Σημαντική πρόοδο σε σχέση με το ισχύον καθεστώς αποτελεί ο Κώδικας Διευθέτησης Οφειλών και Παροχής Δεύτερης Ευκαιρίας που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και αναμένεται να εισέλθει προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Οκτωβρίου. Την άποψη αυτή διατυπώνει ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας σε επιστολή του προς τον πρόεδρο της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών Γιώργο Χατζηνικολάου, αντικρούοντας τις αιτιάσεις των τραπεζών, που υποστηρίζουν ότι «ο νόμος θα δημιουργήσει ένα νέο κύμα στρατηγικών κακοπληρωτών».
Οπως σημειώνει στην επιστολή του ο κ. Στουρνάρας, το νέο καθεστώς εκσυγχρονίζει το ελληνικό δίκαιο με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα, άποψη με την οποία ευθυγραμμίζεται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της έκθεσης ενισχυμένης εποπτείας που δημοσίευσε χθες, στην οποία σημειώνει ότι «ο νέος πτωχευτικός κώδικας έχει όλα τα βασικά χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου πλαισίου φερεγγυότητας».
Υπενθυμίζεται ότι οι τράπεζες, στο κείμενο των παρατηρήσεων για τον νέο πτωχευτικό κώδικα που έχουν αποστείλει στο υπουργείο Οικονομικών, διαφωνούν με την επέκταση της έννοιας της πτώχευσης και στα φυσικά πρόσωπα χωρίς εμπορική ιδιότητα και επικεντρώνουν την κριτική τους στο θέμα του εξωδικαστικού μηχανισμού, που θα ισχύσει όχι μόνο για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες –όπως συμβαίνει σήμερα–, αλλά και για τα νοικοκυριά. Η επιχειρηματολογία τους βασίζεται και στην ανάλυση των επιπτώσεων που έχει κάνει η Deloitte, βάσει της οποίας η καθολική εφαρμογή του εξωδικαστικού μηχανισμού τόσο στα νομικά όσο και στα φυσικά πρόσωπα θα οδηγήσει σε νέες ροές μη εξυπηρετούμενων δανείων μεταξύ 3,7 και 9,8 δισ. ευρώ –ανάλογα με το μετριοπαθές ή το πιο δυσμενές σενάριο–, εξέλιξη που, όπως επισημαίνει η Deloitte, θα έχει επιπτώσεις στις προβλέψεις και στους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών.
Η ανάλυση της Deloitte
Τοποθετούμενος σε μια τέτοια δυσοίωνη πρόβλεψη, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας σημειώνει ότι η ανάλυση της Deloitte αποδίδει την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στη λειτουργία του εξωδικαστικού μηχανισμού, «χωρίς να εκτιμά την αύξηση που αναμένεται λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, ανεξάρτητα δηλαδή από την ύπαρξη ή όχι του εξωδικαστικού μηχανισμού». Ο κ. Στουρνάρας εκφράζει την άποψη ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός θα βοηθήσει όσους οφειλέτες είναι ιδιαίτερα «ευπαθείς» σε αθέτηση, έτσι ώστε να ρυθμίσουν τις οφειλές τους με τους πιστωτές, αντί να οδηγηθούν σε καθυστέρηση πληρωμών.
Να σημειωθεί ότι για να κάνει αίτηση ρύθμισης των χρεών του με εξωδικαστικό τρόπο ένα φυσικό πρόσωπο πρέπει η συνολική οφειλή του να υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ και να μην υπάρχει συγκέντρωση του χρέους σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% σε έναν μόνο πιστωτή. Η διαδικασία ρύθμισης είναι εθελοντική, δηλαδή δεν δεσμεύει τους πιστωτές, ενώ προβλέπεται και συγκεκριμένος χρόνος ολοκλήρωσης της διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές, ο οποίος δεν μπορεί να ξεπερνάει κατά κανόνα τους δύο μήνες. Oπως προβλέπει το νομοσχέδιο, σε περίπτωση ευάλωτου οφειλέτη που αποδεδειγμένα βρίσκεται σε αδυναμία αποπληρωμής ή έχει υποστεί μείωση του εισοδήματός του, το Δημόσιο μπορεί να επιδοτήσει τη δόση του δανείου που συνδέεται με την προστασία της πρώτης κατοικίας εφόσον το υπόλοιπο της οφειλής δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ ανά πιστωτή.
