Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης καταθέτει αύριο Δευτέρα στη Βουλή το προσχέδιο του προϋπολογισμού 2024, επιφυλάσσοντας μια ευχάριστη είδηση για τις αγορές: σύμφωνα με πληροφορίες, το πρωτογενές πλεόνασμα της φετινής χρονιάς προβλέπεται τελικά ελαφρώς υψηλότερο από τον στόχο του 0,7% του ΑΕΠ. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο προϋπολογισμός υπεραποδίδει, αλλά έχει τη σημασία του το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι χρειάστηκαν δύο αναθεωρήσεις του κατά τη διάρκεια της χρονιάς, μία (700 εκατ. ευρώ) για να καλυφθούν εκλογικές δαπάνες και η υλοποίηση των προεκλογικών εξαγγελιών (κυρίως η παράταση του market pass) και μία (600 εκατ. ευρώ) για την πρώτη αρωγή έναντι των πλημμυρών στη Θεσσαλία. Είναι προφανές –όπως λέει παράγων του οικονομικού επιτελείου– ότι ο προϋπολογισμός, όπως έχει διαμορφωθεί, είναι «μηχανή που παράγει πλεονάσματα». Σημειώνεται ότι το 2022 ο προϋπολογισμός επέστρεψε σε πρωτογενές πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ, έναντι αρχικής πρόβλεψης για έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ.
Αυτή τη φορά η διαφορά δεν θα είναι, βεβαίως, τόσο μεγάλη (θα είναι λίγα δέκατα της μονάδας πάνω από τον στόχο, κοντά στο 1% του ΑΕΠ), αλλά αρκετή για να στείλει άλλο ένα σήμα στις αγορές ότι δεν κινδυνεύει η δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας. «Θέλουμε να εκπλήσσουμε πάντα ευχάριστα τις αγορές», όπως σχολιάζει στέλεχος του οικονομικού επιτελείου.
Τη δυναμική του προϋπολογισμού να παράγει υπερπλεονάσματα είχε διακρίνει εγκαίρως η Κομισιόν, η οποία είχε προβλέψει το Μάιο (πριν προκύψουν οι πρόσθετες ανάγκες, εκλογών και πλημμυρών και κατατεθούν οι δύο συμπληρωματικοί προϋπολογισμοί) ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα έφτανε το 1,9% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που είχε υποβάλει τον Απρίλιο στην Κομισιόν προέβλεπε πρωτογενές πλεόνασμα 1,1%, αλλά σημείωνε ότι διατηρεί τον στόχο του 0,7% του ΑΕΠ, λόγω πρόσθετων δαπανών που θα προέκυπταν από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της. Τους προηγούμενους μήνες τα φορολογικά έσοδα υπερέβαιναν σταθερά τον στόχο, με τη βοήθεια και του τουρισμού. Υπεραπόδοση είχαν κυρίως ο φόρος εισοδήματος και ο ΦΠΑ.
Για το 2024 ο στόχος του προϋπολογισμού παραμένει εκεί που είχε τεθεί από το Πρόγραμμα Σταθερότητας, δηλαδή στο πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ. Κάτι που σημαίνει ότι θα απαιτηθεί υπερδιπλασιασμός σε σχέση με φέτος, μια προσπάθεια που δεν θα είναι εύκολη, δεδομένου ότι οι δαπάνες για την αποκατάσταση των ζημιών στη Θεσσαλία θα επεκταθούν και το επόμενο έτος, ενώ δεν αποκλείεται να προκύψουν κι άλλες αντίστοιχες. Η αβεβαιότητα είναι μεγάλη, όπως επισήμανε στην πρόσφατη έκθεσή του και το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
Το νέο όριο της Ε.Ε.
Σε σχέση με τις δεσμεύσεις της χώρας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση, ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ το 2024 είναι συμβατός με την κατεύθυνση που έχει δώσει η Κομισιόν για όριο αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών κατά 2,6%. Το όριο αυτό τίθεται ενόψει της αλλαγής του Συμφώνου Σταθερότητας, βάσει των νέων προτάσεων της Κομισιόν. Προς το παρόν δεν υπάρχει συμφωνία για τους νέους κανόνες, οπότε οι κατευθύνσεις για το 2024 έχουν δοθεί σε κάθε κράτος-μέλος από την Κομισιόν. Εφόσον υπάρξει συμφωνία, οι νέοι κανόνες θα εφαρμοστούν το 2025.
Δεν αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά και οι προβλέψεις του Προγράμματος Σταθερότητας για ρυθμό ανάπτυξης 2,3% φέτος και 3% το 2024.
Ο προϋπολογισμός θα θέτει βασικό στόχο την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και θα περιλαμβάνει εκτίμηση της μέχρι σήμερα μείωσής της, χάρη στις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Σημείο προβληματισμού του οικονομικού επιτελείου ενόψει της κατάθεσης του προσχεδίου προϋπολογισμού αποτελεί το αν θα δοθεί παράταση ή όχι στην εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13%, που ισχύει για μεταφορές, καφέ, ροφήματα και αναψυκτικά σε εστίαση, τουριστικό πακέτο, ψυχαγωγία, πολιτισμό και αθλητισμό.
Ο μειωμένος συντελεστής ισχύει έως το τέλος του χρόνου. Την κυβέρνηση ανησυχεί προφανώς μια αύξηση των τιμών, που ενδεχομένως θα προκαλέσει η επιστροφή στον συντελεστή ΦΠΑ 24% – αν και οι τιμές δεν είχαν μειωθεί, βεβαίως, όταν μειώθηκε ο συντελεστής. Σύμφωνα με πηγές, το οικονομικό επιτελείο εξετάζει το ενδεχόμενο να παρατείνει τον μειωμένο ΦΠΑ για ορισμένα μόνο από τα παραπάνω προϊόντα και υπηρεσίες. Δεν έχει πάντως ληφθεί οριστική απόφαση προς το παρόν. Το κόστος της μείωσης είναι περίπου 250 εκατ. ευρώ σε εξαμηνιαία βάση.
Τα σημαντικότερα μέτρα
Ο προϋπολογισμός δεν θα έχει άλλα μέτρα, αναφέρουν οι πληροφορίες. Θα περιλαμβάνει αυτά που έχουν εξαγγελθεί προεκλογικά ή και ψηφιστεί, με σημαντικότερα τα εξής:
• Αύξηση των συντάξεων. Υπολογίζεται ότι θα είναι λίγο πάνω από 3%.
• Κατάργηση της περικοπής 30% σε συνταξιούχους που εργάζονται.
• Αύξηση των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων, με καθαρό κόστος 500 εκατ. ευρώ.
• Αύξηση κατά 1.000 ευρώ του αφορολογήτου για γονείς.
• Αύξηση των αναπηρικών επιδομάτων και του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
• Αύξηση του επιδόματος μητρότητας σε 9 μήνες για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
• Απαλλαγή των δικαιούχων του ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή σε φάρμακα.
• Μονιμοποίηση youth pass.
• Μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% σε ασφαλισμένα σπίτια.
• Μείωση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων από 0,5% σε 0,2% και του φόρου χρηματιστηριακών συναλλαγών κατά 50%.
• Αύξηση των πτητικών επιδομάτων.