Πολύ μικρές, με αντικείμενο κυρίως το εμπόριο και τις υπηρεσίες, εξακολουθούν να είναι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα, χαρακτηριστικά που εκ των πραγμάτων τις καθιστούν πολύ πιο ευάλωτες σε έκτακτα γεγονότα αλλά και εμποδίζουν την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε την Πέμπτη η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), σχεδόν το 95% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, 678.206 από τις 718.624 το 2019, απασχολεί έως 9 άτομα. Στη χώρα υπάρχουν μόλις 550 μεγάλες επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 250 εργαζομένους, οι οποίες όμως πραγματοποιούν το 32% του συνολικού τζίρου των επιχειρήσεων της χώρας. Οι 142 από αυτές ανήκουν στον κλάδο της μεταποίησης, κλάδος που και στην περίοδο της πανδημίας επέδειξε πολύ ισχυρές αντοχές και σημειώνει πολύ θετικές επιδόσεις.
Τα παραπάνω στοιχεία έρχονται αν μη τι άλλο να επιβεβαιώσουν για μια ακόμη φορά την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου –αλλαγή που δεν έχει επιτευχθεί ούτε μετά την πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση–, που θα στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε λιγότερο ευάλωτους κλάδους, όπως αυτός της μεταποίησης και της τεχνολογίας, και σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Το τελευταίο ειδικά επιχειρείται μέσα από τα κίνητρα τα οποία προβλέπονται από το Ταμείο Ανάκαμψης για εξαγορές και συγχωνεύσεις, ενώ τις επόμενες ημέρες αναμένεται και νομοσχέδιο με κίνητρα ειδικά για τις συγχωνεύσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι κλάδοι με τον μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων ήταν το χονδρικό και λιανικό εμπόριο με 227.183 επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το 31,6% του συνόλου των επιχειρήσεων, ο κλάδος των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών με 137.925 επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το 19,2%, και ακολουθούν οι υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης με 109.215 επιχειρήσεις, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 15,2%. Ο κλάδος της μεταποίησης αριθμεί 57.117 επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το 7,9% του συνόλου.
Από τα στοιχεία για τη συμβολή του κάθε κλάδου στον συνολικό κύκλο εργασιών και κυρίως από τη συνεισφορά του στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία προκύπτουν χρήσιμα συμπεράσματα: Στον κλάδο του εμπορίου πραγματοποιείται το 44,8% του συνολικού κύκλου εργασιών που συνεισφέρει το 26,2% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Ο κλάδος των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών κάνει μόλις το 3,7% του τζίρου και συνεισφέρει το 8,1% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Ο κλάδος των καταλυμάτων και εστίασης πραγματοποιεί το 5,3% του τζίρου και συνεισφέρει το 9,3% στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία. Ο κλάδος της μεταποίησης πραγματοποιεί το 22,6% του συνολικού κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων στην Ελλάδα και συνεισφέρει το 22,9% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στην ελληνική οικονομία. Σημαντική στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της ελληνικής οικονομίας είναι επίσης η συμβολή του κλάδου μεταφοράς και αποθήκευσης (logistics), κλάδος που βρίσκεται σε διαρκή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Αριθμεί 60.077 επιχειρήσεις (8,4%) του συνόλου και συνεισφέρει το 12% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας.
Με βάση τις τάξεις μεγέθους των επιχειρήσεων προκύπτει ότι το 2019 οι κλάδοι με τις περισσότερες μικρές επιχειρήσεις (από 0 έως 9 απασχολούμενα άτομα) ήταν το χονδρικό και λιανικό εμπόριο με 217.937 επιχειρήσεις και κύκλο εργασιών 42,3 δισ. ευρώ, οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες με 136.073 επιχειρήσεις και κύκλο εργασιών 5,1 δισ. και οι υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης με 92.819 επιχειρήσεις και κύκλο εργασιών 3,6 δισ. ευρώ.
Στον αντίποδα, δηλαδή στην τάξη των μεγάλων επιχειρήσεων (με 250 ή περισσότερα απασχολούμενα άτομα), το μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων παρουσιάζει ο κλάδος της μεταποίησης με 142 επιχειρήσεις και κύκλο εργασιών 33,4 δισ., ακολουθούμενος από τον κλάδο χονδρικού και λιανικού εμπορίου με 94 επιχειρήσεις και κύκλο εργασιών 23,2 δισ. και έπεται ο κλάδος των υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης με 91 επιχειρήσεις και κύκλο εργασιών 2,1 δισ.
Το πόσο πιο ευάλωτες είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε έκτακτα γεγονότα, όπως ήταν η εκδήλωση της πανδημίας του κορωνοϊού, αποτυπώνεται και στα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις ΜμΕ. Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία των ΜμΕ στην Ελλάδα υποχώρησε το 2020 κατά 19,7%. Επιπλέον, οι ελληνικές ΜμΕ υστερούν σημαντικά και σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές ΜμΕ. Η παραγωγικότητά τους, η οποία ορίζεται ως η προστιθέμενη αξία ανά απασχολούμενο, ήταν το 2020 στην Ελλάδα 11.400 ευρώ έναντι 40.000 ευρώ που είναι ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ε.Ε.