Φρένο στη δημιουργία νέων startups φαίνεται πως έχει μπει την τελευταία τριετία παγκοσμίως, κάτι που οφείλεται κυρίως στον φόβο ανάληψης ρίσκου κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και στο σφικτό επενδυτικό περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώθηκε λίγο αργότερα, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον πληθωρισμό και την αύξηση του κόστους δανεισμού.
Αναλύοντας δεδομένα από ένα δείγμα 27.000 εταιρειών software σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ισραήλ, οι οποίες ιδρύθηκαν μεταξύ 2020 και Ιουλίου 2023, το Crunchbase, πλατφόρμα συλλογής δεδομένων για τον χώρο της τεχνολογίας, παρατηρεί πως «μια συνεχής και ανησυχητική μείωση στη δημιουργία νέων startups είναι προφανής». Ειδικότερα, όπως επισημαίνει, από το 2020-2023 (Ιούλιος), ο αριθμός των νέων startups επιχειρήσεων που ιδρύθηκαν στις ΗΠΑ εκτιμάται πως μειώθηκε κατά 86%, δηλαδή από 6.424 σε 1.046. Αντίστοιχα, πτώση, της τάξεως του 87%, έχει σημειωθεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην Ευρώπη, το 2020 συστάθηκαν 5.147 εταιρείες, με τον αριθμό τους σταδιακά να φθίνει σε 3.962 το 2021, 1.734 το 2022 και 640 το 2023.
Ο περιορισμός της νεοφυούς επιχειρηματικής δραστηριότητας οφείλεται στον φόβο ανάληψης ρίσκου κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και στο σφιχτό επενδυτικό περιβάλλον.
Ενας από τους πιθανούς λόγους που παρατηρείται μια γενικότερη πτώση της επιχειρηματικής δραστηριότητας από την έναρξη της πανδημίας, αποτελεί το γεγονός πως δεν υπήρχαν αρκετά κίνητρα για τη δημιουργία startup επιχείρησης. Δηλαδή, πολλοί δεν επιθυμούσαν να εγκαταλείψουν, ιδίως τα χρόνια της πανδημίας, τους υψηλούς μισθούς αλλά και την ασφάλεια που τους παρείχαν εδραιωμένες εταιρείες τεχνολογίας, για να στραφούν προς τις startups, όπου το μέλλον τους είναι αβέβαιο. Επίσης, η δυσκολία πολλών startups να ανταγωνιστούν σε μισθολογικό επίπεδο μεγάλες εταιρείες για να προσελκύσουν εξειδικευμένο προσωπικό, ανέκοπτε οποιαδήποτε διάθεση είχαν πιθανώς επίδοξοι επιχειρηματίες. Σε όλα αυτά, έρχονται να προστεθούν ο πόλεμος, ο πληθωρισμός, η αύξηση του κόστους δανεισμού, η κατάρρευση της Silicon Valley Bank και το γενικότερο δυσμενές επενδυτικό περιβάλλον.
Τα παραπάνω αποτέλεσαν εμπόδιο και για τους επενδυτές, αφού και εκείνοι με τη σειρά τους δυσκολεύονταν να σηκώσουν κεφάλαια για να επενδύσουν σε αυτές, ακόμη και εάν το ήθελαν. «Πράγματι –και στην Ελλάδα– παρατηρείται το τελευταίο διάστημα πτώση στη δημιουργία νέων startups επιχειρήσεων. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι τα χρόνια της πανδημίας, αρκετοί ήταν διστακτικοί στο να εγκαταλείψουν την ασφάλεια που τους εξασφάλιζε ένα μισθός ή μια σίγουρη δουλειά σε κάποια εταιρεία. Επίσης, οι απολύσεις που έγιναν πέρυσι στον χώρο της τεχνολογίας δεν δημιούργησαν απαραιτήτως μια νέα γενιά επιχειρηματιών. «Αυτοί που απολύθηκαν κατευθύνθηκαν σε άλλες εταιρείες» αναφέρει στην «Κ» ο Δημήτρης Καλαβρός-Γουσίου, συνιδρυτής στο ελληνικό επενδυτικό κεφάλαιο Velocity.Partners VC και στο Found.ation. Από την άλλη, «στην αγορά υπάρχουν πλέον λιγότεροι αλλά και καλύτεροι επιχειρηματίες. Το γεγονός δηλαδή ότι δεν υπάρχει πληθώρα εταιρειών, δεν το βρίσκω απαραίτητα κακό», συμπληρώνει.
Πάντως, από τα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί μέχρι στιγμής, αποδεικνύεται πως το 2023 μέχρι στιγμής δεν είναι η χρονιά των startups. Το πρώτο εξάμηνο, οι παγκόσμιες χρηματοδοτήσεις –με εξαίρεση την τεχνητή νοημοσύνη– κατέγραψαν πτώση της τάξεως του 51% στα 144 δισ. δολ. σε σύγκριση με πέρυσι. Αντίστοιχη εικόνα συνθέτουν και τα ευρήματα έρευνας της ευρωπαϊκής επενδυτικής εταιρείας Atomico για τις χρηματοδοτήσεις σε ευρωπαϊκές νεοφυείς εταιρείες. Για φέτος, η έρευνα προβλέπει «βουτιά» 50% σε σύγκριση με τα επίπεδα-ρεκόρ του 2021 και 38% σε σύγκριση με το 2022, παρότι γενικώς η αγορά έχει ενισχυθεί σημαντικά από το 2019. Σύμφωνα με το ελληνικό Marathon Venture Capital, που συλλέγει στοιχεία για το ύψος και τον αριθμό των χρηματοδοτήσεων, βάσει των ανακοινωμένων deal, εταιρείες με έδρα ή παρουσία στην Ελλάδα έχουν σηκώσει μέχρι στιγμής, μέσω ΑΜΚ, 231 εκατ. δολ. «Η αγορά σήμερα είναι πιο σφιχτή, δεν είναι τόσο εύκολο να αντλήσει κανείς κεφάλαια, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για εταιρείες σε πολύ πρώιμα στάδια ανάπτυξης», λέει στην «Κ», ο Χάρης Πυλαρινός, συνιδρυτής και CEO της Hack The Box, ελληνική startup που σήκωσε στις αρχές της χρονιάς κεφάλαια από το αμερικανικό private equity Carlyle Group. «Καινούργιες startups υπάρχουν στην ελληνική αγορά, αλλά μάλλον δεν ακούμε γι’ αυτές γιατί δεν καταφέρνουν να σηκώσουν κεφάλαια ούτε από angel investors. Πρόκειται για εταιρείες που προσπαθούν μόνες τους να σταθούν στα πόδια τους, μέχρι η χρηματοδότηση να γίνει πιο εύκολη».