Νέο «παραθυράκι» στην προσπάθεια των τελευταίων δέκα ετών να κλείσει ο δρόμος προς την πρόωρη συνταξιοδότηση ανοίγει πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εξισώνει τη θεμελίωση δικαιώματος εξόδου από την εργασία μεταξύ γονέων ανηλίκων και γονέων τριών και άνω τέκνων. Η απόφαση αφορά περίπου 8.000 άνδρες ασφαλισμένους στο Δημόσιο, οι οποίοι πλέον αποκτούν τη δυνατότητα να θεμελιώσουν αναδρομικά συνταξιοδοτικό δικαίωμα και να συνταξιοδοτηθούν αρκετά χρόνια νωρίτερα.
Την ίδια στιγμή που οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, εκτιμώντας ότι το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας θα δεχθεί ασφυκτικές πιέσεις μέσα στον επόμενο χρόνο λόγω του επικείμενου «κύματος» ασφαλισμένων προς τη σύνταξη εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, δικαστικές αποφάσεις αλλά και διατάξεις νόμου, όπως η πρόσφατη για τη διαδοχική ασφάλιση που βγάζει στη σύνταξη έως και 12 χρόνια νωρίτερα περισσότερες από 15.000 μητέρες, διαφοροποιούν τα όρια ηλικίας.
Το θέμα με την πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου απασχόλησε ακόμη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά την πρόσφατη 7η έκθεση ενισχυμένης μεταμνημονιακής εποπτείας. Συγκεκριμένα, οι Ευρωπαίοι αναφέρουν χαρακτηριστικά πως υπάρχει μια απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την οποία δίνεται το δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης σε άνδρες δημοσίους υπαλλήλους με μικρά παιδιά, εκφράζοντας εμμέσως την ανησυχία τους για το «ξήλωμα» των μνημονιακών παρεμβάσεων στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Ανησυχία που έσπευσε να κατευνάσει η ελληνική πλευρά, καθώς, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Κομισιόν, «οι εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας είναι ότι οι συνέπειες της απόφασης αυτής θα είναι περιορισμένες», καθώς η δικαστική απόφαση αφορά μόνο εκείνους τους άνδρες με ανήλικα τέκνα που το 2010 είχαν τις νομικές προϋποθέσεις να υποβάλουν αίτηση για πρόωρη συνταξιοδότηση (25 έτη υπηρεσίας και τουλάχιστον ένα παιδί κάτω των 18 ετών) και είχαν υποβάλει αξίωση για πρόωρη συνταξιοδότηση τότε. «Αυτό επηρεάζει μόνο έναν μικρό αριθμό αξιώσεων. Ολα τα άλλα άτομα που υποβάλλουν αίτηση για πρόωρη συνταξιοδότηση θα αξιολογούνται βάσει των νέων, μεταρρυθμισμένων και λιγότερο γενναιόδωρων συνταξιοδοτικών κανόνων και όχι εκείνων που εφαρμόστηκαν πριν από δέκα χρόνια», επισημαίνεται στην έκθεση, με τους εκπροσώπους της Ε.Ε. να καταλήγουν πως «αυτό μετριάζει σημαντικά τον δημοσιονομικό αντίκτυπο της απόφασης».
Αναλυτικά, όπως εξηγεί στην «Κ» ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος που εξειδικεύεται στα ασφαλιστικά θέματα, με την απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εξισώνει τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, κατά το 2010, μεταξύ μητέρων και πατέρων και γενικά γονέων ανηλίκων και γονέων με τρία ή περισσότερα παιδιά, περίπου 8.000 άνδρες ασφαλισμένοι στο Δημόσιο έχουν τη δυνατότητα να θεμελιώσουν αναδρομικά συνταξιοδοτικό δικαίωμα και να συνταξιοδοτηθούν αρκετά χρόνια νωρίτερα.
