Τα τρόφιμα από το ψωμί μέχρι τα κρεμμύδια έχουν τη δύναμη να… ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις. Ο τρόπος με τον οποίο προστατεύουν με άλλα λόγια οι ηγέτες την επισιτιστική ασφάλεια των πολιτών τους, μετατρέπεται σε βασικό προεκλογικό «χαρτί» που επηρεάζει τους επίδοξους ψηφοφόρους, ιδιαίτερα σε ταραγμένες περιόδους πολέμου και αναταραχής. Τουλάχιστον το 1/4 του παγκόσμιου πληθυσμού θα προσέλθει στις κάλπες τους επόμενους οκτώ μήνες, αρχής γενομένης από τη Νέα Ζηλανδία και την Πολωνία αυτό το Σαββατοκύριακο, ενώ θα ακολουθήσουν η Αργεντινή, η Ολλανδία και η Αίγυπτος, και στη συνέχεια η Ινδονησία και η Ινδία το 2024. Ανάμεσά τους είναι μερικοί από τους κορυφαίους προμηθευτές βασικών διατροφικών ειδών, από ρύζι και φοινικέλαιο μέχρι γάλα και αλεύρι σόγιας. Αλλες είναι στρατηγικές τοποθεσίες για τη ροή βασικών προϊόντων όπως το σιτάρι.
Οι πολιτικοί που θέλουν να παραμείνουν στην εξουσία δίνουν έμφαση σε δύο βασικές κατηγορίες: τους καταναλωτές και τους παραγωγούς, περιορίζοντας τις εξαγωγές τροφίμων, υιοθετώντας μέτρα για την προστασία των αγροτικών κοινοτήτων ή επιβραδύνοντας τον ρυθμό των κλιματικών πολιτικών που επηρεάζουν τους αγρότες. Τα τρόφιμα εντάσσονται σε μια μακρά λίστα εκλογικών ζητημάτων, αλλά έχουν παγκόσμιο αντίκτυπο. Η πολιτική απειλεί να επηρεάσει το παγκόσμιο εμπόριο, τις τιμές και τις οικονομίες των χωρών που εξαρτώνται από τις εισαγωγές, ενώ ο άστατος καιρός καταστρέφει γεωργική γη από τις ΗΠΑ μέχρι την Κίνα και το φαινόμενο El Niño επιστρέφει, απειλώντας καλλιέργειες. Στο εκρηκτικό μείγμα προστίθεται ο πόλεμος στην Ουκρανία και πλέον στη Μέση Ανατολή. Πριν από την εισβολή της Ρωσίας, η Ουκρανία εξήγε περισσότερα σιτηρά από ό,τι ολόκληρη η Ε.Ε. μαζί και παρείχε το μισό από το ηλιέλαιο που διακινείται παγκοσμίως.
Η σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς την ίδια ώρα ανέβασε την τιμή του αργού πετρελαίου, κάτι που θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγή τροφίμων. «Βρισκόμαστε σε έναν κόσμο όπου όλοι ασχολούνται με τα εσωτερικά ζητήματα», δήλωσε ο Τιμ Μπέντον, διευθυντής ερευνών στο Chatham House που ειδικεύεται στην επισιτιστική ασφάλεια. «Αυτός ο κόσμος του προστατευτισμού που οδηγείται από τις εκλογές και την πόλωση και την εσωστρεφή εσωτερική πολιτική μπορεί κάλλιστα να διαδραματίσει ρόλο». Μέσα στο εύφλεκτο αυτό σκηνικό, οι πολιτικοί έχουν λόγους να είναι νευρικοί. Οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων μπορεί να προκαλέσουν εκ νέου ταραχές σε όλο τον κόσμο, όπως το 2011, όταν συνέβαλαν στις εξεγέρσεις της «Αραβικής Ανοιξης» στη Μέση Ανατολή, μια περιοχή που δοκιμάζεται για μία ακόμη φορά. Εν τω μεταξύ, οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι κυβερνήσεις παντού αγωνίζονται να συγκρατήσουν το κόστος των τροφίμων που ξεπερνούν τον βασικό πληθωρισμό.
Τουλάχιστον το 1/4 του παγκόσμιου πληθυσμού θα προσέλθει στις κάλπες τους επόμενους οκτώ μήνες σε χώρες που είναι από τους κορυφαίους προμηθευτές βασικών διατροφικών ειδών.
Η Νέα Ζηλανδία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας γάλακτος στον κόσμο, υποσχέθηκε να περιορίσει τις καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη γεωργία, ωστόσο οι αγρότες δεν είναι ευχαριστημένοι επειδή η φορολόγηση των αερίων θερμοκηπίου από τις αγελάδες απειλεί την επιχείρησή τους. Ενόψει των σημερινών εκλογών, η κυβέρνηση καθυστέρησε την εφαρμογή της λεγόμενης τιμολόγησης εκπομπών μέχρι το τέλος του 2025. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θέλει να την απωθήσει μέχρι το 2030. Στην Ολλανδία, τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα γεωργικών προϊόντων στον κόσμο, οι αγρότες έχουν επίσης μετατραπεί σε πολιτική δύναμη πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου, ενώ το κόστος των τροφίμων και η παραγωγή του ήταν βασικά θέματα στην προεκλογική εκστρατεία ενόψει των αυριανών εκλογών στην Πολωνία. Την τελευταία φορά, περίπου τα δύο τρίτα των αγροτών υποστήριξαν το εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη, το οποίο προσπαθεί να εξασφαλίσει τρίτη θητεία στην εξουσία. Ο πόλεμος της διπλανής πόρτας στην Ουκρανία, το αυξανόμενο κόστος και η ξηρασία έχουν κάνει την ομάδα και πάλι κρίσιμη για το κυβερνών κόμμα. Τα τρόφιμα τέλος είναι ένα ευαίσθητο θέμα στην Ινδία, μια χώρα όπου τα κυβερνώντα κόμματα έχασαν τις εκλογές επειδή δεν μπορούσαν να ελέγξουν την τιμή των κρεμμυδιών. Οι σταθερές τιμές είναι ζωτικής σημασίας για τον πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, καθώς επιδιώκει τρίτη θητεία το επόμενο έτος.
Νέο μπλόκο στο ελαιόλαδο
Το υπουργείο Γεωργίας του Μαρόκου αποφάσισε την απαγόρευση των εξαγωγών ελαιολάδου, σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει τις τιμές στην εγχώρια αγορά που εκτοξεύονται. Ετσι, το Μαρόκο γίνεται η τρίτη μεγάλη χώρα παραγωγής ελαιολάδου που εφαρμόζει απαγόρευση εξαγωγών, μετά την Τουρκία και τη Συρία. Ενα λίτρο ελαιολάδου στο Μαρόκο πωλείται μεταξύ 120 και 150 ντιρχάμ (11 έως 14 ευρώ), τιμή περίπου 64% υψηλότερη από τη μέση τιμή του Αυγούστου 2022, ενώ την ίδια ώρα ο μέσος καθαρός μηνιαίος μισθός στο Μαρόκο είναι περίπου 3.900 ντιρχάμ (περίπου 360 ευρώ). Η απόφαση του Μαρόκου να απαγορεύσει τις εξαγωγές θα μπορούσε να συμβάλει σε περαιτέρω αυξήσεις των τιμών στην Ευρώπη.