Τρία χρόνια συμπληρώνονται τον ερχόμενο Δεκέμβριο από την ολοκλήρωση της δημοπρασίας για τις συχνότητες των δικτύων πέμπτης γενιάς. Εναντι 372 εκατ. ευρώ η Cosmote, η Vodafone και η Wind (νυν Nova) απέκτησαν, τον Δεκέμβριο του 2020, δικαιώματα χρήσης ραδιοσυχνοτήτων του πολύτιμου, για την ανάπτυξη του 5G, φάσματος. Τότε, η Ελλάδα υπήρξε μία από τις τρεις ευρωπαϊκές χώρες που εξασφάλιζε εμπορική πρόσβαση στα (ασύρματα) δίκτυα 5ης γενιάς. Σήμερα, όμως, μοιράζεται ένα κοινό χαρακτηριστικό με τον υπόλοιπο κόσμο. Η «επανάσταση» του 5G έχει περιοριστεί σχεδόν αποκλειστικά σε υψηλότερες ταχύτητες που αντιστοιχούν περισσότερο σε ένα αναβαθμισμένο 4G, όπως αναφέρουν οι ειδικοί. Η τηλεχειρουργική μέσω ρομποτικού συστήματος εξ αποστάσεως, η εκπαίδευση μέσω ολογράμματος ή η οδήγηση αυτοκινήτου από απόσταση και άλλες αντίστοιχες υπηρεσίες και εφαρμογές που φάνταζαν πριν από τρία χρόνια με κοντινό μέλλον φαίνεται ότι θα χρειαστούν ακόμη αρκετά χρόνια για να βγουν από τα στενά όρια του «δοκιμαστικού σωλήνα». Στην Ελλάδα η ανάπτυξη των δικτύων πέμπτης γενιάς ξεκίνησε το 2021, με την Cosmote να προσφέρει, σήμερα, πανελλαδική κάλυψη άνω του 90%, ποσοστό που εκτιμάται ότι θα αγγίξουν σταδιακά μέχρι το 2024 και οι υπόλοιποι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι.
Ωστόσο, η πρώτη φάση της ανάπτυξης του δικτύου 5G, που έφερε πολύ γρήγορα αποτελέσματα όσον αφορά την πληθυσμιακή κάλυψη, στηρίχθηκε, όπως και παγκοσμίως, στην αναβάθμιση των υφιστάμενων 4G κεραιοσυστημάτων (non standalone) των παρόχων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, ήδη, από τα τέλη του 2020, οι κάτοχοι κινητών συμβατών με 5G είχαν παρατηρήσει σημαντική αύξηση ταχυτήτων σε άνω των 600 Mbps, όπως και μείωση του χρόνου απόκρισης (πόσο γρήγορα φθάνει η πληροφορία από τον αποστολέα στον παραλήπτη) του Ιντερνετ που λαμβάνουν μέσω των δεδομένων (data) τους. Ωστόσο, η αύξηση των ταχυτήτων δεν οδήγησε σε κοσμογονία. Ενας λόγος είναι ότι το 4G υποστηρίζει απρόσκοπτα σύνθετες λειτουργίες, όπως το streaming ή παιχνίδια στο κινητό (gaming) που δεν απαιτούν υπερυψηλές ταχύτητες.
Η κοσμογονία που αναμενόταν έχει περιοριστεί σχεδόν αποκλειστικά σε υψηλότερες ταχύτητες που αντιστοιχούν περισσότερο σε ένα αναβαθμισμένο 4G.
«Θα λέγαμε ότι το 5G δεν έχει ακόμη έρθει. Οι υψηλότερες ταχύτητες που επιτρέπουν και ταχύτερο upload –ιδιαίτερα σημαντικό για την καλύτερη αξιοποίηση εφαρμογών που σχετίζονται με το cloud– στηρίζονται στο non standalone 5G, δηλαδή στο υφιστάμενο δίκτυο των παρόχων. Ωστόσο, για τον μέσο χρήστη οι βασικές υπηρεσίες των δικτύων πέμπτης γενιάς είναι, εξ ορισμού, περιορισμένες. Το 5G έρχεται να απελευθερώσει προηγμένες επιχειρηματικές εφαρμογές», σημειώνει στην «Κ» ο Αντώνης Τζωρτζακάκης, διευθύνων σύμβουλος της «5G Συμμετοχές» και του επενδυτικού ταμείου «Φαιστός», που επενδύει σε επιχειρήσεις οι οποίες αναπτύσσουν εφαρμογές στηριγμένες σε υποδομές 5G. Η εταιρεία είτε έχει τοποθετηθεί από κοινού με στρατηγικούς επενδυτές είτε έχει συμμετάσχει σε γύρους χρηματοδότησης σε επτά εταιρείες που αναπτύσσουν καινοτόμες εφαρμογές, οι οποίες βρίσκονται στο στάδιο της έρευνας και ανάπτυξης. Θα χρειαστεί χρόνος ωσότου περάσουν στο στάδιο της εφαρμογής, αλλά και σε αυτή τη φάση, το στοίχημα θα είναι να προσελκύσουν ζήτηση.
