Πάνω από 1,5 εκατομμύριο ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι επηρεάζονται από τις διατάξεις του μίνι ασφαλιστικού νομοσχεδίου, που αναμένεται εντός του Νοεμβρίου να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Κατά κύριο λόγο το πρόσημο των παρεμβάσεων είναι θετικό, ενώ υπάρχουν διατάξεις που πρέπει να ψηφιστούν γρήγορα καθώς ο χρόνος πιέζει. Μία από αυτές αφορά πάνω από 750.000 συνταξιούχους, με προσωπική διαφορά άνω των 10 ευρώ, η οποία θα πρέπει να ψηφιστεί εντός του ερχόμενου μήνα, ώστε η έξτρα, εφάπαξ παροχή να δοθεί πριν από τα Χριστούγεννα. Πρόκειται για τη δεύτερη έκτακτη ενίσχυση των συνταξιούχων με προσωπική διαφορά.
Εν αναμονή των τελικών διατάξεων, και των όποιων πιθανών αλλαγών υπάρξουν, η «Κ» αποκωδικοποιεί τις παρεμβάσεις του υπουργείου Εργασίας ανά ομάδα ασφαλισμένων και καταγράφει τους κερδισμένους και τους χαμένους των προωθούμενων αλλαγών.
1. Μεγάλοι κερδισμένοι του υπό κατάρτιση νομοσχεδίου είναι οι… χαμένοι των επερχόμενων αυξήσεων στις συντάξεις. Πρόκειται για περίπου 750.000 συνταξιούχους με προσωπική διαφορά πάνω από 10 ευρώ και συντάξεις έως 1.600 ευρώ, που δεν θα πάρουν και το 2024 αύξηση, όπως δεν πήραν και το 2023, λόγω της ύπαρξης προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις τους. Ετσι, η κυβέρνηση για μια ακόμη χρονιά επιλέγει τη λύση του έκτακτου, εφάπαξ επιδόματος, το οποίο βέβαια θα είναι σημαντικά χαμηλότερο από το περυσινό, αφού και το ποσοστό της αύξησης για το επόμενο έτος θα είναι της τάξης του 3%, έναντι 7,75% το 2023. Το επίδομα θα κυμαίνεται από 100 έως 200 ευρώ. Συγκεκριμένα, οι συνταξιούχοι με μηνιαίο ύψος σύνταξης έως 700 ευρώ, θα λάβουν ενίσχυση 200 ευρώ, από 700,01 ευρώ έως 1.100 ευρώ, θα λάβουν 150 ευρώ, ενώ όσοι έχουν μηνιαίο ύψος συντάξεων από 1.100,01 ευρώ έως 1.600 ευρώ, θα λάβουν 100 ευρώ.
2. Τουλάχιστον 32.000 εργαζόμενοι συνταξιούχοι θα ωφεληθούν από την κατάργηση της περικοπής του 30% της σύνταξης. Ταυτόχρονα, θεσπίζεται ένας μη ανταποδοτικός πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ, ο οποίος για τους μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους θα ισούται με το 10% επί των ασφαλιστέων αποδοχών τους και για τους μη μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους με το 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κλάσης για κύρια σύνταξη. Θεσπίζεται, επίσης, ετήσιο πλαφόν του πόρου που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 12πλάσιο της εθνικής σύνταξης. Στην πράξη, η συντριπτική πλειοψηφία των συνταξιούχων θα έχει σημαντικό όφελος. Κάποιοι βέβαια μπορεί να «χάσουν» μέρος από την ωφέλεια αυτή, εάν η καταβολή του συνόλου της σύνταξης αυξήσει το εισόδημα και οδηγήσει τον φορολογούμενο σε μεγαλύτερη φορολογική κλίμακα.
3. Περίπου 13.000 είναι σήμερα οι υποψήφιοι συνταξιούχοι με οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία που δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης, αν και πληρούν τις προϋποθέσεις. Πλέον, με την προτεινόμενη διάταξη ανοίγει ο δρόμος για διακανονισμό των οφειλών και έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης. Ειδικότερα, αυξάνεται το ανώτατο όριο οφειλών ασφαλιστικών εισφορών για συνταξιοδότηση από 20.000 σε 30.000 ευρώ και για τον πρώην ΟΓΑ από 6.000 σε 10.000 ευρώ. Προσοχή όμως. Το μέτρο αφορά ασφαλισμένους που έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος ηλικίας τους και, ταυτόχρονα, έχουν καταβάλει εισφορές για τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης.
