Περισσότερα στεγαστικά, καθώς και δάνεια στις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αναδιάρθρωση, καλεί τις τράπεζες να δώσουν ο επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού Αλέξης Πατέλης, εντοπίζοντας στα σημεία αυτά αδυναμίες του τραπεζικού συστήματος που πρέπει να διορθωθούν το επόμενο διάστημα.
Στη συνέντευξή του στην «Κ», ο κ. Πατέλης βάζει θετικό πρόσημο στον απολογισμό της τετραετίας, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι έγιναν πολλές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις, ότι η χώρα σημείωσε τη μεγαλύτερη βελτίωση επιχειρηματικού κλίματος την τελευταία τριετία μεταξύ 81 χωρών, σύμφωνα με το Economist Intelligence Unit, ότι σημειώθηκε πρόοδος στον περιορισμό της φοροδιαφυγής, αν και στο θέμα αυτό αναγνωρίζει ότι υπάρχει ακόμη δουλειά που πρέπει να γίνει, καθώς 2 στους 3 ελεύθερους επαγγελματίες δηλώνουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ, όπως λέει.
Διαφωνεί ότι οι φοροελαφρύνσεις ευνόησαν περισσότερο τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες και λιγότερο τους μισθωτούς της μεσαίας τάξης. Μιλώντας για τα επόμενα βήμα στο θέμα αυτό, αναφέρει τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ λέει ότι δεν προγραμματίζεται τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας.
Οι επενδύσεις αυξήθηκαν σε κάθε κατηγορία, υποστηρίζει επίσης, απαντώντας στην κριτική –και του πρώην πρωθυπουργού Κ. Σημίτη– ότι επικεντρώνονται στις κατασκευές και στις εξαγορές υφιστάμενων επιχειρήσεων. Στόχος του προγράμματος για την ερχόμενη τετραετία είναι η αύξηση των επενδύσεων κατά 70%, ώστε να φτάσουν το 18% του ΑΕΠ και να διπλασιαστούν έως το 2030, λέει.
Μέσω επενδύσεων καθώς και μεταρρυθμίσεων «βλέπει» να επιτυγχάνεται και η αύξηση των μισθών, που είναι κεντρική επιδίωξη της οικονομικής πολιτικής της Ν.Δ. για την ερχόμενη τετραετία. Καλεί όμως παράλληλα τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τους μισθούς και να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας, όπως έχει πει στο παρελθόν και ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης.
Μιλάει ακόμη για την ανάγκη μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης και υποστηρίζει ότι το ΠΑΣΟΚ δεν είναι δύναμη μεταρρύθμισης.
Η έννοια της αξιολόγησης γενικότερα διαφοροποιεί τη Ν.Δ. από τα υπόλοιπα κόμματα. Εφαρμόζεται στους εκπαιδευτικούς, εισάγεται στους δημοσίους υπαλλήλους, στο δικαστικό σώμα.
– Οι φοροελαφρύνσεις της προηγούμενης τετραετίας ήταν αναλογικά πιο γενναιόδωρες, σύμφωνα και με τον ΟΟΣΑ, για τις επιχειρήσεις και τους μετόχους τους, καθώς και τους ελεύθερους επαγγελματίες, σε σύγκριση με τους μισθωτούς της μεσαίας τάξης. Σκοπεύετε να κάνετε κάτι για αυτούς την ερχόμενη τετραετία;
– Η στόχευση των φοροελαφρύνσεων ήταν συνειδητή και αφορούσε κυρίως την ελάφρυνση της μισθωτής εργασίας και του κεφαλαίου. Σε ό,τι αφορά τη μισθωτή εργασία είδαμε τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 4,4 μονάδες, την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο, τη μείωση του εταιρικού φόρου και του φόρου μερισμάτων, μεταξύ άλλων. Συνολικά είχαμε 50 μειώσεις φόρων. Δεν συμφωνώ με την άποψή σας ότι δεν ήταν επικεντρωμένες στη μεσαία τάξη. Πάντως δημιούργησαν έναν ενάρετο κύκλο. Για τη νέα τετραετία, παραμένει ως στόχος η περαιτέρω ελάφρυνση της φορολογίας της μισθωτής εργασίας και ειδικά μέσω των ασφαλιστικών εισφορών.
