«Plan B» για την άρση του αδιεξόδου που έχει προκύψει με τη χρηματοδότηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector αναζητούν οι αρμόδιες ελληνικές και κυπριακές αρχές σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Eνεργό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση ανέλαβε ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος προχώρησε σε προκαταρκτική συμφωνία με ισραηλινό fund για την είσοδό του στο μετοχικό κεφάλαιο του EuroAsia Interconnector, φορέα υλοποίησης της διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου, με ποσοστό έως 33%. Αυτή η εξέλιξη αφενός επιβεβαιώνει και το αυξημένο ενδιαφέρον που παρουσιάζεται το τελευταίο διάστημα από την πλευρά του Ισραήλ για το project, αφετέρου δίνει λύση στο χρηματοδοτικό κενό που υπήρχε και έθετε υπό αμφισβήτηση την ομαλή εξέλιξη του έργου. Και τούτο διότι με τη μετοχική συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ και του ισραηλινού fund στον EuroAsia Interconnector δημιουργούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις (ικανό μετοχικό κεφάλαιο) για τη δανειοδότηση του έργου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής της χρηματοδότησής του.
Η δρομολογούμενη συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ στο έργο με ποσοστό τουλάχιστον 25% (στη βάση του Letter of Intent που έχει υπογράψει με τον EuroAsia Interconnector) και με option περαιτέρω αύξησης στο 33%, όπως τονίζουν στην «Κ» κύκλοι του διαχειριστή, αποτέλεσε το εχέγγυο για να πεισθούν οι Ισραηλινοί επενδυτές να εισέλθουν στο project, συνεκτιμώντας –μεταξύ άλλων– την τεχνογνωσία του ΑΔΜΗΕ σε έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Η νέα μετοχική σύνθεση του EuroAsia Interconnector με την ολοκλήρωση των συμφωνιών εισόδου του ΑΔΜΗΕ και του ισραηλινού fund διασφαλίζει την οικονομική φερεγγυότητα του φορέα υλοποίησης του έργου, που αποτελεί ζητούμενο μετά και την –σύμφωνα με πληροφορίες– απόρριψη του αιτήματος της εταιρείας για χρηματοδότηση ύψους 580 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ETEπ).
Η εξεταζόμενη είσοδος του κυπριακού δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο του EuroAsia Interconnector, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, είναι επίσης προς το συμφέρον του έργου –καθώς θα βελτιώσει ακόμη περισσότερο τις συνθήκες χρηματοδότησής του– και θα μπορούσε να δημιουργήσει ακόμη καλύτερες συνθήκες για την εκκίνηση της κατασκευής της διασύνδεσης που θα άρει την ηλεκτρική απομόνωση της Κύπρου. Το πρόβλημα χρηματοδότησης προέκυψε από την αδυναμία του ιδιωτικού φορέα υλοποίησης EuroAsia Interconnector να εξασφαλίσει με δανεισμό τα απαραίτητα κεφάλαια, «με κίνδυνο να χαθούν τα εγκεκριμένα από την Ε.Ε. κονδύλια ύψους 657 εκατ. ευρώ και το έργο να τιναχθεί στον αέρα», όπως χαρακτηριστικά τονίζουν στην «Κ» αρμόδιοι παράγοντες.
Δημιουργούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη δανειοδότηση του έργου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Το ζήτημα αναμένεται μάλιστα να απασχολήσει σήμερα έκτακτη ειδική συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής ενέργειας της Κύπρου, στην οποία ο EuroAsia Interconnector έχει κληθεί να δώσει διευκρινίσεις για την πορεία υλοποίησης του έργου. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου έχει αναθεωρηθεί έπειτα από έγκριση των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου στο 1,94 δισ. ευρώ, από 1,57 δισ. ευρώ αρχικής έγκρισης το 2017. Η Ε.Ε. αποφάσισε να καλύψει μέσω χορηγίας από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» ποσό 657 εκατ. ευρώ, ενώ το κυπριακό κράτος θα παραχωρήσει από το Ταμείο Ανάκαμψης πρόσθετο ποσό 100 εκατ. ευρώ. Το υπόλοιπο ποσό θα πρέπει να διασφαλιστεί με κεφάλαια που θα εξασφαλίσει μέσω δανεισμού ο EuroAsia Interconnector. Το αίτημα της εταιρείας προς την ΕΤΕπ για δάνειο ύψος 580 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με πληροφορίες, απορρίφθηκε. Η εταιρεία έχει ζητήσει να εγγυηθεί το δημόσιο της Κύπρου την παραχώρηση του δανείου και σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση της Κύπρου ανέθεσε στην ελεγκτική υπηρεσία να διενεργήσει έρευνα σχετικά με τη βιωσιμότητα του έργου. Τα προκαταρκτικά ευρήματα της έρευνας, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» της Κύπρου, αφορούν θέματα καταλληλότητας του ιδιωτικού φορέα υλοποίησης του έργου και εντοπίζουν έλλειψη διαφάνειας ως προς τον τρόπο με τον οποίο ένας ιδιώτης βρέθηκε να διαχειρίζεται ένα στρατηγικής σημασίας έργο, αξίας τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ. Σχετικό σημείωμα με τα ευρήματα, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, εστάλη από τον ελεγκτή της αρμόδιας κυπριακής αρχής στο ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, στο ελληνικό Ελεγκτικό Συνέδριο και στον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου. Η εμπλοκή που προκλήθηκε κινητοποίησε τις αρμόδιες αρχές για την αναζήτηση λύσης που θα εγγυάται τη χρηματοδότηση και την ομαλή ολοκλήρωση της διασύνδεσης, κάτι που φαίνεται να έχει δρομολογηθεί με την ενεργό εμπλοκή του ΑΔΜΗΕ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο EuroAsia Interconnector έχει υπογράψει από τον Νοέμβριο του 2022 σύμβαση ανάθεσης των υποβρυχίων καλωδίων αξίας 1,43 δισ. ευρώ στη Nexans και το πρώτο χρονικό ορόσημο που αφορά την καταβολή 50 εκατ. ευρώ εκπνέει στις 7 Σεπτεμβρίου.
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector έχει ενταχθεί στον κατάλογο των PCI (Ευρωπαϊκά Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος) από το 2013 και αφορά την κατασκευή υποθαλάσσιου καλωδίου, μήκους 1.200 χλμ., που θα ενώνει το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα μέσω Κρήτης, δυναμικότητας 2.000 MW και ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2027.