Περίπου 750.000 συνταξιούχοι, με προσωπική διαφορά πάνω από 10 ευρώ, θα λάβουν έκτακτη ενίσχυση 100 έως 200 ευρώ.
Οσοι είναι στους «κερδισμένους» θα δουν για το ποσό από 20.000 έως 30.000 ευρώ (6.000 έως 10.000 ευρώ για τον π. ΟΓΑ) να παρακρατείται ποσοστό τουλάχιστον 60% της μηνιαίας σύνταξης που θα εκδοθεί.
Για το υπόλοιπο χρέος θα γίνει παρακράτηση σε 60 δόσεις μέχρι την εξόφλησή του, όπως γίνεται και σήμερα.
Ως κριτήριο υπαγωγής στη ρύθμιση τίθεται όριο τραπεζικών καταθέσεων του οφειλέτη στις 12.000 ευρώ και 6.000 ευρώ για οφειλέτες του π. ΟΓΑ.
Στους «χαμένους» της ευνοϊκής αυτής διάταξης συγκαταλέγονται αφενός όσοι έχουν χρέη πάνω από 30.000 ευρώ, ή 10.000 ευρώ εάν είναι αγρότες, αφετέρου όσοι δεν έχουν συμπληρώσει μία από τις δύο προβλεπόμενες ασφαλιστικές προϋποθέσεις, ήτοι την ηλικία των 67 ετών και τα 20 έτη ασφάλισης. Και βέβαια, όσοι έχουν καταθέσεις πάνω από 12.000 ή 6.000 ευρώ κατά περίπτωση (επαγγελματίας ή αγρότης), ακόμη κι αν αυτές βάσει του προγραμματισμού τους είναι για μια έκτακτη ανάγκη, δεν θα μπορούν να πάρουν τη σύνταξή τους. Να σημειωθεί πάντως εδώ ότι ο υπουργός Εργασίας Αδωνις Γεωργιάδης άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο, το επόμενο διάστημα, κι εφόσον τρέξει η διάταξη και φανεί πώς θα πάει, εάν δηλαδή οι ενδιαφερόμενοι δεχθούν να γίνει άρση του τραπεζικού τους απορρήτου για να φανεί το ύψος των καταθέσεών τους, να αυξηθεί το ύψος των οφειλών.
4. Εως 14.000 συνταξιούχοι του Δημοσίου που αναμένουν να λάβουν επικουρική σύνταξη εκτιμάται ότι θα ωφεληθούν από την ενιαιοποίηση των προϋποθέσεων θεμελίωσης επικουρικής σύνταξης με 15ετία και την επιτάχυνση της απονομής των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων. Χαμένους η διάταξη δεν δημιουργεί. Υπάρχουν βέβαια οι δικαιούχοι επικουρικής του ιδιωτικού τομέα, που θα περιμένουν ακόμη λίγο, καθώς είχαν διαδοχική ασφάλιση και καθυστερεί είτε η έκδοση της κύριας (που αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση επικουρικής) είτε η ίδια η επικουρική.
5. «Κερδισμένες», έπειτα από πολύχρονη αδικία, θεωρούνται και οι νέες μητέρες αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες, που θα λάβουν για πρώτη φορά επίδομα μητρότητας από τη ΔΥΠΑ.
Η φορολόγηση των επαγγελματικών ταμείων
Tο θέμα της αναμόρφωσης του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης κυρίως ως προς το σκέλος της φορολόγησης των εφάπαξ και των συντάξεων που δίνονται, φαίνεται πως προκαλεί τις μεγαλύτερες αναταράξεις, παρότι αφορά μόλις 63.000 ασφαλισμένους στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ). Οι αλλαγές αφορούν βέβαια και όσους συμμετέχουν σε κάποιο ομαδικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο ιδιωτικής εταιρείας, καθώς στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι να εξομοιωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας των ΤΕΑ και των ομαδικών συμβολαίων.