– Σκέφτεστε τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας;
Δεν είναι στον σημερινό μας προγραμματισμό.
– Εν τω μεταξύ, η φοροδιαφυγή ακόμη οργιάζει κι ας μειώθηκε το κενό ΦΠΑ. Το 40% δηλώνει ότι ζει με λιγότερο από 400 ευρώ τον μήνα. Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο για να την ελέγξετε;
– Το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό, είναι και κοινωνικό. Είναι άδικο να πληρώνουν μερικοί και όχι άλλοι. Και στο πεδίο της φοροδιαφυγής, όμως, έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο η χώρα και λόγω του κορωνοϊού, που είχε ως παράπλευρο αποτέλεσμα τη διάδοση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, αλλά κυρίως λόγω των διαρθρωτικών μέτρων που ελήφθησαν.
Το 2019 ψηφίστηκε η υποχρεωτική δαπάνη του 30% του εισοδήματος με ηλεκτρονικά μέσα, έχουν εφαρμοστεί η υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση, τα υποχρεωτικά ηλεκτρονικά βιβλία και φέτος θα γίνει η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και με την ΑΑΔΕ. Βεβαίως, οι 2 στους 3 ελεύθερους επαγγελματίες δηλώνουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ, εδώ υπάρχει ακόμη δουλειά που θα γίνει. Η επιτυχία στην καταπολέμηση δημιουργεί και δημοσιονομικό χώρο για φοροελαφρύνσεις που βοηθούν τους συνεπείς.
Δύο στους τρεις ελεύθερους επαγγελματίες δηλώνουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ, εδώ υπάρχει ακόμη δουλειά που θα γίνει.
– Είχαμε μια μεγάλη αύξηση των επενδύσεων, 11,7% το 2022, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Ωστόσο, κυρίως αφορούν εξαγορά επιχειρήσεων ή κατοικίες, που αποτελούν τo 75% της συνολικής αύξησης. Δεν σας προβληματίζει το γεγονός αυτό;
– Διάβασα τη σχετική κριτική του πρώην πρωθυπουργού Κ. Σημίτη και ομολογώ μου έκανε εντύπωση, γιατί οι επενδύσεις μόνο σε έναν τομέα, τη μεταποίηση, ήταν το 2021 και το 2022 στο 1 δισ. ευρώ ετησίως, μεγαλύτερες δηλαδή από τις συνολικές ετήσιες επενδύσεις της περιόδου 2002-2004. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σχεδόν σε κάθε κατηγορία, είτε μεταποίηση είτε υπηρεσίες, υπάρχει αύξηση το 2021-2022 σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Αρα δεν ισχύει αυτό που γράφεται ότι έχουν επικεντρωθεί σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Αλλωστε, όταν ανακοινώνουν επενδύσεις εταιρείες όπως οι Microsoft, Amazon, Pfizer κ.λπ., τι να λέμε.
– Δηλαδή θεωρείτε ότι αλλάζει το παραγωγικό πρότυπο της Ελλάδας;
– Ας δούμε τι λένε άλλοι: Σε πρόσφατη ανάλυσή του, το Economist Intelligence Unit συμπέρανε ότι η Ελλάδα ήταν η χώρα με τη μεγαλύτερη βελτίωση στο επιχειρηματικό κλίμα τα τελευταία τρία χρόνια, σε σύνολο 81 χωρών.
– Είσαστε ικανοποιημένος από τον ρυθμό των μεταρρυθμίσεων;
– Εχουν ψηφιστεί πάνω από 400 νομοσχέδια σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια. Σταχυολογώ ως πολύ σημαντικά το νομοσχέδιο για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας στους υπερχρεωμένους δανειολήπτες, που δημιούργησε ένα πλαίσιο για την αναδιάρθρωση και την πτώχευση, το οποίο δεν υπήρχε στη χώρα μας, την εισαγωγή του ΤΕΚΑ, του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στην επικουρική ασφάλιση, την αναμόρφωση του ΟΑΕΔ και του συστήματος κατάρτισης και το εργασιακό νομοσχέδιο.
