Αντιμέτωπες με μια στεγαστική κρίση που πλήττει κυρίως τους νέους βρίσκονται η Πορτογαλία και η Ισπανία, οι κυβερνήσεις των οποίων προωθούν μέτρα για την ενίσχυση της κοινωνικής κατοικίας και τη διάθεση ακινήτων σε πολύ πιο προσιτές τιμές. Οι υψηλές τιμές των ενοικίων, το κόστος δανεισμού των στεγαστικών δανείων αλλά και οι απαγορευτικές τιμές των ακινήτων δεν αποτελούν πρόβλημα μόνο της Ισπανίας και της Πορτογαλίας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, αφού το κόστος της στέγης σε σύγκριση με τα εισοδήματα είναι σε πολλές χώρες επαχθές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που επικαλούνται σε σχετικό δημοσίευμά τους οι Financial Times, η κοινωνική στέγη αντιπροσωπεύει περίπου το 2% του αποθέματος κατοικιών στην Πορτογαλία και το 1%-3% όλων των κατοικιών στην Ισπανία, ποσοστό χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο (7,5%). Ακόμη πιο αισθητή είναι η διαφορά εάν συγκριθούν τα παραπάνω ποσοστά με τα αντίστοιχα στη Γαλλία (14,5%) και στη Βρετανία (17%).
Τα στοιχεία, σύμφωνα και με τη βρετανική εφημερίδα, καταδεικνύουν πως η δημόσια στέγαση ήταν μόνο μια σποραδική πολιτική προτεραιότητα στην ιβηρική χερσόνησο από τότε που κατέρρευσαν οι δικτατορίες της τη δεκαετία του 1970.
Στο πλαίσιο αυτό, η Μαδρίτη μελετά το ενδεχόμενο να εκμεταλλευθεί την bad bank που γεννήθηκε από την πιο πρόσφατη οικονομική κρίση της για να δημιουργήσει έως και 50.000 μονάδες κοινωνικής κατοικίας, ενώ από την πλευρά της η Πορτογαλία αναζητάει λύσεις για να αντιμετωπίσει το διαρκώς αυξανόμενο κόστος στέγης. Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, το υπουργικό συμβούλιο της Ισπανίας πρόκειται να εγκρίνει ένα σχέδιο που θα ενισχύσει το εθνικό απόθεμα των 290.000 κοινωνικών κατοικιών κατά 17% χρησιμοποιώντας ακίνητα από την bad bank της που ιδρύθηκε το 2012. Η συγκεκριμένη τράπεζα συστάθηκε για να καθαρίσει τα τοξικά περιουσιακά στοιχεία των δανειστών σε συνέχεια και μιας «φούσκας» της αγοράς ακινήτων που ξέσπασε πριν από τέσσερα χρόνια.
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ είπε ότι με την κίνηση αυτή θα αντιμετωπιστεί «ένα τεράστιο και γνήσιο πρόβλημα», καθιστώντας περισσότερα σπίτια διαθέσιμα σε δίκαιες τιμές ειδικά για τους νέους. «Η στέγαση στην Ισπανία είναι συνταγματικό δικαίωμα, αλλά όχι πραγματικό δικαίωμα. Οι νέοι πρέπει να περιμένουν απαράδεκτα μεγάλο χρονικό διάστημα για να αποκτήσουν πρόσβαση στη στέγαση και να γίνουν ανεξάρτητοι», είπε. Η σοβαρότητα του προβλήματος υπογραμμίστηκε τη Δευτέρα από νέα στοιχεία από την εταιρεία ακινήτων Fotocasa, που έδειξαν ότι οι τιμές ενοικίασης στην Ισπανία έφθασαν σε νέο υψηλό ρεκόρ τον Μάρτιο, αυξημένες κατά σχεδόν 10% από πέρυσι, στα 11,55 ευρώ το μήνα ανά τετραγωνικό μέτρο.
Η Μαδρίτη μελετά το ενδεχόμενο να εκμεταλλευθεί την bad bank Sareb για να δημιουργήσει έως και 50.000 κατοικίες.
Εν τω μεταξύ, οι επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον τελευταίο χρόνο έχουν οδηγήσει το κόστος δανεισμού για τους κατόχους στεγαστικών δανείων στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας.
Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας ενέκρινε πέρυσι επενδυτικά σχέδια ύψους 2,4 δισ. ευρώ που έχουν στόχο την ανάπτυξη δημόσιων κατοικιών μέχρι το τέλος του 2026. Την ίδια στιγμή, την περασμένη Παρασκευή παρουσίασε στο Κοινοβούλιο ένα νομοσχέδιο για τη στέγαση που θα επέτρεπε στο κράτος να μετατρέψει τα κενά ιδιωτικά ακίνητα σε κοινωνικές κατοικίες. «Αυτό είναι ένα πρόβλημα με το οποίο έρχεται αντιμέτωπη όλη η Ευρώπη, επομένως πρέπει να δώσουμε νέες απαντήσεις», δηλώνει στους Financial Times η Μαρίνα Γκονσάλβες, υπουργός υπεύθυνη για θέματα κοινωνικής στέγης. Τα τελευταία χρόνια, δήμοι και περιφέρειες δεν είχαν πολλές δυνατότητες για πρόσθετες δαπάνες εξαιτίας και του δημοσιονομικού κόστους της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία το 2008 είχε τις ρίζες της στη «φούσκα» της αγοράς των ακινήτων.
Ετσι, οι κυβερνήσεις των δύο χωρών υπό την ηγεσία των Σοσιαλιστών προωθούν τελευταία ευρύτερες μεταρρυθμίσεις για να κάνουν τις αγορές ιδιωτικών ακινήτων πιο δίκαιες, εκτιμώντας παράλληλα πως η κοινωνική στέγαση είναι ζωτικής σημασίας.
Η Ισπανία σχεδιάζει να πουλήσει 21.000 άδεια ακίνητα από την «κακή τράπεζά» της, γνωστή ως Sareb, σε περιφερειακές και δημοτικές κυβερνήσεις, ώστε να μπορέσουν να τα μετατρέψουν σε κοινωνικές κατοικίες. Το τελευταίο μέρος του σχεδίου της είναι να διαθέσει άδεια οικόπεδα που ανήκουν στην bad bank –η οποία ανήκει κατά πλειοψηφία στην κυβέρνηση– για την κατασκευή 15.000 νέων κοινωνικών κατοικιών.