Ο Cesar Augusto Gaviria Trujillo διετέλεσε πρόεδρος της Κολομβίας για την περίοδο 1990-1994. Ξεκινώντας την προεκλογική εκστρατεία του και μιλώντας στους ξένους δημοσιογράφους, είπε (στα Αγγλικά) μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Colombians say, God made our land so beautiful it was unfair to the rest of the world. So to even the score, God populated the land with a race of evil men». Οταν άκουσα τα παραπάνω λόγια, βλέποντας την εξαιρετική τηλεοπτική σειρά Narcos (παραγωγή Netflix), πέρασαν από το μυαλό μου διάφορες σκέψεις. Η πρώτη αντίδρασή μου ήταν ότι αν κάποιος Ελληνας πολιτικός έκανε τη δήλωση αυτή σε ξένους δημοσιογράφους όχι μόνο πρόεδρος δεν θα εκλεγόταν, αλλά ούτε και βουλευτής δεν θα γινόταν. Η δεύτερη σκέψη μου ήταν ότι αυτό που είπε ο Gaviria μπορεί να ισχύει και για την Ελλάδα. Πιθανότατα η λέξη «evil» να είναι πολύ βαριά για τους Ελληνες, αλλά πάντως δεν είμαστε αυτοί που ταιριάζουν στην ωραιότερη χώρα του κόσμου, που κάτω από άλλες συνθήκες θα μπορούσε να είναι ένας επίγειος παράδεισος. Μια διαφορετική διατύπωση θα ήταν ότι «ο Θεός έδωσε στους Ελληνες την ωραιότερη χώρα του κόσμου και τους προίκισε με μοναδική εξυπνάδα, αλλά για να ισοφαρίσει το γεγονός αυτό τους στέρησε τη σοφία, ώστε κατέληξαν να είναι πανούργοι και να αυτοκαταστρέφονται». Δεν είναι δικός μου αφορισμός, αλλά του Πλάτωνα πριν από 2.500 χρόνια: «Πάσα επιστήμη χωριζομένη αρετής, ου σοφία, αλλά πανουργία φαίνεται».
Ελάτε να δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτοκαταστροφής. Αφορά τις πρόωρες συντάξεις. Ομολογώ ότι δεν θυμάμαι πόσα άρθρα έχω γράψει για το θέμα αυτό, το οποίο πιστεύω ότι συνέβαλε καθοριστικά στη χρεοκοπία της χώρας. Από το 2007, δηλαδή αρκετά χρόνια πριν από την κρίση, όταν έγραφα στον «Ελεύθερο Τύπο» επισήμανα το τεράστιο αυτό πρόβλημα και τις καταστροφικές συνέπειές του. Σήμερα, ύστερα από τόσα χρόνια, τόσες περιπέτειες, τόσες στερήσεις εξακολουθούμε να βαυκαλιζόμαστε με το ίδιο θέμα. Σας παραθέτω τους τίτλους από τρία πρόσφατα δημοσιεύματα.
«Τα Νέα», 27/4/2022, πρωτοσέλιδο. «Χαρίζει 150 ημέρες ασφάλισης. Διάταξη – δώρο σε ασφαλισμένους. Η κρυφή ρύθμιση του υπ. Εργασίας που εξασφαλίζει νωρίτερα σύνταξη σε συγκεκριμένες κατηγορίες δικαιούχων…».
«Τα Νέα», 17/3/2022. «Μητέρες ανηλίκων. Τα 4 κλειδιά για πρόωρη σύνταξη. Πώς μπορούν να βγουν στη σύνταξη νωρίτερα από τα 62 έτη με 35 έτη προϋπηρεσίας με πραγματικό ή πλασματικό χρόνο ασφάλισης».
«Η Καθημερινή», 30/4/2022. «Στο Νομικό Συμβούλιο τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης στο Δημόσιο. Για μειωμένη σύνταξη στα 55-58 έτη με 25ετία κατά την περίοδο 2020-2012».