Το σενάριο που παρουσίασε η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προβλέπει κλιμακωτή φορολόγηση των παροχών των ΤΕΑ, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης κάθε ασφαλισμένου. Οσο περισσότερος χρόνος έχει διανυθεί σε ΤΕΑ ή ομαδικό ασφαλιστικό συμβόλαιο, τόσο μικρότερος είναι ο συντελεστής φορολόγησης, ώστε να ενισχύεται η μακροπρόθεσμη αποταμίευση. Ετσι, για 0-5 έτη ασφάλισης, προβλέπεται 20% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 10% για τη σύνταξη, για 6-15 έτη ασφάλισης, προβλέπεται 15% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 7,5% για τη σύνταξη, για 16-25 έτη ασφάλισης, προβλέπεται 10% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 5% για τη σύνταξη και για 26 έτη ασφάλισης και άνω προβλέπεται 5% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 2,5% για τη σύνταξη. Συνεπώς, με την προωθούμενη διάταξη για το νέο φορολογικό καθεστώς των ΤΕΑ, «χαμένοι» θεωρούνται όλοι οι ασφαλισμένοι από την ψήφιση του νόμου και μετά. Υπάρχουν κερδισμένοι από τη συγκεκριμένη διάταξη; Βεβαίως το ελληνικό Δημόσιο που θα έχει έσοδα από τη φορολόγηση. Αλλά και κάποιοι παλιοί ασφαλισμένοι των ΤΕΑ, που κατάφεραν να εξαργυρώσουν υψηλές αποδόσεις και αφορολόγητο εφάπαξ, εισφέροντας υψηλά ποσά σε ετήσια βάση και παραμένοντας στο Ταμείο τους για πολύ λίγα χρόνια. Σε αυτές τις περιπτώσεις άλλωστε αναφέρεται το υπουργείο Εργασίας υπονοώντας ότι υπάρχουν ΤΕΑ που μέσω των καταστατικών τους λειτουργούν ως… μηχανισμοί φοροαποφυγής. Βεβαίως, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει και μια σειρά από διατάξεις ενίσχυσης του θεσμού, που καθιστούν «κερδισμένους» όλους τους εμπλεκόμενους, κυρίως ως προς τη διαφάνεια και την απλοποίηση των διαδικασιών σύστασης των ΤΕΑ, με τη δημιουργία πρότυπου καταστατικού και των απαιτούμενων εγγράφων, διευκόλυνση ίδρυσης πολυεργοδοτικών ΤΕΑ, καθώς και θέσπιση ισχυρών κανόνων χρηστής διακυβέρνησης και λογοδοσίας.
Επιδόματα και περίθαλψη
Στους «χαμένους» του νομοσχεδίου θα μπορούσαν να ενταχθούν κάποιοι από τους συνολικά 900.000 δικαιούχους κοινωνικών επιδομάτων, καθώς προβλέπεται η χρήση προπληρωμένης κάρτας για την πληρωμή της πλειοψηφίας των επιδομάτων της ΔΥΠΑ και του ΟΠΕΚΑ. Θα υπάρχει ασφαλώς όριο αναλήψεων μετρητών μέχρι το 50% του ποσού κάθε επιδόματος. Ποιοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι χάνουν; Οσοι χρησιμοποιούν αυτά τα επιδόματα «μαύρα» χωρίς έλεγχο, πιθανότατα και για σκοπούς αντίθετους από αυτούς για τους οποίους καταβάλλονται τα επιδόματα. Κερδισμένο θα είναι πάντως σίγουρα το Δημόσιο, καθώς η διαδικασία θα λειτουργήσει προς όφελος των δημοσίων εσόδων.
Τέλος, «χαμένοι» μπορεί να θεωρηθούν όσοι ανασφάλιστοι έχουν μεν ΑΜΚΑ, δεν είναι όμως «ενεργοί». Δεν έχουν δηλαδή νόμιμη κατοικία στη χώρα μας. Αυτό στην πράξη μπορεί να αφήνει εκτός δωρεάν υγειονομικής κάλυψης αφενός μετανάστες που εργάζονται παράνομα στη χώρα, χωρίς να έχουν φορολογική παρουσία ή και πολίτες γειτονικών χωρών που επισκέπτονται την Ελλάδα για να πάνε στο νοσοκομείο ή/και να πάρουν φάρμακα και αποχωρούν αμέσως μετά, αφετέρου όμως ακόμη και Ελληνες πολίτες που διέμεναν στη χώρα προ ετών, αλλά δεν έχουν πλέον φορολογικές υποχρεώσεις στην Ελλάδα. Και σε αυτή την περίπτωση, κερδισμένο θα είναι το ελληνικό Δημόσιο και κατ’ επέκταση το σύστημα υγείας, καθώς θα περιοριστεί η κατασπατάληση χρημάτων.