ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ατενίζει το δεύτερο μισό του 2021 με αισιοδοξία στο οικονομικό μέτωπο. Στις θερινές προβλέψεις της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεώρησε σημαντικά προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας φέτος, σε σύγκριση με τις εαρινές προβλέψεις στα μέσα Μαΐου. Το ΑΕΠ της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης αναμένεται πλέον να μεγεθυνθούν κατά 4,8% το 2021, έναντι προβλέψεων 4,2% και 4,3% αντίστοιχα τον Μάιο.
Ωστόσο, η ραγδαία εξάπλωση της παραλλαγής «Δέλτα» δημιουργεί ανησυχίες για ανακοπή της ορμητικής ανάκαμψης και για την προοπτική επαναφοράς αυστηρών περιοριστικών μέτρων – και παράτασης των δημοσιονομικών πολιτικών στήριξης της οικονομίας, που ήδη έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση των ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών.
Με το πραγματικό ΑΕΠ της Ε.Ε. να εκτιμάται πλέον ότι θα επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα κατά το δ΄ τρίμηνο του 2021 –ένα τρίμηνο νωρίτερα από την εκτίμηση των εαρινών προβλέψεων– αναμένεται να ενταθούν οι δύσκολες διαβουλεύσεις για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) και την πορεία προς τη δημοσιονομική εξυγίανση μετά την πανδημία.
Οπως σημείωσε στη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση των θερινών προβλέψεων ο επίτροπος Οικονομίας της Ε.Ε., Πάολο Τζεντιλόνι, χάρη στην πρόοδο των εμβολιασμών και την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων καταστολής του ιού, ο αριθμός των κρουσμάτων COVID-19 στην Ε.Ε. «μειώνεται σταθερά από τις αρχές Απριλίου». Ωστόσο, πρόσθεσε, «τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν σημαντικές αυξήσεις σε ορισμένα κράτη-μέλη, εξαιτίας της πιο μεταδοτικής παραλλαγής “Δέλτα‘‘». Η διασπορά της «Δέλτα», τόνισε ο Ιταλός επίτροπος, είναι «μία γλαφυρή υπενθύμιση» ότι η απειλή της πανδημίας δεν έχει ακόμα απομακρυνθεί.
Ηδη έχει αποφασιστεί, χωρίς ενστάσεις, ότι η γενική ρήτρα διαφυγής, που έχει αναστείλει την ισχύ του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, θα παραμείνει ενεργή και το 2022, με τους κανόνες να ισχύουν εκ νέου –εκτός συγκλονιστικού απροόπτου– από το 2023. Ο κ. Τζεντιλόνι, αλλά και ο πρόεδρος του Eurogroup, Πασκάλ Ντόνοχιου, έχουν επανειλημμένως υπογραμμίσει τη σημασία να αποφευχθεί η πρόωρη απόσυρση της δημοσιονομικής στήριξης.
Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωνε την περασμένη εβδομάδα ότι, βάσει των υφιστάμενων προβλέψεων για την ανάπτυξη και την εξέλιξη της πανδημίας, υπάρχει συναίνεση στο Eurogroup πως δεν απαιτούνται περαιτέρω οριζόντια μέτρα στήριξης. Ο ίδιος αξιωματούχος, ωστόσο, απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Κ», ανέφερε ότι «προφανώς αν οδηγηθούμε σε νέα lockdowns αυτό θα δημιουργήσει την ανάγκη για νέα μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης της οικονομίας».
Ενα εργαλείο που έχει παραμείνει αναξιοποίητο και μπορεί να φανεί χρήσιμο σε ένα τέτοιο αρνητικό σενάριο είναι η πιστωτική γραμμή Pandemic Crisis Support του ESM, που είναι διαθέσιμη έως τα τέλη του 2022. Πρόκειται για δάνεια –240 δισ. ευρώ συνολικά, έως 2% του ΑΕΠ (έτος αναφοράς 2019) της κάθε χώρας-μέλους– με ευνοϊκούς όρους και με την αιρεσιμότητα να περιορίζονται στη χρήση των πόρων για δαπάνες που συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Εως τώρα καμία χώρα δεν έχει αιτηθεί πρόσβαση στο PCS.
Η Κομισιόν έχει διαμηνύσει ότι στο δεύτερο μισό του έτους θα «ξεπαγώσει» η ευρεία διαβούλευση για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε., που είχε προκηρυχθεί τον Φεβρουάριο του 2020, αλλά είχε ανασταλεί λίγες εβδομάδες αργότερα εξαιτίας της εξάπλωσης της πανδημίας στην Ευρώπη. Οι προτάσεις της Κομισιόν αναμένονται το φθινόπωρο, μετά τη διεξαγωγή των γερμανικών εκλογών.
Οι έντονες διαφωνίες για το ποιοι ακριβώς πρέπει να είναι οι κανόνες που θα ισχύσουν στη μετα-πανδημική περίοδο, ήδη έχουν αρχίσει να βγαίνουν στην επιφάνεια. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών –και υποψήφιος καγκελάριος των Σοσιαλδημοκρατών– Ολαφ Σολτς, σε συνέντευξη που παραχώρησε στα τέλη Ιουνίου στους Financial Times, τάχθηκε κατά της τροποποίησης του ΣΣΑ, επιμένοντας ότι το υφιστάμενο πλαίσιο κανόνων παρέχει την αναγκαία ευελιξία για την αντιμετώπιση κρίσεων. Λίγες μέρες πριν, ο Αυστριακός υπουργός Οικονομικών, Γκέρνοτ Μπλούμελ, είχε στείλει επιστολή σε ομολόγους του στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη αναζητώντας συμμάχους στην προσπάθεια υπεράσπισης των αυστηρών κανόνων σχετικά με τα επιτρεπόμενα ελλείμματα και το ύψος του δημόσιου χρέους.
Στην αντίπερα όχθη, η Γαλλία το περασμένο Σαββατοκύριακο, διά στόματος του υπουργού Οικονομικών, Μπρινό Λεμέρ, τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της μονιμοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης για τη χρηματοδότηση μεγάλης κλίμακας επενδύσεων. Το Παρίσι είχε αναγκαστεί να αποδεχθεί τη θέσπιση του Ταμείου ως μία εφάπαξ απάντηση στην κρίση της πανδημίας, για να κάμψει τις αντιστάσεις χωρών όπως η Ολλανδία. Τώρα δείχνει διατεθειμένο να δώσει εκ νέου τη μάχη αυτή.