Για την κατοχύρωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος θα πρέπει ο υπάλληλος/ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης έως τις 31/12/2010. Ταυτόχρονα θα πρέπει είτε να είχε ανήλικο παιδί τότε είτε να το έχει αποκτήσει αργότερα (μετά τις 31/12/2010) ή να είναι τρίτεκνος και άνω.
Για παράδειγμα, εκπαιδευτικός που γεννήθηκε το 1963 και διορίστηκε το 1984, με παιδί που γεννήθηκε το 1992, θα μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με 35ετία σε ηλικία 61 ετών και 6 μηνών. Με την εφαρμογή της απόφασης μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με όριο ηλικίας τα 50 έτη που συμπληρώθηκαν το 2013. Επομένως, μπορεί άμεσα να συνταξιοδοτηθεί. Αντιστοίχως, υπάλληλος σε υπουργείο γεννηθείς το 1966 και με διορισμό στο Δημόσιο το 1990, πατέρας τεσσάρων παιδιών, με το σημερινό καθεστώς θα μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 60 ετών και 2 μηνών. Εάν εφαρμοστεί η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, μπορεί άμεσα να αποχωρήσει με πλήρη σύνταξη χωρίς όριο ηλικίας.
Να σημειωθεί ότι η δικαστική αυτή απόφαση δεν είναι η μόνη που ανοίγει «τρύπες» στο σύστημα. Με πρόσφατη διάταξη νόμου του υπουργείου Εργασίας για τη διαδοχική ασφάλιση, χιλιάδες μητέρες με ανήλικο τέκνο μπορούν να αξιοποιήσουν τα μεταβατικά όρια ηλικίας για να «κλειδώσουν» το δικαίωμα συνταξιοδότησης πρόωρα.
Και βέβαια, ισχύει ακόμη μια σειρά μεταβατικών διατάξεων που θεσμοθετήθηκαν προκειμένου να γίνει πιο ήπια η μετάβαση στο γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, που είναι τα 67 έτη ή τα 62 έπειτα από 40 χρόνια ασφάλισης.
Ευκαιρία για πρόωρη συνταξιοδότηση εντός του 2020, νωρίτερα από το γενικό όριο ηλικίας των 67 ετών, έχουν χιλιάδες ασφαλισμένοι του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα που μπορούν να κάνουν χρήση ειδικών νομοθετικών διατάξεων. Πρόκειται για «παράθυρα» που μένουν ακόμη ανοιχτά στο πλαίσιο της μεγάλης μεταβατικής περιόδου προς τα 62 και τα 67 που ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώνεται το 2022.
Μόνο εντός του τρέχοντος έτους, νωρίτερα στη σύνταξη μπορούν να βγουν δημόσιοι υπάλληλοι με 25ετία έως το 2012 (με μειωμένη ή πλήρη εφόσον συμπληρώσουν 35-37 έτη) αλλά και μισθωτοί του πρ. ΙΚΑ και των πρώην ευγενών Ταμείων ΔΕΚΟ – τραπεζών, που διατηρούν κατά περίπτωση ειδικά όρια ηλικίας. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, οι αιτήσεις συνταξιοδότησης υποβάλλονται κατά κύριο λόγο στο τέλος του έτους, γεγονός που αναμένεται να ενταθεί εξαιτίας της πανδημίας.
Και αυτό γιατί πολλοί εργαζόμενοι, για λόγους που σχετίζονται είτε με την υγεία και την ασφάλειά τους (έχουν κάποιο νόσημα που τους καθιστά ευπαθείς στην πανδημία ή επιθυμούν την αποφυγή συγχρωτισμού στον εργασιακό χώρο) είτε λόγω της κακής κατάστασης στην οικονομία και στην αγορά εργασίας (χαμηλοί μισθοί, ευέλικτη απασχόληση, μειωμένες προσλήψεις), εκτιμάται ότι θα επιλέξουν τη λύση ακόμη και της πρόωρης συνταξιοδότησης, που οδηγεί βέβαια και σε μικρότερη σύνταξη.