Smartwatch και «φορετές» συσκευές, εναλλακτικοί τρόποι χορήγησης φαρμάκων για την καταπολέμηση χρόνιων παθήσεων, συσκευές τσέπης για την ανίχνευση ιών, λογισμικά που ερμηνεύουν αξονικές τομογραφίες εγκεφάλου… Αυτές είναι μερικές από τις τεχνολογίες υγείας (biotech, healthtech, medtech) μιας νέας γενιάς νεοφυών επιχειρήσεων, που αναπτύσσεται σταδιακά δίπλα σε έναν παραδοσιακό και ισχυρό κλάδο της ελληνικής οικονομίας, εκείνον της φαρμακοβιομηχανίας. «Περισσότερες από 100 ελληνικές νεοφυείς εταιρείες δραστηριοποιούνται στις επιστήμες υγείας. Η Ελλάδα διαθέτει καλούς επιστήμονες στον χώρο της υγείας, ενώ την ίδια στιγμή έχει και καλούς προγραμματιστές. Ο συνδυασμός αυτός δημιουργεί μια κρίσιμη μάζα νεοφυών επιχειρήσεων που αναπτύσσουν ψηφιακές εφαρμογές υγείας, ψηφιακές θεραπείας κ.ά.», εξηγεί στην «Κ» η Μάγκυ Αθανασιάδη, διευθύντρια του τομέα βιομηχανίας, ανάπτυξης, τεχνολογίας και καινοτομίας του ΣΕΒ. «Πρόκειται για έναν τομέα που θα σημειώνει διαρκώς άνοδο. Το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται και την ίδια ώρα ενισχύεται η ανάγκη του κόσμου για υψηλό επίπεδο υπηρεσιών υγείας».
Σύμφωνα με στοιχεία που έχει επεξεργαστεί ο ΣΕΒ, το 16% των startups εταιρειών δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη ιατροτεχνολογικών συσκευών, το 14% αφορά τον τομέα της ευεξίας, το 11% ασχολείται με την τηλεϊατρική και τις εικονικές ιατρικές επισκέψεις, το 7% αναπτύσσει γονιδιακές και κυτταρικές θεραπείες, ενώ ένα μικρό αλλά υπαρκτό ποσοστό (3%) αναπτύσσει νέα γενόσημα ή βιοομοειδή φάρμακα ή νέες μορφές χορήγησης φαρμάκων, δραστηριότητα που αφορά κυρίως εταιρείες βιοτεχνολογίας. «Κάποιες από αυτές τις εταιρείες βγήκαν από τα πανεπιστήμια, άλλες προέκυψαν από κάποια χρηματοδοτούμενα projects και μετεξελίχθηκαν σε startups», λέει στην «Κ» ο Λάμπρος Κούρτης, συνιδρυτής της εταιρείας Chronicles Health, ο οποίος παρακολουθεί στενά την ανάπτυξη του κλάδου των βιοεπιστημών και της υγείας στην Ελλάδα. «Ορισμένες από αυτές καταγράφουν ήδη έσοδα, ενώ κάποιες έχουν αντλήσει κεφάλαια από venture capitals. Παράλληλα, φαρμακευτικές εταιρείες επενδύουν στον κλάδο, όπως η Elpen με το πάρκο βιοτεχνολογίας στα Σπάτα, αλλά και η Demo». «Εχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε, αλλά τα βήματα που γίνονται τα τελευταία 4-5 χρόνια είναι πολύ ενθαρρυντικά. Πριν από χρόνια δεν μπορούσα να πω το ίδιο». Η πλειονότητα αυτών των εταιρειών έχει το βλέμμα στραμμένο σε διεθνείς αγορές.
Πολλές καινοτόμες τεχνολογίες δεν μπορούν να αξιοποιηθούν στη χώρα μας ελλείψει ρυθμιστικού πλαισίου.
Μια από αυτές είναι η εταιρεία βιοτεχνολογίας Anodyne Nanotech με έδρα τη Βοστώνη και συνιδρυτή τον Κωνσταντίνο Τζωρτζάκη. Η εταιρεία αναπτύσσει έναν ανώδυνο τρόπο χορήγησης φαρμάκου με τη χρήση ενός patch με μικροβελόνες, το οποίο αποδεσμεύει το φάρμακο στον οργανισμό. Tα φάρμακα αυτά ανήκουν στην κατηγορία των βιολογικών παραγόντων και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων, όπως π.χ. η σκλήρυνση κατά πλάκας. «Εμείς στρεφόμαστε στην Αμερική διότι το 80% του μεριδίου αγοράς του κλάδου μας συγκεντρώνεται εκεί. Υπάρχει ένα οργανωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο γύρω από την τεχνολογία μέσω του FDA», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Τζωρτζάκης. «Πρέπει να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα γύρω από τη βιοτεχνολογία στην Ελλάδα με μεγαλύτερη συμμετοχή των πανεπιστημίων. Από τον ακαδημαϊκό χώρο μπορούν να γίνουν συνεργασίες και να γεννηθούν startups, κάτι που συμβαίνει πολύ συχνά στην Αμερική». «Επειτα, οι φαρμακευτικές εταιρείες θα μπορούσαν να προσφέρουν τεχνογνωσία, να κάνουν project μαζί τους αλλά και να τις χρηματοδοτήσουν». Βέβαια, η κ. Αθανασιάδη παρατηρεί πως πολλές τέτοιες τεχνολογίες δεν μπορούν να αξιοποιηθούν στη χώρα μας, ελλείψει ρυθμιστικού πλαισίου που να επιτρέπει τη συνταγογράφηση αλλά και την αποζημίωσή τους. «Ενώ στην Ελλάδα υπάρχει ένα δυνατό οικοσύστημα στον κλάδο, αυτό στρέφεται αποκλειστικά στο εξωτερικό, το οποίο από τη μια είναι λογικό διότι εκεί οι αγορές είναι μεγάλες, από την άλλη όμως το εθνικό μας σύστημα υγείας χάνει από αυτό. Ειδικά στη νησιωτική Ελλάδα, όπου οι υποδομές υγείας είναι δύσκολο να αναπτυχθούν, η τηλεϊατρική και οι ψηφιακές εφαρμογές μπορούν να συμβάλουν στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Από το 2016 έχουμε προμηθευθεί εξοπλισμό τηλεϊατρικής στην Ελλάδα, ακόμη όμως δεν υπάρχει το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο για την αξιοποίησή του προς όφελος των ασθενών. Γενικώς στην Ελλάδα προμηθευόμαστε εξοπλισμό, που στο τέλος δεν αξιοποιείται στον βαθμό που θα έπρεπε».
Σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΒ για την ψηφιακή υγεία, η χρήση ψηφιακών εργαλείων (health apps, θεραπευτικές πλατφόρμες) προσφέρει 40% ακρίβεια στη μέτρηση ζαχάρου και εξοικονομεί 50 δισ. ευρώ ετησίως στα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας μέσω της πρώιμης διάγνωσης, της μείωσης των εισαγωγών στα νοσοκομεία κ.λπ. «Μεγάλη ενίσχυση στο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων θα έδινε και η δευτερογενής αξιοποίηση δεδομένων υγείας, τομέας που μπορεί να δημιουργήσει μια ολόκληρη οικονομία», συμπληρώνει.
Αλμα επενδύσεων
Την ώρα που οι χρηματοδοτήσεις προς τις νεοφυείς εταιρείες σημειώνουν «βουτιά», ο τομέας των βιοεπιστημών και της υγείας εξακολουθεί να βρίσκεται ψηλά στις προτιμήσεις των επενδυτών. «Ο κλάδος της βιοτεχνολογίας ανεβαίνει σημαντικά, πιστεύω πως έχει πολύ μέλλον. Εμείς έχουμε ήδη κάνει –και θα συνεχίσουμε να κάνουμε– αρκετές επενδύσεις σε νεοφυείς εταιρείες που δραστηριοποιούνται σ’ αυτόν τον τομέα. Ενδεικτικά, το 30% των εταιρειών στις οποίες επενδύσαμε με το πρώτο fund, δραστηριοποιούνται στον κλάδο της βιοτεχνολογίας», αναφέρει στην «Κ» ο Νίκος Καλλιαγκόπουλος, εταίρος στο ελληνικό επενδυτικό κεφάλαιο Big Pi Ventures, που έχει επενδύσει, μεταξύ άλλων, σε εταιρείες τεχνολογίας όπως η Accusonus, η οποία εξαγοράστηκε από τη Facebook. Οπως αναφέρει ο ΣΕΒ, τα έσοδα της παγκόσμιας αγοράς ψηφιακής υγείας αναμένεται να αυξηθούν στα 600 δισ. δολ. έως το 2024 από 350 δισ. το 2019. Σύμφωνα με το Business Insider, οι επενδυτές χορήγησαν 88 δισ. δολ. κεφάλαια παγκοσμίως το 2022 σε εταιρείες ανάπτυξης τεχνολογιών στον τομέα της υγείας, εκ των οποίων περίπου 13,5 δισ. δολ. κατευθύνθηκαν σε ευρωπαϊκές εταιρείες. «Είναι ένας δύσκολος χώρος, καθώς εκτός από την ανάπτυξη της τεχνολογίας οι εταιρείες πρέπει να περάσουν από τις ρυθμιστικές αρχές για την έγκριση αλλά και αποζημίωση του προϊόντος. Αλλάζουν όμως ζωές», λέει ο κ. Κούρτης. «Πράγματι, οι χρηματοδοτήσεις έχουν περιοριστεί και οι επενδυτές κοιτάζουν να υποστηρίξουν το υπάρχον χαρτοφυλάκιό τους, παρά να επενδύσουν σε νέες. Εγώ όμως νομίζω πως η υγεία ήταν, είναι και θα είναι ένας τομέας που θα τους προσελκύει».
Οι αριθμοί
600 δισ. δολάρια θα φθάσουν το 2024 τα έσοδα της ψηφιακής υγείας παγκοσμίως.
13,5 δισ. δολάρια τα κεφάλαια που άντλησαν ευρωπαϊκές νεοφυείς εταιρείες του κλάδου τεχνολογίας υγείας το 2022.
100 και περισσότερες ελληνικές νεοφυείς εταιρείες δραστηριοποιούνται στον κλάδο των επιστημών υγείας.
50 δισ. ευρώ εξοικονομούν ετησίως τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας από τη χρήση ψηφιακών εργαλείων υγείας (εφαρμογές υγείας, ψηφιακές θεραπείες κ.λ.π.).