Είναι τελικά επιχειρηματίας ο πρόεδρος της Patagonia; Δύσκολο να το πει κανείς. Ο ίδιος απεχθάνεται αυτόν τον χαρακτηρισμό. «Είναι σαν να με αποκαλούν αλκοολικό ή… δικηγόρο. Η κακώς εννοούμενη επιχειρηματικότητα είναι υπεύθυνη για τη ζημιά που έχει υποστεί το περιβάλλον, για την εξαφάνιση πολιτισμών, για τη μετατόπιση του πλούτου σε λίγους», λέει. Για να περιγράψει τον εαυτό του, προτιμά άλλες λέξεις: σιδεράς, ορειβάτης, σέρφερ, ακτιβιστής. Λογικό. Ποιος επιχειρηματίας και δη δισεκατομμυριούχος θα δώριζε την εταιρεία του, με ετήσιο τζίρο 1,5 δισ. δολαρίων, σ’ ένα fund για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής; Αυτό έκαναν πριν από λίγες μέρες ο Σουινάρ, η σύζυγός του και τα δύο παιδιά τους. «Από αυτή τη στιγμή η Γη είναι ο μόνος μας μέτοχος. Ολα τα κέρδη θα διατίθενται στην αποστολή μας να σώσουμε το σπίτι μας, τον πλανήτη», ανέφεραν στην ανακοίνωσή τους.
Για όποιον έχει παρακολουθήσει την πορεία του 83χρονου σήμερα ιδρυτή της Patagonia, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Στο βιβλίο του με τίτλο «Let my people go surfing» (2005) περιέγραψε την πορεία του: πώς από σιδεράς (για να φτιάχνει μόνος του τα σύνεργα που χρησιμοποιούσε στις αναρριχήσεις του), στα τέλη της δεκαετίας του ’50, κατάφερε με πείσμα και εργατικότητα να χτίσει μια αυτοκρατορία. Αλλά και το όραμά του, ότι δεν είναι δύσκολο να συνδυάσει κανείς τη δουλειά, την προσωπική ευχαρίστηση και την κοινωνική ευθύνη. «Μπορείς να κάνεις μπίζνες χωρίς να χρειάζεται να πουλήσεις την ψυχή σου στον διάβολο», γράφει.
Πράγματι, ανέκαθεν τον ενδιέφερε περισσότερο η προστασία του περιβάλλοντος παρά η αύξηση των εσόδων του. Στους κακεντρεχείς που τον κατηγορούσαν ότι χρησιμοποιούσε το οικολογικό προφίλ του για να διαφημίζει την εταιρεία του απαντούσε πως «η εμπιστοσύνη του κοινού δεν αγοράζεται με διαφήμιση αλλά κερδίζεται». Τα γεγονότα άλλωστε μιλούν από μόνα τους… Η Patagonia ήταν η πρώτη εταιρεία λιανικής πώλησης διεθνώς που αποφάσισε να διαθέτει είδη ένδυσης φτιαγμένα αποκλειστικά από βαμβάκι βιολογικής καλλιέργειας, η πρώτη που παρασκεύασε τεχνητή γούνα από ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών και η πρώτη που αποφάσισε να διαθέτει το 1% του ετήσιου τζίρου της σε περιβαλλοντικές οργανώσεις – ήδη από το 1985.
Οσο ενδιαφέρουσα είναι η επιχειρηματική προσέγγιση του Ιβόν Σουινάρ, άλλο τόσο συναρπαστική είναι και η ζωή του. Γεννήθηκε στον Καναδά, το 1938, ένα από τα τέσσερα παιδιά ενός εργάτη και μιας νοικοκυράς. Στα 8 χρόνια του, οι γονείς του αποφάσισαν να μετακομίσουν στην Καλιφόρνια. Στη διάρκεια του ταξιδιού, η οικογένεια έκανε στάση κοντά σ’ έναν καταυλισμό Ινδιάνων. «Η μητέρα μου έδωσε σχεδόν όλα μας τα τρόφιμα σε μια γυναίκα που έκλαιγε κρατώντας το πεινασμένο παιδί της. Ηταν το πρώτο μάθημα φιλανθρωπίας που πήρα στη ζωή μου», θυμάται.
Η κακώς εννοούμενη επιχειρηματικότητα είναι υπεύθυνη για τη ζημιά που έχει υποστεί το περιβάλλον, λέει ο 83χρονος πρόεδρος της Patagonia.
Ο εγκλιματισμός του μικρού Ιβόν στο Μπέρμπανκ, όπου εγκαταστάθηκαν, δεν ήταν εύκολος. Ηξερε ελάχιστα αγγλικά και οι συμμαθητές του τον κορόιδευαν γιατί το όνομά του ήταν… γυναικείο. Οι επιδόσεις του στα μαθήματα σπάνια ξεπερνούσαν το «D» και προτιμούσε τη μοναξιά από το να προσπαθήσει να κάνει καινούργιες παρέες. Οταν μπήκε στην εφηβεία, η κατάσταση δεν άλλαξε στο παραμικρό, αφού δεν συμμεριζόταν το πάθος των συνομηλίκων του για το ποδόσφαιρο και το μπέιζμπολ. Μόλις τελείωσε το γυμνάσιο, ανακάλυψε τις αναρριχήσεις. Σύντομα το χόμπι του έγινε πρωταθλητισμός και πετύχαινε τη μια διάκριση μετά την άλλη.
«Το 1957 μπήκα στην εποχή του σιδήρου», αναφέρει στο βιβλίο του. Ο εξοπλισμός για τις αναρριχήσεις ήταν ακριβός, κι εκείνος, που δούλευε σ’ ένα γραφείο ιδιωτικών ντετέκτιβ για να εξασφαλίζει τα προς το ζην, αδυνατούσε να αντεπεξέλθει. Με 800 δολάρια που δανείστηκε από τους γονείς του αγόρασε ένα μικρό σιδεράδικο και ξεκίνησε να κατασκευάζει μόνος του τις βίδες, τους κρίκους και τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε. Σύντομα, άρχισε να πουλάει σε φίλους του. Και πριν καλά καλά το καταλάβει, η φήμη του ξεπέρασε τα όρια της μικρής πόλης.
Το 1972 ίδρυσε την Patagonia, δραστηριοποιούμενος πλέον και στη σπορ ένδυση. Από το 1969 στο πλευρό του είχε τη σύζυγό του Μελίντα, σύμμαχο σε όλους τους αγώνες που ακολούθησαν. Οσο για τη σχέση του με την πολιτική; «Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι λειτουργούμε ως καταναλωτές και όχι ως πολίτες. Τη δική μας κατάντια αντικατοπτρίζουν οι πολιτικοί που μας εκπροσωπούν», τονίζει σε κάθε ευκαιρία.
Επειτα από τόσες δεκαετίες δράσης, ο Ιβόν Σουινάρ κανονικά θα έπρεπε να είναι ικανοποιημένος από την πορεία του, όμως δεν είναι. «Δεν είμαι αισιόδοξος για τη μοίρα του κόσμου μας. Θα συνεχίσω όμως να προσπαθώ. Και πάνω απ’ όλα θα εξακολουθήσω να μάχομαι εναντίον του μεγαλύτερου εχθρού της ανθρώπινης προόδου: της αυταρέσκειας».