Οπως εξηγεί ο κ. Τζωρτζακάκης, «είναι ακόμη νωρίς για αποτελέσματα», εάν λάβει κάποιος υπόψη ότι το «Φαιστός» ξεκίνησε την επενδυτική δραστηριότητά του μόλις τον Μάρτιο του 2022, έχοντας τη δυνατότητα να επενδύει σε τεχνολογικές εταιρείες τουλάχιστον έως το 2027. Το «Φαιστός» ανήκει στα λιγοστά τεχνολογικά funds αυτής της κατηγορίας, με το ελληνικό Δημόσιο να αποτελεί τον βασικό επενδυτή του, έχοντας εισφέρει το 25% των εσόδων της δημοπρασίας των συχνοτήτων 5G –περίπου 100 εκατ. ευρώ– που πραγματοποιήθηκε πριν από περίπου τρία χρόνια.
Μία από τις εφαρμογές στις οποίες έχει επενδύσει το ταμείο περιλαμβάνει το «ΑΤΜ» μεταχειρισμένων κινητών που εγκαθιστά η εταιρεία Pandas.io σε καταστήματα λιανικής. Ο χρήστης θα τοποθετεί τη συσκευή του στο μηχάνημα το οποίο μέσω ασύρματης τεχνολογίας θα ανακτά το ΙΜΕΙ, τον μοναδικό αριθμό που συνοδεύει κάθε κινητό τηλέφωνο από την έναρξη του κύκλου ζωής του. Κατ’ επέκταση, θα ανακτά πληροφορίες όπως το μοντέλο, το έτος κατασκευής και ο χρόνος της πρώτης ενεργοποίησης, ενώ θα διεξάγεται και σειρά διαγωνιστικών ελέγχων στη συσκευή. Μετά την ολοκλήρωση –σε ιδιαίτερα γρήγορο χρονικό διάστημα– των εν λόγω διαδικασιών, ο χρήστης θα λαμβάνει μία δεσμευτική προσφορά και, εφόσον συμφωνήσει σε αυτήν, θα λαμβάνει εκπτωτικό κουπόνι για άμεσες αγορές από το συνεργαζόμενο κατάστημα.
Πιλοτική λειτουργία ιδιωτικών δικτύων σε μεγάλες επιχειρήσεις
Ζητούμενο πλέον είναι οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι να προχωρήσουν στην ανάπτυξη των αυτόνομων (standalone) δικτύων 5G. Κι αυτό σε μία δυσμενή συγκυρία κατά την οποία καλούνται να υλοποιήσουν επενδύσεις σε οπτική ίνα που θα επιτρέψει το Ιντερνετ σταθερής γραμμής να αποκτήσει ταχύτητες έως 1 Gbps. Αλλά και με το κόστος στις τηλεπικοινωνίες (ρευματοδότηση δικτύου, σταθμοί βάσης κ.τ.λ.) να υπολογίζεται ότι έχει αυξηθεί από 21% έως 43% τα τελευταία χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, η Cosmote αναμένεται μέσα στο 2024 να ξεκινήσει την ανάπτυξη αυτόνομων δικτύων πέμπτης γενιάς. Απαραίτητη, βέβαια, προϋπόθεση προκειμένου στα δίκτυα πέμπτης γενιάς να στηριχθεί, για παράδειγμα, η κυκλοφορία διασυνδεδεμένων με το Διαδίκτυο αυτοκινήτων ή λεωφορείων χωρίς οδηγό, που έχουν, πολλές φορές, δοκιμαστεί στον Δήμο Τρικκαίων, είναι η πυκνή ανάπτυξη κεραιών 5G ώστε αυτές να βρίσκονται κοντά στους χρήστες. Τα δίκτυα πέμπτης γενιάς χρησιμοποιούν υψηλές συχνότητες, που σημαίνει σύντομο μήκος κύματος το οποίο αδυνατεί να «περάσει» μέσα από τοίχους και δέντρα.
