάθεται δίπλα του, να παίξει από το λάπτοπ τη μουσική γέφυρα που θα ακούγεται στο συγκεκριμένο σημείο της παράστασης. Η παράσταση άλλωστε είναι πλούσια σε μουσική, που υπογραμμίζει τις μεταπτώσεις των δύο ηρώων. «Καθώς το πνεύμα πασχίζει για την ελευθερία του, έχει τη δύναμη να κάνει απίστευτα πράγματα· μπορεί ακόμη και να πετάξει. Εχει ακόμη και τη δύναμη να μεταμορφώσει την πραγματικότητα», συμπληρώνει ο Korsunovas.
Προσωπικά βιώματα
Ο Λιθουανός σκηνοθέτης αντλεί από την προσωπική του εμπειρία ως «υπηκόου» της Σοβιετικής Ενωσης και «χρησιμοποιεί» την «Τρικυμία» του Σαίξπηρ για να μιλήσει για την εξουσία και τις ατέρμονες, παράλογες μάχες για την κατάκτησή της. Σε μια εποχή απολυταρχίας, ένα διαμέρισμα γίνεται η όαση όπου συντηρείται η πνευματική αντίσταση κατά του καθεστώτος, κατά της εξουσίας. «Θα σου διαβάσω την “Τρικυμία”», ανακοινώνει ο πατέρας στην κόρη στην αρχή της παράστασης, και μοιάζει να λέει ότι θα της δείξει τον κόσμο μέσα από ένα παραμύθι (μετάφραση: Νίκος Χατζόπουλος).
«Η ανάγνωση του έργου επιτρέπει να δούμε τα μυθωδώς διαδραματιζόμενα πάνω στο νησί του Πρόσπερου ως έναν αγώνα για την εξουσία και ως μια “επανάληψη της ιστορίας του κόσμου” ― και μάλιστα μέσα από το πρίσμα της φάρσας. Ολοι οι Πρόσπεροι βρίσκονται στα δικά τους ακατοίκητα νησιά, που μπορεί να είναι κάποια μικρά αστικά διαμερίσματα γεμάτα βιβλία», υποστηρίζει ο Korsunovas, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει ιδιαίτερα εντυπωσιακή πορεία στο ευρωπαϊκό θεατρικό γίγνεσθαι, ξεφεύγοντας από τα σύνορα της μικρής του χώρας στη Βαλτική Θάλασσα.
Ο Korsunovas σηκώνεται από τη θέση του, μιλάει στον μουσικό. «Είναι πολύ δύσκολη συνθήκη δύο άνθρωποι να παίζουν την “Τρικυμία” πάνω στη σκηνή», παρατηρεί ο Λαέρτης Μαλκότσης. «Θέατρο δεν είναι μόνο η γλώσσα. Θέατρο μπορεί να είναι και μια φλέβα του ηθοποιού, που μπορεί να πει πολλά στον θεατή», λέει ο Korsunovas απαντώντας μου, όταν του επισημαίνω το χάσμα που μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σε έναν σκηνοθέτη που καλείται να σκηνοθετήσει ένα έργο σε ξένη γλώσσα. «Το θέατρο παράγεται από τη σύγκρουση του λόγου και της πράξης. Αυτό το πεδίο είναι το θέατρο. Το αληθινό θέατρο βασίζεται στη σύγκρουση αυτών των δύο στοιχείων», τονίζει. «Εάν η θεατρική πράξη δεν έχει θολά σημεία, είναι ξεκάθαρη, γεμάτη συναισθήματα, ο θεατής μπορεί να την καταλάβει ακόμη κι αν δεν ξέρει τη γλώσσα των ηθοποιών», προσθέτει ο Antanas Jasenka.
Η ομάδα από τη Λιθουανία που έχει «εγκατασταθεί» το τελευταίο διάστημα στο θέατρο «Πορεία» επιβεβαιώνει τον καλλιτεχνικό διευθυντή του θεάτρου Δημήτρη Τάρλοου, που λέει ότι «η Λιθουανία είναι μια μικρή χώρα με ισχυρό θέατρο, όπως και μπάσκετ».
Η παράσταση «Μιράντα» θα παίζεται από τις 25 Νοεμβρίου (σε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο με τη «Μεγάλη Χίμαιρα») κάθε Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 9 μ.μ. και κάθε Κυριακή στις 5 μ.μ.