Πολλές μεταρρυθμίσεις, δυστυχώς, δεν υποστηρίχθηκαν όσο έπρεπε από τους θιασώτες των μεταρρυθμίσεων στη χώρα. Σας δίνω ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα, το νομοσχέδιο για το νερό, που προφανώς δεν ιδιωτικοποιείται αλλά πραγματοποιεί μια πολύ σημαντική μεταρρύθμιση, την εποπτεία των δημόσιων εταιρειών ύδρευσης από μια δημόσια ανεξάρτητη εποπτική αρχή. Για να αλλάξει η χώρα πρέπει όλοι να στηρίζουμε τις αλλαγές που γίνονται ενάντια στις σειρήνες του λαϊκισμού.
– Στη Δικαιοσύνη υπάρχουν καθυστερήσεις.
– Η επιτάχυνση στην απονομή της δικαιοσύνης είναι προτεραιότητα της κυβέρνησης και έχει ενταχθεί και στο «Ελλάδα 2.0» ως ξεχωριστό πρόγραμμα. Σίγουρα θα είναι μια από τις προτεραιότητες την ερχόμενη τετραετία. Το σχέδιο για τη Δικαιοσύνη περιλαμβάνει την ψηφιοποίηση των δικαστικών εγγράφων, την κατάρτιση των δικαστών, τον νέο δικαστικό χάρτη, νέα δικαστήρια, τα ειδικευμένα δικαστήρια και τη μεγαλύτερη πρόκληση: την αξιολόγηση των δικαστών.
Η έννοια της αξιολόγησης γενικότερα διαφοροποιεί τη Νέα Δημοκρατία από τα υπόλοιπα κόμματα. Εφαρμόζεται στους εκπαιδευτικούς, εισάγεται στους δημοσίους υπαλλήλους, στο δικαστικό σώμα. Θα ρωτούσα τους κεντρώους ψηφοφόρους, που πιστεύουν ότι μια κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ. με ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις, αν έχουν συνειδητοποιήσει ότι το ΠΑΣΟΚ είναι εναντίον της αξιολόγησης και έχει καταψηφίσει τους σχετικούς νόμους που φέραμε. Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι δύναμη μεταρρύθμισης και μια πιθανή κυβέρνηση συνεργασίας θα καθυστερήσει παρά θα επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας.
Οι τράπεζες να χορηγήσουν περισσότερα στεγαστικά δάνεια
– Πώς βλέπετε τη σημερινή εικόνα του τραπεζικού συστήματος και τι ζητάτε από τις τράπεζες;
– Φανταστείτε αν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σήμερα ήταν ακόμη στην κατάσταση που ήταν το 2019, όταν σχεδόν τα μισά δάνεια στα βιβλία του ήταν κόκκινα. Ή αν είχαν εισακουστεί οι φωνές που ήταν εναντίον της ανακεφαλαιοποίησης της Πειραιώς το 2021. Θα μιλούσαμε σήμερα για νέα τραπεζική κρίση.
Πρέπει να αυξήσουμε και τη δεξαμενή του εργατικού δυναμικού, αίροντας αντικίνητρα στην εργασία.
Οι προτεραιότητες για την επόμενη τετραετία είναι προφανώς η αποεπένδυση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, αλλά και η ενθάρρυνση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα, έτσι ώστε να επωφεληθεί και ο πολίτης. Η χορήγηση της στεγαστικής πίστης παραμένει ακόμη και σήμερα πολύ χαμηλή και η αύξησή της δεν περιλαμβάνεται επαρκώς στα επιχειρηματικά σχέδια των τραπεζών, κάτι που δεν είναι σωστό. Αντίστοιχης βοήθειας χρήζουν επίσης επιχειρήσεις που βγαίνουν από μια διαδικασία αναδιάρθρωσης. Υπάρχει και η πρόκληση του Fintech, που έχει αρχίσει να έρχεται και στην Ελλάδα, και πρέπει να την ενθαρρύνουμε. Μόνο έτσι θα έχουμε μια μόνιμη βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχονται.