Με τα δεδομένα αυτά, εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν χρόνος και σημαντικά κεφάλαια ωσότου το 5G αξιοποιηθεί πλήρως, οδηγώντας σε οικονομικά οφέλη 2,6 δισ. ευρώ, τα οποία αναμένονταν, αρχικά, έως το 2025, βάσει μελέτης της συμβουλευτικής εταιρείας Analysys Mason. Μία ακόμη μελέτη, τον Φεβρουάριο του 2021, συμβουλευτικού τμήματος για θέματα καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (που δεν απηχεί τις επίσημες θέσεις της ΕΤΕπ) θέτει ως χρονοδιάγραμμα για την εμπορική διάθεση του αυτόνομου 5G και την ανάπτυξη της πρώτης φάσης των –βασισμένων σε αυτό– εφαρμογών μέχρι και φέτος. Ωστόσο, ο στόχος αυτός, μετά και την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ευρύτερη αστάθεια, είναι αδύνατο να επιτευχθεί, όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς τηλεπικοινωνιών. Η ίδια μελέτη, εντοπίζει ετήσιο χρηματοδοτικό κενό, σε επίπεδο κρατών-μελών, ύψους 4,6 δισ. ευρώ έως 6,6 δισ. ευρώ, που αφορά τη δημιουργία εφαρμογών 5G από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, την ώρα που επικεφαλής funds (π.χ. κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών – VC) που δεν επικεντρώνονται στην τεχνολογία αδυνατούν, λόγω συνθετότητας, να αντιληφθούν τις προοπτικές επιχειρηματικών σχεδίων για πολύπλοκες εφαρμογές 5G.
Με βάση τα παραπάνω, η δημιουργία δικτύων 5G περιορίζεται, αρχικά σε πιλοτικό στάδιο, στους κόλπους μεγάλων επιχειρήσεων που επιδιώκουν να βελτιστοποιήσουν τη λειτουργία τους, μειώνοντας το κόστος. Σε αυτή την περίπτωση ανήκει το σχεδιαζόμενο εμπορευματικό κέντρο συνδυασμένων μεταφορών στο Θριάσιο της Ελευσίνας. Θα διαθέτει δίκτυο 5G, με την εταιρεία Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο να έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με το «Φαιστός». Η αυτοματοποίηση των λειτουργιών του εμπορευματικού κέντρου θα επιτρέψει την ταχύτερη διακίνηση και διανομή προϊόντων. Μνημόνιο συνεργασίας έχει υπογράψει και η Onex Shipyards & Technologies με την αμερικανική Cisco για τη δημιουργία ιδιωτικού δικτύου 5G στα Ναυπηγεία Ελευσίνας. Ιδιωτικό δίκτυο 5G έχει εγκαταστήσει η «Ελληνικός Χρυσός» στο μεταλλείο χρυσού, αργύρου, μολύβδου και ψευδαργύρου στην Ολυμπιάδα Χαλκιδικής. Σε αυτή τη φάση καθίσταται εφικτή η αποτελεσματικότερη οργάνωση των βαρδιών και της διαχείρισης του στόλου, ενώ η εταιρεία δρομολογεί εφαρμογές, όπως η απομακρυσμένη εξόρυξη ή ο τηλεχειρισμός φόρτωσης, που υπάρχουν, ήδη, σε αντίστοιχες εγκαταστάσεις στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων, το υπόγειο μεταλλείο σιδήρου στην Κίρουνα της Σουηδίας. Το πρώτο ιδιωτικό δίκτυο 5G στην Ελλάδα δημιουργήθηκε το 2021 στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, για πιλοτική εφαρμογή (use case) διαχείρισης συμβάντων και φυσικής ασφάλειας εσωτερικών ή εξωτερικών χώρων. Διεθνώς τα ιδιωτικά δίκτυα 5G, που δημιουργούνται για λογαριασμό επιχειρήσεων ή φορέων, υπολογίζεται ότι δεν υπερβαίνουν τα 750-800 –από τα οποία ένας μεγάλος αριθμός στηρίζεται σε υποδομή 4G– σύμφωνα με ξένη συμβουλευτική εταιρεία.