Ο ένας είναι από τους πιο δημοφιλείς σύγχρονους θεατρικούς συγγραφείς – ο Ακης Δήμου· ο άλλος επιμένει να καταπιάνεται με παλιότερα κείμενα και εντυπωσιάζει με τις παραγωγές του τα τελευταία χρόνια – ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης.
Οι δυο τους συναντώνται για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν όταν ο Ακης Δήμου μετέγραψε την «Κερένια κούκλα» του Κων. Χρηστομάνου και είχε σκηνογραφήσει τότε ο Γιάννης Σκουρλέτης). Τώρα επέλεξαν μια νουβέλα του Ιωάννη Κονδυλάκη, που γράφτηκε το 1919 και είχε τίτλο «Πρώτη αγάπη». Ο Ακης Δήμου μετέγραψε και πάλι αυτό το κείμενο, και από προχθές Πέμπτη παρουσιάζεται από την ομάδα bijoux de kant, με τον τίτλο «Οσα η καρδιά μου στην καταιγίδα», στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη. Με τον Ακη Δήμου επικοινωνήσαμε τηλεφωνικά, στη Θεσσαλονίκη. Και ήταν χειμαρρώδης.
«Η “Πρώτη αγάπη” ήταν κείμενο το οποίο φλέρταρα πάρα πολλά χρόνια, μου αρέσει πάρα πολύ. Εχω εμμονή με τους λογοτέχνες του μεσοπολέμου, ίσως και με τους προγενέστερους. Εχω την αίσθηση ότι δεν πρόκειται για επιστροφή σε κάτι παλιό, αλλά για έναν διάλογο δικό μου με έναν λόγο που ισχύει ακόμα. Θεωρώ ότι πολλά από αυτά τα κείμενα είναι μήτρες που γεννάνε συνεχώς καινούργια αισθήματα, και το τοπίο τους αλλάζει ανάλογα με το βλέμμα μας. Το πώς θα χειριστείς θεατρικά ένα τέτοιο κείμενο είναι πάρα πολύ μεγάλο στοίχημα. Τα πράγματα όμως κρίνονται και στην πρόθεση και στο αποτέλεσμα, αλλά κυρίως στο τι μας υποβάλλει αυτό το κείμενο σε σχέση με αυτό που είμαστε, που είμαι σήμερα. Στην “Πρώτη αγάπη” διάβαζα πάντα την ιστορία του βιβλίου σαν την ιστορία ενός πνιγμού. Διαβάζοντάς το συνειδητοποιούσα ότι είμαστε τελικά μόνοι, αλλά μας θερμαίνει η φλόγα της επιθυμίας για κάποιον άλλον. Χωρίς αυτήν τη φλόγα το σκοτάδι είναι ασήκωτο, όσο κι αν μεγαλώνοντας μαθαίνουμε και κρατάμε αποστάσεις ασφαλείας από τον φόβο μη γίνουμε στάχτη. Διάβασα την ιστορία της “Πρώτης αγάπης” σαν την ιστορία της πρώτης αγάπης ενός αγοριού που βρίσκεται αντιμέτωπο με την ίδια του την επιθυμία. Είναι η ιστορία της συναισθηματικής ενηλικίωσης ενός παιδιού».
Και ανάμεσα στις σκέψεις του για τον Κονδυλάκη και το πόσο το κείμενό του τον παρηγόρησε το περασμένο δύσκολο καλοκαίρι και τον βοήθησε να αποκτήσει έρμα, ο Ακης Δήμου μού αποκαλύπτει πως όταν γράφει διαφεύγει βλέποντας αμερικανικές σειρές. «Το καλοκαίρι στην πρώτη γραφή της “Πρώτης αγάπης” έβλεπα το “Mad Men”», λέει.
Και κοκορέτσι και Μπόουι
Τον Γιάννη Σκουρλέτη τον έκλεψα κυριολεκτικά από την πρόβα, τρεις μέρες πριν από την πρεμιέρα. «Αυτό που συμβαίνει είναι ότι προσπαθούμε να καταλάβουμε ό,τι (μας) συμβαίνει. Αφορμή και κίνητρο γι’ αυτό είναι το έργο που καταπιανόμαστε κάθε φορά. Εμείς κάνουμε μια προσπάθεια τα τελευταία χρόνια με κείμενα ελληνικά ή κείμενα που έχουν αφορμή ελληνικές καταστάσεις και συμβάντα. Γιατί πιστεύω βαθιά ότι τα ζητήματα ταυτότητας που τίθενται σήμερα, τα κείμενα, που έχουν να κάνουν με μια διαχρονία της γλώσσας και του αισθήματος, μας επιτρέπουν να ανιχνεύουμε ό,τι μας συμβαίνει. Σε επίπεδο ταυτότητας προσωπικής αλλά και εθνικής. Πιστεύω ότι όσο πιο προσωπικός γίνεσαι, τόσο πιο δημόσιος γίνεσαι, άρα κάνεις πολιτική».
Τον ενδιαφέρουν τα κείμενα που έχουν τη σκόνη του χρόνου. «Κι αυτό συμβαίνει τώρα με τον Κονδυλάκη, και με τον Χρηστομάνο παλαιότερα, και με τη “Ramona” το καλοκαίρι στο Φεστιβάλ Αθηνών. Εργο που συνομιλούσε με το “Λεωφορείον ο Πόθος”, ένα έργο που είναι ξένο αλλά είναι πλέον κτήμα μας. Κτήμα μας δεν είναι μόνο το κοκορέτσι, είναι και ο Ντέιβιντ Μπόουι. Οταν κάναμε τη “Στέλλα” στα Δημοτικά Σφαγεία, λέγαμε το γνωστό τραγούδι “Εφτά τραγούδια θα σου πω…”. Και κάποια στιγμή μια νέα ηθοποιός αποκάλυψε ότι το γνώριζε, αλλά όχι από την ταινία, αλλά σαν το νανούρισμα που της έλεγε η μάνα της για να κοιμηθεί. Δεν είναι καταπληκτικό; Αρα οι συνέχειες και οι μεταφορές και το πώς τα πράγματα μεταλλάσσονται και γίνονται μήτρες για να φέρουν καινούργια υλικά κάθε φορά, νομίζω ότι αυτήν την περίοδο έχει πολύ μεγάλη σημασία».
Οσο για την ιστορία του Κονδυλάκη «είναι ένας έρωτας ματαιωμένος, αδιέξοδος, που δεν συντελείται. Αλλά το ενδιαφέρον στον Κονδυλάκη είναι ότι μπολιάζει το αστικό μυθιστόρημα με ηθογραφικά στοιχεία, αλλά έχει πολύ βαθιά ανάλυση στους χαρακτήρες, μη γνωρίζοντας τα ζητήματα της ψυχανάλυσης που άρχισαν να αναπτύσσονται στην Ευρώπη. Κι αυτό είναι σπουδαίο».
Ο Γιάννης Σκουρλέτης δεν σκέφτεται τι θα πει και δεν κρύβεται. Στην πορεία της κουβέντας μού λέει ότι δεν έχει κανένα δίπλωμα, παρά μόνο δίπλωμα οδήγησης. «Ημουνα πολύ ανήσυχο παιδί, δεν κατάφερα να τελειώσω ούτε το σχολείο. Ομως, ξέρεις, πιστεύω πάρα πολύ στον “ηλεκτρισμό”. Και πιστεύω ότι τα πράγματα έχουν ακόμα μια δυνατότητα να πυροδοτήσουν κάτι».