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει την ανάγκη διασφάλισης της βιωσιμότητας των εξωδικαστικών συμφωνιών αναδιάρθρωσης με τρόπο ώστε να διατηρηθεί η ισορροπία στην επιδότηση της εξωδικαστικής αναδιάρθρωσης χρέους για τα φυσικά πρόσωπα, να μην ενθαρρυνθεί η αθέτηση υποχρεώσεων και να αποφευχθούν δυσμενείς επιπτώσεις στον νέο δανεισμό.
Εμπόδια στην ανάκαμψη από δεύτερο κύμα πανδημίας
Ενα νέο κύμα της πανδημίας μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερη ύφεση και μεγαλύτερη καθυστέρηση της ανάκαμψης από ό,τι αναμενόταν αρχικά, προειδοποίησε σε άρθρο του στη γερμανική εφημερίδα Handelsblatt ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, χτυπώντας παράλληλα καμπανάκι για τις βαθιές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η πρόωρη άρση των μέτρων στήριξης που έχουν εφαρμοστεί. Επιπλέον, πρότεινε την ίδρυση bad banks σε εθνικό ή ακόμα και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων που μπορεί να προκαλέσει η πανδημία.
Αν και η πρωτοφανής στήριξη μέσω των ληφθέντων μέτρων πολιτικής περιόρισε τις επιπτώσεις στην οικονομία, ωστόσο η πανδημία οδήγησε σε ανακατανομή των πόρων, και οι κλάδοι που δέχθηκαν τα σφοδρότερα πλήγματα αναμένεται να συρρικνωθούν, όπως σημείωσε ο κ. Στουρνάρας.
Για να αποτραπεί η βαθύτερη ύφεση της οικονομίας, όπως τόνισε, πρέπει να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα όλα τα διαθέσιμα μέσα και εργαλεία (δημοσιονομικά, νομισματικά, μακροπροληπτικά), παράλληλα με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την παραγωγικότητα. Οπως προειδοποίησε, η σταδιακή άρση των μέτρων στήριξης θα πρέπει να αρχίσει μόνον αφού η οικονομία τεθεί σε σταθερή τροχιά ανάκαμψης.
Παράλληλα, σημείωσε ότι οι κοινές δημοσιονομικές παρεμβάσεις στην Ευρώπη είναι αναγκαίο να συνεχιστούν, ενόψει και του διαφορετικού δημοσιονομικού χώρου που διαθέτουν τα επιμέρους κράτη-μέλη της Ε.Ε. Επίσης, η δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης θα πρέπει να αποτελέσει την απαρχή μιας πιο συντονισμένης και συστημικής αντίδρασης της πολιτικής σε σοβαρές εξωτερικές συμμετρικές διαταραχές, ενώ τα κεφάλαια που θα δοθούν πρέπει να διοχετευθούν πρωτίστως σε παραγωγικές επενδύσεις, στις υποδομές, στην παιδεία, στην υγεία, στην κατάρτιση του εργατικού δυναμικού, στις νέες τεχνολογίες και στις περιβαλλοντικές προτεραιότητες. Κατά τον διοικητή της ΤτΕ, προσοχή πρέπει να δοθεί στις αυξανόμενες ανισότητες και στην ανάγκη να δημιουργηθεί ένα πλέγμα κοινωνικής προστασίας για τους πιο ευάλωτους πολίτες.
Οσον αφορά το τραπεζικό σύστημα, ο κ. Στουρνάρας επισήμανε ότι η τρέχουσα κρίση καθιστά αναγκαίο να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ενωσης, με προτεραιότητα τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εγγύησης Καταθέσεων (EDIS). Επιβάλλεται επίσης, όπως τόνισε, να αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο μιας νέας γενεάς μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.