Από το πρώτο δημοσίευμα η «κρυφή ρύθμιση» σπάει κόκαλα. Τι σημαίνει «κρυφή ρύθμιση»; Από ποιον είναι κρυφή αφού είναι πρωτοσέλιδο; Αλήθεια, τι θέλουμε να κρύψουμε; Ομολογώ ότι δεν κατάλαβα. Το μόνο που κατάλαβα είναι βρήκαμε άλλη μία ελληνική «πατέντα» για να χαρίσουμε 150 ημέρες ασφάλισης σε κάποιους. Κάπως έτσι χαρίζαμε λεφτά και χρόνια ασφάλισης και έτσι χρεοκοπήσαμε.
Ομοίως και τα άλλα δύο δημοσιεύματα αναδεικνύουν την αλλοτρίωσή μας στο πρόβλημα. Υποτίθεται ότι καθιερώσαμε την ηλικία σαν το απόλυτο κριτήριο απονομής της σύνταξης, όπως έχουν κάνει οι περισσότερες χώρες. Η ηλικία είναι το μόνο στοιχείο που δεν «μπαλαμουτιάζεται», σε αντίθεση με όλα τα άλλα τα οποία επιδέχονται διασταλτικές ερμηνείες. Υποτίθεται ότι έχουμε σαν όριο συνταξιοδοτήσεως τα 67 χρόνια, όπως πολλές άλλες χώρες. Σε πολιτισμένες χώρες μπορείς να πάρεις νωρίτερα σύνταξη, π.χ. στα 61 χρόνια, αλλά θα είναι σημαντικά μειωμένη. Με την ίδια λογική μπορείς να πάρεις και τη σύνταξη μετά τα 67 και να είναι σημαντικά αυξημένη. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορείς να συνταξιοδοτηθείς στα 55 σου. Φυσικά δεν μιλάμε για περιπτώσεις αναπηρίας, αλλά για συντάξεις γήρατος.
Αντλώντας στοιχεία από την τελευταία έκθεση (Απρίλιος 2022) του συστήματος «Ηλιος» της ΗΔΙΚΑ, έχουμε συνολικά 275.554 συνταξιούχους γήρατος κάτω των 65 ετών, οι οποίοι παίρνουν 3,8 δισεκατομμύρια ευρώ σε συντάξεις ανά έτος. Τονίζω μόνο συντάξεις γήρατος, δηλαδή δεν περιλαμβάνονται συντάξεις θανάτου, αναπηρίας ή λοιπές. Αυτή είναι η βελτιωμένη εικόνα. Αν πάμε λίγο πίσω στην πρώτη έκθεση του συστήματος «Ηλιος» (Οκτώβριος 2013) που περιλαμβάνει συγκρίσιμα στοιχεία (ηλικία
Οπως μπορείτε να διαπιστώσετε από τα πρόσφατα δημοσιεύματα, δεν μάθαμε από τα παθήματά μας και εξακολουθούνε να ανακαλύπτουμε τρόπους για πρόωρες συντάξεις με πλασματικά ή πραγματικά χρόνια, αγνοώντας τον παράγοντα ηλικία. Δεν θα σας κουράσω με λεπτομέρειες, αλλά έτσι για παράδειγμα θα σας παραθέσω τις προϋποθέσεις μιας περιπτώσεως για πρόωρη σύνταξη, αντιγράφοντας από τα «Νέα» της 17/3/2022: «Οι μητέρες ασφαλισμένες σε ταμεία ΔΕΚΟ – τραπεζών πριν από 1993 που είχαν ανήλικο τέκνο το 2012 κατοχυρώνουν τις ηλικίες των 50, 52 και 55 ετών για πλήρη σύνταξη και των 50 και 53 για μειωμένη. Αν πιάνουν τις ηλικίες αυτές από 19/8/2015 και μετά, αποχωρούν με τα νέα όρια συνταξιοδότηση. Για παράδειγμα, ασφαλισμένη με 25ετία και ανήλικο το 2011 που έκλεισε τα 52 το 2019, παίρνει πλήρη σύνταξη στα 61,10 και μειωμένη στα 58,5. Αν έχει την 25ετία το 2011 μπορεί να αναγνωρίσει έως 4 έτη για να κατοχυρώσει σύνταξη με ανήλικο πριν από τα 67». Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει, μην ανησυχείτε. Δεν φταίτε εσείς.