– Υπόσχεστε ότι την ερχόμενη τετραετία στο επίκεντρο θα είναι η ενίσχυση του εισοδήματος των εργαζομένων. Με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό;
– Οπως την πρώτη τετραετία ο βασικός στόχος ήταν η αύξηση των θέσεων εργασίας, τη δεύτερη είναι οι καλύτεροι μισθοί. Ξεκινάμε με αφετηρία το 11% στην ανεργία και με πολλούς εργοδότες να παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να βρουν εργαζομένους. Η απάντηση σε αυτό συνεχίζει να είναι: Αυξήστε τους μισθούς και βελτιώστε τις συνθήκες εργασίας.
Επίσης, η καθολική εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας –μιας τεράστιας μεταρρύθμισης– αλλά και η ανεξαρτησία της Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας θα δώσει μεγαλύτερη δύναμη στον εργαζόμενο. Και φυσικά πρέπει να αυξήσουμε και τη δεξαμενή του εργατικού δυναμικού, αίροντας αντικίνητρα στην εργασία που πιθανώς υπάρχουν σήμερα και με συνέχεια στην κατάρτιση.
Από κει και πέρα, μόνο αν έχουμε σύγκλιση επενδύσεων μπορούμε να συγκλίνουμε και με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στους μισθούς, δηλαδή όχι μόνο να μένουμε Ευρώπη, αλλά και να γίνουμε Ευρώπη. Εμείς εργαζόμαστε για να έχουμε και επενδύσεις και καλύτερους μισθούς. Και γι’ αυτό βάζουμε ως στόχο την αύξηση των επενδύσεων κατά 70% έως το 2027, προσεγγίζοντας το 18% του ΑΕΠ, και κατά 100% έως το 2030. Και αυτό μόνο η αυτοδύναμη κυβέρνηση της Ν.Δ. μπορεί να το φέρει.
Στον δημόσιο τομέα προγραμματίζεται η αύξηση της μισθολογικής δαπάνης κατά 500 εκατ. ευρώ από 1/1/2024, με στήριξη κυρίως των χαμηλόμισθων και όσων έχουν θέσεις ευθύνης, ενώ ξεκινάει να εφαρμόζεται ήδη και το σύστημα κινήτρων.
– Πότε περιμένετε την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας;
– Ο στόχος για το 2023 παραμένει. Σύμφωνα με την πρόσφατη ανάλυση του Bloomberg, οι αγορές αποτιμούν τα ελληνικά ομόλογα σαν να είναι ήδη σε επενδυτική βαθμίδα.
Βέβαια, υπάρχουν ακόμη πολλοί επενδυτές και χειριστές χαρτοφυλακίων που δεν επιτρέπεται, από τα καταστατικά τους, να επενδύσουν στην Ελλάδα. Θα πετύχουμε την επενδυτική βαθμίδα το 2023.
Τρία βασικά προαπαιτούμενα έχουν ήδη επιτευχθεί: η μείωση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ, η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και η τραπεζική σταθερότητα. Απομένει το στοίχημα της πολιτικής σταθερότητας και πιστεύω ότι θα έχουμε την αναβάθμιση φέτος.
Δεν υπήρξε εκτροχιασμός λόγω μέτρων
– Δεν θα μπορούσε να ξοδέψει λιγότερα η κυβέρνηση για μέτρα στήριξης και να έχει καλύτερα δημοσιονομικά αποτελέσματα, ικανοποιώντας τις αγορές;
– Δεχθήκαμε κριτική από δύο πλευρές. Η πρώτη –μετ’ επιτάσεως και παρά τα στοιχεία που έδειχναν το αντίθετο– ήταν ότι διακινδυνεύαμε έναν δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Tελικά, αντί για 1,6% πρωτογενές έλλειμμα, θα είμαστε κοντά στο 0%, με τη μεγαλύτερη μείωση στον λόγο χρέους/ΑΕΠ στον κόσμο. Η δεύτερη ήταν ότι με τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων δεν θα είχαμε μείωση στην κατανάλωση φυσικού αερίου. Eντέλει η πτώση ήταν 19%, μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
– Οι επικριτές σας λένε ότι έτσι συντηρείτε την κουλτούρα των επιδομάτων.
– Τα επιδόματα είναι προβληματικά όταν είναι μόνιμα, μη στοχευμένα και δημιουργούν αντικίνητρα στην εργασία. Ομως, οι ευάλωτοι πρέπει να στηρίζονται, ειδικά σε περιόδους προσωρινών κρίσεων.