Πριν πάμε στη ανάλυση αυτής της τρέλας, ελάτε να δούμε και έναν άλλον παράγοντα που δημιούργησε τεράστια προβλήματα στις συντάξεις. Το 2013, όταν άρχισαν να δημοσιεύονται τα στοιχεία των συντάξεων στο σύστημα «Ηλιος», είχαμε 93 (ολογράφως ενενήντα τρία) διαφορετικά ταμεία! Είμαι έτοιμος να στοιχηματίσω ότι δεν υπήρχε άλλη χώρα στον κόσμο με τόσο πολλά ταμεία ασφάλισης. Υπήρχε ταμείο «Ζάππειο» με 4 ασφαλισμένους, ταμείο ΤΠΔΥ με 6, ταμείο Πλοήγηση με 22, ταμείο ΕΤΑΠ-ΤΑΗΘΕΑΠ με 21 και ταμείο ΤΕΑΔΥ-ΤΑΔΚΥ (Κ) με 28 ασφαλισμένους και πολλά άλλα με ελάχιστους ασφαλισμένους. Τώρα καταλαβαίνετε γιατί χρεοκοπήσαμε. Ποιοι ηλίθιοι πολιτικοί δημιουργούσαν ασφαλιστικά ταμεία για τις πλέον απίθανες περιπτώσεις, χωρίς να σκέφτονται το διαχειριστικό κόστος που δημιουργούν και την πρόσθετη γραφειοκρατία.
Και έτσι φτάνουμε στο διά ταύτα. Το λέω επιγραμματικά. «Ο καρκίνος της πληροφορικής είναι η περιπτωσιολογία». Αυτό είναι το χάος που μόνοι μας δημιουργήσαμε στις συντάξεις προκειμένου να ικανοποιήσουμε ομάδες πιέσεως και εν δυνάμει ψηφοφόρους. Τι να σου κάνει η τεχνητή νοημοσύνη μπροστά στην ανθρώπινη βλακεία. Χάνει από τα αποδυτήρια. Μια εβραϊκή παροιμία το λέει πολύ παραστατικά: «Μπροστά στη βλακεία ακόμα και ο Θεός είναι αβοήθητος».
Η πληροφορική βασίζεται σε αλγορίθμους. Παρακαλώ, ξαναδιαβάστε τη μία περίπτωση που αναφέρω για τις μητέρες. Δείτε πόσες πληροφορίες από διαφορετικά αρχεία χρειάζεται για να αποφασίσει κάποιος αν δικαιούται ή όχι σύνταξη. Ιδού γιατί δεν μπορούν να αυτοματοποιηθούν οι διαδικασίες έκδοσης των συντάξεων. Οι υπολογιστές δεν μπορούν να βοηθήσουν και χρειάζεται η ανθρώπινη εποπτεία για να λύσει τα προβλήματα που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε. Πόσο έξυπνο είναι αυτό;
Για το κλείσιμο σας φύλαξα το «καλύτερο». Αφορά τα πλασματικά χρόνια που κάποιος μπορεί να εξαγοράσει, προκειμένου να πάρει την πλήρη σύνταξη. Σε περίπτωση θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος, το ποσό εξαγοράς των πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να παρακρατείται κάθε μήνα από τη σύνταξη. Μάλιστα είναι ίσο με το 25% του ποσού της σύνταξης και μέχρι την εξόφλησή του. Ναι, σωστά διαβάσατε! Συνταξιοδοτείσαι με εξαγορά πλασματικών χρόνων και ακολούθως πληρώνεις τις εισφορές σου, από τη σύνταξη που λαμβάνεις. Και ύστερα ψαχνόμαστε γιατί πτωχεύσαμε.
Πού είσαι, Πλάτωνα, να δεις τους σύγχρονους Ελληνες και την πανουργία τους!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτηςείναι σύμβουλος επιχειρήσεων.